Υπάρχει πραγματικός κίνδυνος ο πόλεμος στην Ουκρανία να εξαπλωθεί στην Ευρώπη μετά το περιστατικό με την εισβολή των ρωσικών μη επανδρωμένων αεροσκαφών στην Πολωνία;
«Ενώ υπάρχει η πιθανότητα ο πόλεμος στην Ουκρανία να εξαπλωθεί στην Ευρώπη μετά την εισβολή των μη επανδρωμένων αεροσκαφών, δεν υπάρχει “πραγματικός κίνδυνος” αυτή τη στιγμή. Θα καταβληθεί κάθε δυνατή προσπάθεια από την Πολωνία, τα άλλα κράτη του ΝΑΤΟ, συμπεριλαμβανομένων των Ηνωμένων Πολιτειών, και από τη Ρωσία για να διασφαλιστεί ότι η σύγκρουση δεν θα κλιμακωθεί, επειδή ο κίνδυνος θα είναι μια αντιπαράθεση μεταξύ πυρηνικών δυνάμεων, την οποία όλα τα μέρη θα θέλουν να αποφύγουν.
Ωστόσο, σε περίπτωση που επαναληφθούν οι εισβολές, θα δοκιμάσουν την αξιοπιστία του Αρθρου 5 του ΝΑΤΟ, αναγκάζοντας τη Συμμαχία να αποδείξει εάν και πώς μπορεί να ανταποκριθεί αποφασιστικά σε χαμηλού επιπέδου, επίμονες προκλήσεις χωρίς η κατάσταση να κλιμακωθεί σε πόλεμο πλήρους κλίμακας».
Μετά τη συνάντηση Τραμπ – Πούτιν τον Αύγουστο είχαν δημιουργηθεί προσδοκίες για την προοπτική ειρήνης στην Ουκρανία. Κατά τη γνώμη σας, πόσο πρόθυμοι είναι το Κρεμλίνο και ο Πούτιν προσωπικά να υπηρετήσουν μια τέτοια προσδοκία;
«Το ερώτημα δεν είναι αν θέλουμε την ειρήνη αυτή καθαυτήν, αλλά τι είδους ειρήνη και με ποιο τίμημα. Ο Βλαντίμιρ Πούτιν είναι πρόθυμος να συμφωνήσει σε μια ειρήνη που ισοδυναμεί με συνθηκολόγηση της Ουκρανίας – με άλλα λόγια, σε μια κατάσταση που απαιτεί από την Ουκρανία να παραιτηθεί από εδάφη που η Ρωσία έχει καταλάβει βίαια.
Ταυτόχρονα, απαιτεί από την Ουκρανία να παραιτηθεί ουσιαστικά ως κράτος από την αρχή της κυριαρχίας. Τέτοιοι όροι δεν θα αποτελούσαν μια γνήσια ειρήνη, αλλά μάλλον τη νομιμοποίηση της κατάκτησης ενός τμήματος της Ουκρανίας μέσω του εξαναγκασμού».
Ποιες θα είναι οι συνέπειες για την Παλαιστίνη και την προοπτική ειρήνης μετά το ισραηλινό χτύπημα στο Κατάρ;
«Το χτύπημα έχει αποσταθεροποιήσει τις διαπραγματεύσεις για την κατάπαυση του πυρός και τις προσπάθειες απελευθέρωσης των ομήρων, οι οποίες ήταν ήδη ευάλωτες στην προοπτική της κατάρρευσης. Το ερώτημα τώρα είναι εάν το Κατάρ θα συνεχίσει να διαδραματίζει ρόλο επιδιώκοντας να μεσολαβήσει μεταξύ Ισραήλ και Χαμάς. Εάν το Κατάρ κάνει ένα βήμα πίσω, ο χώρος για ουσιαστική διαμεσολάβηση μπορεί να συρρικνωθεί περαιτέρω, αφήνοντας λιγότερους διεθνείς παράγοντες πρόθυμους ή ικανούς να καλύψουν το κενό.
Το μεγαλύτερο ερώτημα είναι εάν υπάρχει περιθώριο για διπλωματία ή εάν το Ισραήλ θα βασίζεται όλο και περισσότερο σε στρατιωτικές “λύσεις” για την επιδίωξη των στόχων του. Μια τέτοια προσέγγιση κινδυνεύει να εμβαθύνει την ανθρωπιστική καταστροφή στη Γάζα, να επιδεινώσει τις περιφερειακές εντάσεις και να υπονομεύσει περαιτέρω τις προοπτικές για μια βιώσιμη πολιτική διευθέτηση».
Οι στρατιωτικές επιχειρήσεις του Ισραήλ στη Γάζα, και ειδικότερα τα όσα γίνονται κατά του άμαχου παλαιστινιακού πληθυσμού, εμπίπτουν στους ορισμούς των εγκλημάτων κατά της ανθρωπότητας και της γενοκτονίας; Βλέπετε κάποια πολιτική ελπίδα μακροπρόθεσμα, προκειμένου να επιτευχθεί ειρήνη στην περιοχή;
«Οι ενέργειες του Ισραήλ στη Λωρίδα της Γάζας συνιστούν εξαιρετικά σοβαρές παραβιάσεις του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου, εμπίπτουν στους ορισμούς των εγκλημάτων πολέμου, των εγκλημάτων κατά της ανθρωπότητας και, σύμφωνα με πολλούς σεβαστούς νομικούς, της γενοκτονίας.
Παρ’ όλα αυτά, βλέπω λόγους να ελπίζουμε, πιστεύω ότι η ειρήνη στην περιοχή είναι εφικτή. Η ελπίδα έγκειται επίσης στο γεγονός ότι η τάση της διεθνούς κοινής γνώμης στρέφεται εναντίον του Ισραήλ, κάτι που θα μπορούσε τελικά να οδηγήσει στην απόσυρση της κρίσιμης διπλωματικής υποστήριξης, της στρατιωτικής βοήθειας και της οικονομικής συνεργασίας, δημιουργώντας έτσι πίεση προς το Τελ Αβίβ για ουσιαστική αλλαγή πολιτικής.
Η επικείμενη αναγνώριση της Παλαιστίνης από μια σειρά κρατών με ισχυρή διεθνή παρουσία δίνει έναν πρώτο τόνο. Πρόκειται βέβαια για μια ελπίδα πολύ εύθραυστη. Πάντως δεν μπορεί να υπάρξει βιώσιμη επίλυση του παλαιστινιακού ζητήματος χωρίς να γίνεται αποδεκτό παράλληλα το παλαιστινιακό δικαίωμα στην αυτοδιάθεση».
Δεδομένης της εμπειρίας σας στην επίλυση συγκρούσεων, θα ήθελα τη γνώμη σας σχετικά με τον ρόλο του ΟΗΕ. Διαπιστώνουμε μια υποβάθμιση του ρόλου του Οργανισμού, με ορισμένα κράτη να επιτίθενται απευθείας στις υπηρεσίες του ΟΗΕ. Υπάρχει περιθώριο για αισιοδοξία σχετικά με το μέλλον του;
«Βρισκόμαστε σε ένα σημείο καμπής στην ιστορία των Ηνωμένων Εθνών. Ο γεωπολιτικός ανταγωνισμός καθιστά τον Οργανισμό αναποτελεσματικό. Εν τω μεταξύ, οι Ηνωμένες Πολιτείες υπό τον Ντόναλντ Τραμπ αποσύρουν ζωτικής σημασίας οικονομική και πολιτική υποστήριξη από τον ΟΗΕ.
Το περιθώριο για αισιοδοξία έγκειται στη διαπίστωση ότι η συντριπτική πλειοψηφία των κρατών στον κόσμο αναγνωρίζει τη σημασία του Οργανισμού για τη διατήρηση μιας διεθνούς τάξης που βασίζεται σε κανόνες και ότι η αποδυνάμωση αυτής της τάξης θα έχει εκτεταμένες αρνητικές επιπτώσεις για τους κρατικούς δρώντες».
Στις 3 Σεπτεμβρίου το Πεκίνο φιλοξένησε μια μεγαλειώδη στρατιωτική παρέλαση. Συμμερίζεστε την άποψη ότι επρόκειτο περισσότερο για μια παγκόσμια προβολή ισχύος και ποιες είναι οι φιλοδοξίες της Κίνας;
«Πράγματι, η παρέλαση της 3ης Σεπτεμβρίου ήταν μια σαφής προβολή της κινεζικής ισχύος σε ζωντανή μετάδοση και σε παγκόσμια κλίμακα, αλλά και μια επίδειξη παράλληλα ότι η Κίνα επιδιώκει να αποτελέσει αντίβαρο στην κυριαρχούμενη από τις ΗΠΑ διεθνή τάξη. Η μεγάλη φιλοδοξία της Κίνας είναι να αλλάξει τον δικό της ρόλο και να γίνει από εντολοδόχος εντολέας και διαμορφωτής κανόνων και ως εκ τούτου να διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση της παγκόσμιας τάξης».
Στην Ευρώπη υπάρχει η πεποίθηση ότι η ΕΕ και η ηγεσία της είναι απροετοίμαστες για τον νέο πολυπολικό κόσμο, υποκείμενες ακόμη στην κυριαρχία των ΗΠΑ. Ποια είναι η γνώμη σας;
«Η Ευρώπη παραμένει – όπως ήταν και παλαιότερα – ένας υποτελής εταίρος των Ηνωμένων Πολιτειών, αφού εξακολουθεί να εξαρτάται από αυτές για παγκόσμια ηγεσία και στρατηγική υποστήριξη. Καθώς αυτού του είδους η υποστήριξη έχει μειωθεί υπό την κυβέρνηση Τραμπ και η επιρροή της Ευρώπης στην παγκόσμια σκηνή μειώνεται, η ήπειρος γίνεται ολοένα και πιο ευάλωτη εν μέσω μιας κατακερματισμένης διεθνούς τάξης».
(από την εφημερίδα «ΤΟ ΒΗΜΑ»)