Η μελέτη, που διεξήχθη υπό την αιγίδα του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης, προστίθεται σε πάνω από 20 χρόνια επιστημονικών ερευνών, που τεκμηριώνουν τη σταδιακή υποβάθμιση της ποσειδωνίας που προκαλείται από τις ιχθυοκαλλιέργειες, ιδίως σε περιοχές με περιορισμένη κυκλοφορία νερού. Από το 1999, τουλάχιστον 28 επιστημονικές μελέτες που έχουν αξιολογηθεί από ομότιμους επιβεβαιώνουν ότι τα απόβλητα και η ρύπανση των υδατοκαλλιεργειών βλάπτουν αυτά τα ζωτικά οικοσυστήματα. Ταυτόχρονα τόσο η Σύμβαση της Βαρκελώνης όσο και η Οδηγία της ΕΕ για τους Οικοτόπους ταξινομούν την Posidonia oceanica στους οικοτόπους προτεραιότητας, αναγνωρίζοντας τον ουσιαστικό της ρόλο στη στήριξη της βιοποικιλότητας, τη σταθεροποίηση των ακτογραμμών και την δέσμευση άνθρακα, και υπογραμμίζοντας την επείγουσα ανάγκη προστασίας της από τις αυξανόμενες πιέσεις στις ακτές, συμπεριλαμβανομένης της ιχθύοκαλλιέργειας.
Διαβάστε εδώ το αρχείο με τις 28 επιστημονικές μελέτες που τεκμηριώνουν την υποβάθμιση των λιβαδιών ποσειδωνίας λόγω ιχθυοκαλλιεργειών.
Βασικά ευρήματα της μελέτης:
- Περιοχές κοντά σε ενεργές καθώς και σε προηγουμένως ενεργές ιχθυοκαλλιέργειες παρουσίασαν σαφείς ενδείξεις υποβάθμισης σε σύγκριση με περιοχές χωρίς ιχθυοκαλλιέργειες.
- Μετρήσεις όπως η κάλυψη των λιβαδιών, το μέγιστο μήκος των φύλλων και το επιφυτικό φορτίο έδειξαν προοδευτική ζημιά με την αύξηση της εγγύτητας προς τις μονάδες ιχθυοκαλλιέργειας, που εκτεινόταν σε απόσταση τουλάχιστον 900 μέτρων από τις μονάδες.
Η έρευνα χρησιμοποίησε ένα συνδυασμό ερευνητικών καταδύσεων, δορυφορικής ανάλυσης και ιστορικών αεροφωτογραφιών για τεκμηρίωση και διασταύρωση στοιχείων.
Σχετικά με τη μελέτη
Η μελέτη, με τον προσωρινό τίτλο «Διερεύνηση του αντίκτυπου της ιχθυοκαλλιέργειας στην υγεία των λιβαδιών Posidonia oceanica στον Πόρο», διεξήχθη υπό την επίβλεψη του ειδικού σε θαλάσσια βλάστηση και θαλάσσια χαρτογράφηση δρα Gwilym Rowlands, αναπληρωτή καθηγητή στο Πανεπιστήμιο του Σαουθάμπτον και πρώην ερευνητή στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, σε συνεργασία με μια ομάδα εξειδικευμένων επιστημόνων και δυτών. Η μελέτη αναμένεται να δημοσιευτεί σε επιστημονικό περιοδικό το 2026.
Η έρευνα αποτελεί μέρος ενός ευρύτερου προγράμματος χαρτογράφησης και παρακολούθησης των λιβαδιών ποσειδωνίας, ενός οικοσυστήματος που προστατεύεται από την Οδηγία της ΕΕ και τη Σύμβαση της Βαρκελώνης. Παρόμοια ευρήματα έχουν αναφερθεί από το ΕΛΚΕΘΕ (Ελληνικό Κέντρο Θαλάσσιων Ερευνών), το UNEP/MAP, την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και περισσότερες από 25 άλλες δημοσιευμένες μελέτες από το 1999 έως σήμερα.
Ήδη από το 2008, μια σημαντική μελέτη στην οποία συμμετείχαν επιστήμονες από το ΕΛΚΕΘΕ και το Πανεπιστήμιο Κρήτης ανέφερε:
«Η καθίζηση αποβλήτων γύρω από τις μονάδες ιχθυοκαλλιέργειας φαίνεται να είναι ο κύριος παράγοντας της υποβάθμισης του βυθού, καθώς προκαλεί συσσώρευση οργανικών υλικών, έλλειψη οξυγόνου στα ιζήματα και μείωση της θαλάσσιας βλάστησης».
Η ίδια μελέτη συνιστούσε ελάχιστη απόσταση 400 μέτρων μεταξύ των ιχθυοκαλλιεργειών και των λιβαδιών ποσειδωνίας, ένα μέτρο που δεν περιλαμβάνεται στο ισχύον πλαίσιο χωροταξικού σχεδιασμού για την υδατοκαλλιέργεια του 2011, το οποίο προβλέπει τις ΠΟΑΥ.
«Μας απογοητεύει, χωρίς να μας εκπλήσσει, η προσπάθεια να δυσφημιστεί μια μελέτη που βασίζεται σε δεκαετίες επιστημονικών στοιχείων», δήλωσε η Εύα Δουζίνα, πρόεδρος του Ιδρύματος Rauch, το οποίο υποστήριξε τη μελέτη μαζί με το Argosaronic Environment Foundation. «Τα στοιχεία είναι συντριπτικά: οι ιχθυοκαλλιέργειες καταστρέφουν τα λιβάδια ποσειδωνίας και η άρνηση του προβλήματος απλά καθυστερεί τις απαραίτητες λύσεις. Δεν πρόκειται για μια μεμονωμένη μελέτη που αποδεικνύει την καταστροφή. Η συνέπεια των επιστημονικών δεδομένων σε βάθος χρόνου και σε μεγάλο γεωγραφικό εύρος είναι αυτή που επιβάλλει τη λήψη μέτρων». Η Δάφνη Μάντζιου, εκτελεστική διευθύντρια του Argosaronic Environment Foundation προσθέτει «Χτίζοντας πάνω σε προγενέστερες έρευνες καταγραφής των λιβαδιών ποσειδωνίας, η μελέτη του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης προσφέρει πολύτιμα νέα δεδομένα και συμβάλλει στην κάλυψη σημαντικών κενών γνώσης. Τα προκαταρκτικά ευρήματα από τον Πόρο δείχνουν καθαρά ότι οι δραστηριότητες ιχθυοκαλλιέργειας ασκούν έντονη αρνητική επίδραση σε αυτά τα ζωτικά οικοσυστήματα, με επιπτώσεις που καταγράφονται σε αποστάσεις αρκετών εκατοντάδων μέτρων. Η επικείμενη δημοσίευση, αναμένεται να ενισχύσει τη βάση επιστημονικών στοιχείων που ελπίζουμε ότι θα υποστηρίξουν έναν τεκμηριωμένο και υπεύθυνο θαλάσσιο σχεδιασμό στον Αργοσαρωνικό και ευρύτερα.»
Επιστημονική Ομάδα & Υποστήριξη της μελέτης
Δρ Gwilym Rowlands
Αναπληρωτής Καθηγητής Θαλάσσιας Προστασίας και Διαχείρισης στη Σχολή Ωκεανογραφίας και Γεωεπιστημών του Πανεπιστημίου του Σαουθάμπτον, στο Ηνωμένο Βασίλειο. Επικεφαλής Επιστήμονας του Large-scale Seagrass Mapping and Management Initiative (LaSMMI). Πρώην ερευνητής στο Oxford Martin School. Ειδικός σε θαλάσσια βλάστηση, τηλεπισκόπηση, χαρτογράφηση και παρακολούθηση θαλάσσιων οικοσυστημάτων.
Emily Jones
Μεταπτυχιακή φοιτήτρια στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης
Επικεφαλής ερευνήτρια – επιτόπια έρευνα στον Πόρο
Την έρευνα στήριξαν τα ιδρύματα:
- Argosaronic Environment Foundation
- Rauch Foundation
Το έργο βασίστηκε σε προηγούμενη χαρτογράφηση των λιβαδιών ποσειδωνίας στον Πόρο, σε συνεργασία με την περιβαλλοντική οργάνωση iSea. Τα δύο ιδρύματα έχουν επίσης διευκολύνει τη διεξαγωγή λεπτομερών ερευνών σχετικά με την κατανομή των λιβαδιών ποσειδωνίας σε Σπέτσες, Ύδρα, Μέθανα, Ξηρόμερο και Κάλαμο.