Βρισκόμαστε σε μια μοναδική θέση, με μια πολυκομματική πραγματικότητα να έχει στριμωχτεί σε ένα εκλογικό σύστημα φτιαγμένο για δύο. Μετά τις επόμενες εκλογές, ό,τι κι αν συμβεί, φαίνεται ότι θα βρεθούμε με μια κυβέρνηση που δεν περιμέναμε.
Η υπομονή των πολιτών έχει εξαντληθεί. Ένα πλήθος αποτυχιών έχει φέρει το τέλος της πολιτικής της διαχείρισης και την ανάδυση μιας πολιτικής τής απελπισίας και της αηδίας. Όμως τίποτα δεν είναι προδιαγεγραμμένο. Η πολιτική εξαρτάται από την ηγεσία, την έμπνευση και τα κότσια.
O Κιρ Στάρμερ ξεκίνησε ως ένας αναντίρρητα σοβαρός ηγέτης, που περιβαλλόταν από συναδέλφους οι οποίοι είχαν πάρει σοβαρά την ανάγκη για επενδύσεις. Ξέραμε ότι δεν θα ήταν εύκολο. Ο προϋπολογισμός που είχαν αφήσει οι Τόρις ήταν διάτρητος. Το εμπόριο με την ΕΕ ήταν ένα μεγάλο πρόβλημα για την ανάπτυξη. Και τότε δεν μιλούσαμε ακόμη για δασμούς. Ο Τζο Μπάιντεν ήταν ακόμη στον Λευκό Οίκο, αλλά ο Πούτιν είχε εξαπολύσει την επίθεσή του στην Ουκρανία, οι τιμές της ενέργειας είχαν πάρει την ανηφόρα και το τοπίο ήταν ζοφερό.
Και πάλι, με μια μεγάλη πλειοψηφία, φαινόταν ότι «τα μεγάλα παιδιά» ήταν επιτέλους στο τιμόνι. Μετά το σόου του Μπόρις Τζόνσον, ο Στάρμερ υποσχόταν να αποκαταστήσει τον σεβασμό στην πολιτική και να ενώσει τη χώρα. Φαίνεται όμως ότι οι Εργατικοί είχαν υποτιμήσει τις δυσκολίες, όπως το πρόβλημα των κοινωνικών δαπανών, η ανικανότητα ενός μεγάλου μέρους του κράτους και η πίεση στη στέγη και τις δημόσιες υπηρεσίες λόγω του μεταναστευτικού κύματος. Το «δεν δουλεύει τίποτα» συνέχισε έτσι να ακούγεται, από επιβάτες στα τρένα, κολυμβητές σε βρώμικες παραλίες, νέους που δεν μπορούσαν να βρουν σπίτι, καταστηματάρχες που έβλεπαν τα προϊόντα τους να λεηλατούνται από συμμορίες.
Την ίδια στιγμή, ένας συνδυασμός υπερδραστήριων μέσων κοινωνικής δικτύωσης και κληρονομημένων προβλημάτων ενέτεινε τον φόβο τού «μετανάστη» ως εξήγησης για όλες τις αποτυχίες. Οι ταραχές και οι βρετανικές σημαίες μετρούσαν πολύ λιγότερο από την εγκατάλειψη της διαχειριστικής πολιτικής που άρχισε λίγο μετά τις εκλογές και έκτοτε συνεχίζεται.
Το δικομματικό σύστημα έχει πλέον γκρεμιστεί. Στα δεξιά, το Reform θα συνεχίσει να προετοιμάζεται για την εξουσία. Και η πεποίθηση των κύκλων του Εργατικού Κόμματος ότι, όταν κληθεί να διαλέξει μεταξύ Στάρμερ και Φάρατζ, η χώρα θα επιλέξει αναπόφευκτα τον πρώτο, είναι εσφαλμένη. Αν δεν αλλάξει κάτι ριζικά, οδηγούμαστε προς μια κυβέρνηση Φάρατζ.
Στα αριστερά, οι Πράσινοι φαίνεται να έχουν προσπεράσει τους Εργατικούς και να στρατολογούν νέα μέλη. Σε ένα πολυκομματικό πλαίσιο, όμως, το πρόβλημα για τους Εργατικούς ίσως να είναι χειρότερο απ' αυτό που φαίνεται. Καθώς ο Στάρμερ προσπαθεί να στρέψει το Κέντρο κατά του Reform, ο Φάρατζ θα προσπαθήσει να χρησιμοποιήσει τις θέσεις των Πρασίνων για τον έλεγχο των συνόρων, τη νομιμοποίηση των ναρκωτικών και τους υψηλούς φόρους, ώστε να δυσφημίσει μια μετεκλογική συμμαχία υπό τους Εργατικούς.
Ο Στάρμερ μπορεί να είναι ένας ικανός διαχειριστής, μέχρι τώρα όμως δεν έχει μπορέσει να ακούσει τον σφυγμό της κοινωνίας και να προωθήσει τις δραστικές αλλαγές που χρειάζεται η Βρετανία. Ακόμη πάντως κι αν εκείνος αποχωρήσει, θα χρειαστεί ένας ηγέτης με μεγάλο χάρισμα για να αλλάξει τα πράγματα. Κι αυτοί οι άνθρωποι δεν φυτρώνουν στα δέντρα.
(*) O Άντριου Μαρ είναι Βρετανός δημοσιογράφος
(από ΑΠΕ-ΜΠΕ/πηγή: The New Statesman)