Σχετικά με την ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας – Κύπρου – Ισραήλ, τονίζει πως η Τουρκία προσπαθεί να εμποδίσει την πόντιση καλωδίων, διότι θέλει να αποτρέψει τη συμμετοχή της χώρας μας στους οικονομικούς και γεωπολιτικούς διαδρόμους.
Πλησιάζει η νέα συνάντηση Μητσοτάκη – Ερντογάν. Ποια θέματα θεωρείτε ότι πρέπει να τεθούν με προτεραιότητα από την ελληνική πλευρά και πώς εκτιμάτε τις πιθανότητες ουσιαστικής προόδου;
Ο πρωθυπουργός ανέφερε κατά τη συνέντευξη στη ΔΕΘ ένα από τα θέματα που θα θέσει. Φέτος έκλεισαν 30 χρόνια από το ψήφισμα της τουρκικής εθνοσυνελεύσεως, με το οποίο απείλησε ευθέως με casus belli σε περίπτωση αυξήσεως των ελληνικών χωρικών υδάτων πέραν των 6 ν. μιλίων. Στη δική μου αντίληψη, το casus belli συνδέεται και με ένα άλλο σχετικό θέμα: την επιμονή της Τουρκίας στην αποστρατικοποίηση των ανατολικών νησιών του Αιγαίου. Η Ευρώπη βρίσκεται ενώπιον τεκτονικών αλλαγών που αφορούν την άμυνά της. Το αίτημα της Τουρκίας για συμμετοχή σε αυτόν τον μηχανισμό είναι εξαιρετικά σημαντικό. Πρέπει να συνοδεύεται από αντίστοιχου εύρους αναγνωρίσεις από την πλευρά της. Ειδικά η αποστρατικοποίηση είναι κάτι εντελώς παρωχημένο στη σημερινή εποχή. Επομένως, θεωρώ ότι η συναίνεση από πλευράς Ελλάδας για συμμετοχή της Τουρκίας στα αμυντικά τεκταινόμενα της ΕΕ θα πρέπει να συνδεθεί με σημαντικά και σχετικά θέματα όπως το casus belli και η αποστρατικοποίηση. Ως προς την πρόοδο σε μείζονα θέματα, όπως η παραπομπή των οριοθετήσεων θαλάσσιων ζωνών στο Διεθνές Δικαστήριο, δεν θεωρώ ότι μπορεί να υπάρξει πρόοδος.
Το λέτε αυτό με μεγάλη βεβαιότητα. Πώς καταλήγετε σε αυτό το συμπέρασμα; Πόσο ρεαλιστικό είναι να επιτευχθεί μια σταθερή βάση ελληνοτουρκικού διαλόγου με μακροπρόθεσμη προοπτική; Ή μήπως πρόκειται για μια διαχείριση εντάσεων χωρίς πραγματική στρατηγική σύγκλιση;
Πώς να συγκλίνεις στρατηγικά με κάποιον όταν σας χωρίζουν στρατηγικές διαφορές; Η σημερινή διαμάχη μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας οφείλεται στη διευρυνόμενη διαφορά στρατηγικής ισχύος μεταξύ των δύο κρατών, σε συνδυασμό με τον ρόλο που επιλέγει η κάθε μία από τις δύο χώρες να διαδραματίσει σε Ανατολική Μεσόγειο, Βαλκάνια και Εύξεινο Πόντο. Η Τουρκία έχει κατακτήσει τη θέση της περιφερειακής δυνάμεως, υπό την έννοια ότι επηρεάζει άμεσα τις εξελίξεις πέραν των συνόρων της, σε Λιβύη και Συρία. Προσπαθεί να δημιουργήσει ένα δικό της περιφερειακό σύστημα ασφαλείας με στρατιωτικές βάσεις σε 8 γειτονικές της χώρες.
Στη γεωπολιτική σκακιέρα η Ελλάδα διαθέτει δύο κρίσιμα ερείσματα: την Κύπρο, που την φέρνει σε επαφή με όλα τα κράτη της Ανατολικής Μεσογείου, και το Αιγαίο, όπου η ελληνική κυριαρχία επί των νησιών δυνητικά οδηγεί σε πλήρη έλεγχο των περασμάτων προς τον Εύξεινο Πόντο. Οι ευνοϊκές διατάξεις του Διεθνούς Δικαίου ενδυναμώνουν αυτά τα ερείσματα. Αυτά προσπαθεί να ακυρώσει η τουρκική πολιτική, διότι συγκρούονται με τη δική της αντίληψη για τον ρόλο που επιλέγει να διαδραματίσει στην περιοχή και της επιτρέπει η στρατηγική της ισχύς. Επιπλέον, θέλει να εκμεταλλευθεί τις πλουτοπαραγωγικές πηγές της περιοχής που, βάσει του Διεθνούς Δικαίου δεν ανήκουν σε αυτήν. Επομένως, δεν υπάρχει περιθώριο για συνεννόηση, αυτό εσείς αποκαλείτε «στρατηγική σύγκλιση».
Οι τουρκικές υπερπτήσεις και οι προκλητικές δηλώσεις για αποστρατιωτικοποίηση νησιών συνεχίζονται, έστω και με χαμηλότερη ένταση. Πώς πρέπει να απαντά η Ελλάδα ώστε να διατηρεί την ψυχραιμία της, χωρίς όμως να δίνει χώρο στη σταδιακή αμφισβήτηση κυριαρχικών δικαιωμάτων;
Οι ισορροπίες μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας δεν πρόκειται να αλλάξουν ουσιωδώς μέσα από διπλωματικές διακοινώσεις και διαξιφισμούς σχετικά με το Αιγαίο, την αποστρατικοποίηση, τις τουρκικές υπερπτήσεις ή κάποιο θαλάσσιο πάρκο. Γενικότερα, η αντιπαράθεση με την Άγκυρα σε διμερές επίπεδο θα προσφέρει μόνον οριακές επικρατήσεις της μίας ή της άλλης πλευράς. Σε εξαιρετικά σπάνιες περιπτώσεις μπορούν να υπάρξουν στρατηγικής σημασίας νίκες που θα αλλάζουν ριζικά τις ισορροπίες. Χρειαζόμαστε κάτι πολύ πιο ευρύ, που θα οδηγήσει στη συνολική ανατροπή των γεωπολιτικών και στρατηγικών συσχετισμών μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας. Αυτό θα προκύψει μόνον εάν η Ελλάδα αυξήσει τη στρατηγική της ισχύ και γίνει «γεωπολιτικός ζωτικός παίκτης» για την Ανατολική Μεσόγειο, τα Βαλκάνια και τον Εύξεινο Πόντο. Πρέπει να γίνουμε ο βασικός συνομιλητής της Δύσεως και των Μεγάλων Δυνάμεων για τις εξελίξεις στην περιοχή μας.
Πώς αξιολογείτε την τρέχουσα στάση της Τουρκίας απέναντι στην Ελλάδα;
Ελλάδα και Τουρκία είμαστε σε στάση αναμονής στις διμερείς σχέσεις, από τότε που ξεκίνησε ο πόλεμος στην Ουκρανία. Το άτυπο μήνυμα του ΝΑΤΟ και των ΗΠΑ είναι: Δεν θέλω να ακούσω «εσωτερικά» προβλήματα στο ΝΑΤΟ. Αυτό δεν σημαίνει πως η αποφυγή συγκρουσιακών αντιπαραθέσεων έχει σταματήσει τις επιδιώξεις κάθε χώρας. Οι Τούρκοι αντιλαμβάνονται πλέον τη χώρα τους ως περίπου αντίστοιχη της Γερμανίας ή της Γαλλίας από πλευράς στρατηγικής ισχύος. Συμπεριφέρονται ως συνεχιστές μίας αναβιωμένης Οθωμανικής Αυτοκρατορίας που είναι επικυρίαρχος της περιοχής.
Πώς αξιολογείτε τη γεωπολιτική σημασία του έργου και ποιες προκλήσεις διακρίνετε στην ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας, Κύπρου και Ισραήλ;
Τα επεισόδια το 2024 και το 2025 με το υποβρύχιο ηλεκτρικό καλώδιο Great Sea Interconnector (GSI) και το επίσης υποβρύχιο τηλεπικοινωνιακό καλώδιο East to Med Corridor (EMC) ξεπερνούν τα όρια των αμιγώς διμερών ελληνοτουρκικών ζητημάτων. Συνδέονται άμεσα με το νέο πεδίο ανταγωνισμού των Μεγάλων Δυνάμεων, που είναι η δημιουργία καινούργιων οικονομικών και γεωπολιτικών διαδρόμων. Πέραν του υφιστάμενου κινεζικού διαδρόμου (γνωστού ως «δρόμου του Μεταξιού»), ανακοινώθηκε το 2023 από Ινδία, ΗΠΑ και ΕΕ η δημιουργία του διαδρόμου IMEC. Θα συνδέσει την Ινδία μέσω Εμιράτων, Σαουδικής Αραβίας, Ιορδανίας και Ισραήλ με την Ευρώπη κυρίως μέσω Ελλάδας. Θα περιλαμβάνει μεταφορές προϊόντων, καλώδια ηλεκτρικού ρεύματος, τηλεπικοινωνιών και αγωγό καθαρού υδρογόνου. Αντίστοιχα σχέδια υπάρχουν για μεταφορά ηλεκτρικού ρεύματος από την Αφρική. Λόγω γεωγραφικής θέσεως, η Ελλάδα έχει ένα μεγάλο πλεονέκτημα στα δίκτυα μεταξύ Μέσης Ανατολής και Αφρικής.
Η Τουρκία δεν θέλει να μοιραστεί με άλλο κράτος τα χαρακτηριστικά του ενεργειακού κόμβου που διεκδίκησε και απέκτησε με τους υδρογονάνθρακες μετά το 2003. Προσπαθεί να εμποδίσει την πόντιση καλωδίων, διότι θέλει να αποτρέψει τη συμμετοχή της Ελλάδας σε αυτούς τους οικονομικούς και γεωπολιτικούς διαδρόμους. Εναλλακτικώς, προσφέρει τη δυνατότητα να ποντίσουμε καλώδια, υπό τον όρο ότι θα ζητήσουμε άδεια από την Άγκυρα. Μία τέτοια ενέργεια σημαίνει αποδοχή ότι αυτές οι περιοχές της υφαλοκρηπίδας ανήκουν στην Τουρκία. Το δίλημμα είναι σαφές: Ή θα μετατραπεί η Ελλάδα σε δορυφόρο της Τουρκίας ή δεν θα μπουν καλώδια. Η Ελλάδα καλείται να διεκδικήσει και να υπερασπιστεί ενεργά τη συμμετοχή της σε αυτούς τους οικονομικούς και γεωπολιτικούς διαδρόμους χωρίς άδειες της Τουρκίας ή αστερίσκους και σκιές.
Ως πρώην υφυπουργός Παιδείας, πώς αξιολογείτε την πρόοδο των μεταρρυθμίσεων στο πανεπιστημιακό σύστημα; Τι πιστεύετε ότι εξακολουθεί να αποτελεί «αγκάθι» για την ανώτατη εκπαίδευση;
Το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι η έλλειψη συναινέσεως μεταξύ της εκάστοτε κυβερνήσεως και της εκάστοτε αντιπολιτεύσεως για τις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις. Κατά κανόνα, μία μεταρρύθμιση -όχι μόνον στα πανεπιστήμια αλλά γενικώς στην Παιδεία- απορρίπτεται από την αντιπολίτευση χωρίς να μελετηθεί, επειδή απλώς και μόνο την φέρνει η κυβέρνηση. Ιδίως, τα τελευταία χρόνια ακούω μονότονα τα ίδια συνθήματα: «νεοφιλελεύθερο νομοσχέδιο», «ιδιωτικοποίηση εκπαιδεύσεως», «εγκαταλείψατε την Παιδεία», και άλλα ανάλογα. Πρέπει να δούμε πώς το ελληνικό πανεπιστήμιο θα προχωρήσει χωρίς να ζητά τη σύμφωνη γνώμη του υπουργείου Παιδείας για πλείστα όσα θέματα. Δύο είναι τα «αγκάθια». Το πρώτο είναι η υπογεννητικότητα. Έχουμε χάσει σε 27 χρόνια το 35% των μαθητών. Αυτό σημαίνει ότι πολλά τμήματα θα μείνουν χωρίς φοιτητές. Θα πρέπει να προσεχθούν ιδίως το Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο και το Πανεπιστήμιο Αιγαίου. Ήδη έχουν γίνει μεγάλα βήματα για τη στέγαση και τη φοίτηση. Το μήνυμα προς τους γονείς και τους φοιτητές πρέπει να είναι ότι σε αυτά τα δύο πανεπιστήμια δεν χρειάζεται να ανησυχούν για τη στέγαση και τη σίτιση. Το δεύτερο μεγάλο «αγκάθι» είναι οι εκλογές νέων καθηγητών. Παρά τις αλλεπάλληλες μεταρρυθμίσεις και τους αυστηρούς κανόνες, σε πολλές περιπτώσεις εξακολουθεί να μην υπάρχει αξιοκρατία. Επικρατούν οι εκλεκτοί των εσωτερικών ομάδων σε κάθε τμήμα.
Το τελευταίο διάστημα πυκνώνει η φημολογία σχετικά με τη δημιουργία δύο νέων κομμάτων. Θεωρείτε πιο επικίνδυνο για τη ΝΔ το ενδεχόμενο να κερδίσει έδαφος ο Αλ. Τσίπρας από τον μεσαίο χώρο, που διεκδικεί η κυβέρνηση, ή το ενδεχόμενο να αφαιρέσει χώρο από τα δεξιά ο Αντώνης Σαμαράς;
Οφείλουμε να κοιτάμε τι γίνεται στο πολιτικό σκηνικό, αλλά πρωτίστως πρέπει να ασχολούμαστε με τη διακυβέρνηση της χώρας. Από αυτό θα κριθούμε. Υψηλοί και φιλόδοξοι στόχοι, αποτελεσματικότητα, άμεση αντιμετώπιση φαινομένων διαφθοράς, διαφάνεια. Αυτό είναι το μείζον.
(από paraskinio.gr, 15/09/2025)