(υπαρκτή αλλά μη δηλωθείσα) Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ) Καταπατώντας με το έτσι θέλω κάθε έννοια του διεθνούς θαλασσίου και εθιμικού δικαίου και αποδίδοντας τεράστιες εκτάσεις, στην δικαιοδοσία της Τουρκίας και της Λιβύης εις βάρος της Ελλάδος.
Η εξωφρενική αυτή κίνηση της Τουρκίας να υφαρπάξει ένα τεράστιο τμήμα των ελληνικών θαλασσών, πέρα από μια σειρά προσφυγών και νομικών ενεργειών, δυστυχώς δεν αντιμετωπίστηκε από την κυβέρνηση με τον απαιτούμενο δυναμικό τρόπο. Με αποτέλεσμα σήμερα οι προβλέψεις του Μνημονίου να κινδυνεύουν να γίνουν καθεστώς.
Βάσει των όσων προβλέπει το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας (γνωστό ως UNCLOS) όλα τα νησιά παγκοσμίως δικαιούνται χωρικής θάλασσας και υφαλοκρηπίδας με αποτέλεσμα να ορίζουν ΑΟΖ. Βάσει των προβλέψεων του Δικαίου της Θάλασσας η Ελλάδα έχει ορίσει ΑΟΖ στα δυτικά με την Ιταλία και νότια με την Αίγυπτο (μερική οριοθέτηση τον Αύγουστο 2021) ενώ εκκρεμεί συμφωνία με την Κύπρο, καθότι οι ΑΟΖ των δύο χωρών εφάπτεται σε ένα μήκος 60 νμ. Με την Τουρκία, η οποία δεν έχει υπογράψει το ΝΔΔΘ, να μην αποδέχεται ότι τα νησιά της Ελλάδος δικαιούνται ΑΟΖ, αφού σε όλες τις συναντήσεις μεταξύ εμπειρογνωμόνων των δύο ΥΠΕΞ τα τελευταία 20 χρόνια, αρνείται πεισματικά να συζητήσει το θέμα στο πλαίσιο της UNCLOS.
Χάρτης τουρκολιβυκού Μνημονίου και λιβυκής ΑΟΖ, που δημοσιεύθηκε στις 26 Ιουνίου 2025 Libya-Turkey_memorandum_map
Σήμερα η ανησυχία της Ελληνικής κυβέρνησης οφείλεται πρώτον, στο ότι (α) στις 25 Ιουνίου η Τουρκική κρατική εταιρεία υδρογονανθράκων TPAO υπέγραψε συμφωνία με την Λιβυκή εταιρεία πετρελαίων, την NOC, για σεισμικές έρευνες από την πρώτη σε θαλάσσια τεμάχια εντός της Λιβυκής ΑΟΖ, (β) σύμφωνα με πληροφορίες η Βουλή Αντιπροσώπων της Λιβύης ετοιμάζεται να επικυρώσει το Τούρκο-Λιβυκό Μνημόνιο, πράγμα που σημαίνει ότι αυτό αποκτά εγκυρότητα για τις δύο συμβαλλόμενες χώρες, αφού θα έχει ψηφιστεί από τα κοινοβούλια των δύο πλευρών. Ας σημειωθεί ότι το Μνημόνιο μέχρι σήμερα δεν το είχαν επικυρώσει ούτε οι αρχές της Δυτικής Λιβύης στην Τρίπολη, ούτε η Λιβυκή Βουλή των Αντιπροσώπων που έχει την έδρα της στο Τομπρούκ, και (γ) πριν ακόμα κατοχυρωθεί το Μνημόνιο από την Βουλή των Αντιπροσώπων, η Τουρκία έσπευσε στις 26 Ιουνίου και δημοσίευσε χάρτη με τις συντεταγμένες των ΑΟΖ Τουρκίας και Λιβύης βάσει των προβλεπομένων στο εν λόγω Μνημόνιο . (βλέπε χάρτη)
Τυχόν κύρωση του Μνημονίου από την Βουλή των Αντιπροσώπων της Λιβύης, που μέχρι πρόσφατα δεν ήθελε καν να συζητήσει το θέμα, θα δημιουργήσει τεράστιο διπλωματικό και νομικό ζήτημα για την Ελληνική πλευρά αφού θα προσθέσει ακόμα ένα βαθμό δυσκολίας στην προσπάθεια της Ελληνικής κυβέρνησης αυτό να κηρυχθεί παράνομο και άκυρο από τα Ηνωμένο Έθνη. Με επικυρωμένο το Μνημόνιο η Τουρκία θα ενημερώσει τα Ηνωμένο Έθνη καταθέτοντας το στην Γραμματεία της UNCLOS που εδρεύει στην Νέα Υόρκη και το θέμα να παίρνει τεράστια δημοσιότητα.
Χάρτης τρεχουσών παραχωρήσεων Έρευνας και Παραγωγής Υδρογονανθράκων στην Ελλάδα Greece_current_acreage_map
Ναι μεν από το 2019 μέχρι σήμερα η Ελλάδα έχει καταγγείλει σε όλα τα επίπεδα στους αρμόδιους διεθνείς οργανισμούς (Ηνωμένα Έθνη και ΕΕ) το εν λόγω Μνημόνιο ως παράνομο και ανυπόστατο, πλην όμως η Τουρκία έχει αρχίσει να το εφαρμόζει επί του πεδίου δημιουργώντας σοβαρά προβλήματα στην Ελλάδα (πχ αδυναμία πόντισης ηλεκτρικού καλωδίου μεταξύ Κρήτης και Κύπρου μετά από συνεχείς παρενοχλήσεις ερευνητικών σκαφών από το Τουρκικό ναυτικό, παράνομες σεισμικές έρευνες ανοικτά της Ρόδου και Καστελοριζου κλπ). Με δεδομένη την Τουρκική επιθετικότητα και βλέψεις για κυριαρχία σχεδόν στο μισό Αιγαίο βάσει του δόγματος της Γαλάζιας Πατρίδας, ο καθορισμός ενιαίας ΑΟΖ μεταξύ Τουρκίας και Λιβύης αποτελεί βασικό μέρος της μακρόχρονης στρατηγικής της Άγκυρας για κυριαρχία στις Ελληνικές θάλασσες σε Αιγαίο, Λιβυκό και Ανατ. Μεσόγειο.
Χάρτης εν εξελίξει διεθνούς διαγωνισμού, που αφορά στις περιοχές ενδιαφέροντος της Chevron International_tender_map.
Επειδή το αφτί της Τουρκίας δεν ιδρώνει εύκολα με αποφάσεις διεθνών δικαστηρίων (οπότε αυτές ληφθούν) και αποφάσεις διεθνών οργανισμών (λχ καταδίκη εκ μέρους του Συμβουλίου της ΕΕ), η μόνη σοβαρή αντίδραση από την Ελληνική πλευρά για ακύρωση εν τη πράξει του παράνομου Τούρκο-Λιβυκού Μνημονίου, είναι η ανακήρυξη ΑΟΖ από την Ελλάδα βάσει των προβλεπόμενων από την UNCLOS, και στο πλαίσιο που έθεσε ο Θαλάσσιος Χωροταξικός Σχεδιασμός (ΘΧΣ), σύμφωνα με τον χάρτη που κατέθεσε η Ελλάδα στην ΕΕ στις 16 Απριλίου 2025.
Θα περίμενε κάποιος ότι αμέσως μετά το ΘΧΣ η Ελληνική κυβέρνηση θα είχε προχωρήσει στην ανακήρυξη ΑΟΖ ως το επόμενο λογικό βήμα. Η Ελλάδα έχει κάθε λόγο να θέλει να προχωρήσει το ταχύτερο δυνατό στην ανακήρυξη ΑΟΖ (βλέπε χάρτη) γιατί έχει σημαντικά οικονομικά συμφέροντα να προασπίσει. Αυτά αφορούν κυρίως τις έρευνες σήμερα, και παραγωγή αύριο, υδρογονανθράκων στις περιοχές που έχει ήδη οριοθετήσει τόσο στην Δυτική Ελλάδα όσο και νότια και δυτικά της Κρήτης. Με οκτώ ενεργείς παραχωρήσεις, που σύντομα θα γίνουν έντεκα, (βλέπε χάρτες) και προβλεπόμενα σημαντικά κοιτάσματα (2.0 με 2.5 tcm βάσει εκτιμήσεων του ΙΕΝΕ) που θα καλύψουν πλήρως τις εγχώριες ανάγκες και θα δώσουν την δυνατότητα για εξαγωγές, το οικονομικό,διακύβευμα είναι ιδιαίτερα υψηλό για να αφεθεί νομικά ακάλυπτο. Το ίδιο ισχύει και για πλείστες άλλες οικονομικές δραστηριότητες στον Ελληνικό θαλάσσιο χώρο, όπως λχ η πόντιση καλωδίων και αγωγών, θαλάσσια αιολικά παράλια, αλιεία, κ.λπ.
Δυστυχώς λόγω του διαχρονικού φοβικού συνδρόμου που κατατρέχει τις Ελληνικές κυβερνήσεις αλλά και της πολιτικής των ήρεμων νερών που υιοθέτησε η σημερινή κυβέρνηση, η ανακήρυξη ΑΟΖ θεωρείται μαξιμαλιστική ενέργεια που δήθεν θα διαταράξει το πνεύμα φιλίας και συνεργασίας με την Τουρκία! Ομως εδώ που έφθασαν τα πράγματα, με την Ελλάδα να ευρίσκεται πλέον προ τετελεσμένων, που αναπόφευκτα θα σημάνει η επικύρωση του Τούρκο-Λιβυκού Μνημονίου, ο μόνος αξιόπιστος και δυναμικός τρόπος αντίδρασης που έχει μείνει στην Αθήνα είναι η ανακήρυξη ΑΟΖ στο σύνολο της γεωγραφικής περιοχής, αφού πρώτα προηγηθεί οριοθέτηση ΑΟΖ με την Κύπρο.
Με την ΑΟΖ να ανακοινώνεται πρώτα μέσω της δημοσίευσης του απαιτούμενου Προεδρικού Διατάγματος, και να ακολουθείται από την κατάθεση χάρτη και συντεταγμένων του συνόλου της Ελληνικής ΑΟΖ στην γραμματεία της UNCLOS στα Ηνωμένα Έθνη. Ασφαλώς και θα ακολουθήσουν Τουρκικές αντιδράσεις αλλά αυτές δεν μπορούν να λάβουν την μορφή ουσιαστικής ναυτικής επέμβασης καθότι η δικαιοδοσία της Ελληνικής ΑΟΖ εκτείνεται σε μια τεράστια θαλάσσια περιοχή όπου εκτός της Τουρκίας παρεμβάλλονται και άλλες χώρες (Ιταλία, Λιβύη, Αίγυπτος, Κύπρος). Η δε Τουρκία, εν όψει κλιμακούμενης και πολυεπίπεδης συνεργασίας της με την ΕΕ, ιδίως στον αμυντικό τομέα, δεν θα διακινδύνευε την δημιουργία θερμού επεισοδίου, και μάλιστα για ένα θέμα όπου υπάρχει άμεση εμπλοκή της ΕΕ μέσω του ΘΧΣ. Για αυτό τον λόγο και δεν υπήρξαν οξείς αντιδράσεις από την Άγκυρα όταν η Αθήνα ανακοίνωσε τον περασμένο Απρίλιο τον Θαλάσσιο Χωροταξικό Σχεδιασμό για το σύνολο της Ελληνικής επικράτειας.
Στην συνέχεια η Ελλάδα θα πρέπει να κατοχυρώσει την ΑΟΖ που θα έχει ανακηρύξει ασκώντας όπου μπορεί τα κυριαρχικά της δικαιώματα μέσω της έρευνας και παραγωγής υδρογονανθράκων στα θαλάσσια τεμάχια που έχει ήδη οριοθετήσει, μέσω της πόντισης ηλεκτρικών καλωδίων και αγωγών, μέσω της κατασκευής παράκτιων αιολικών πάρκων (πέρα από τα 6 νμ που περιορίζονται σήμερα), μέσω της οργάνωσης αλιείας κ.λπ. Γιατί μόνο μέσω της έμπρακτης άσκησης των κυριαρχικών δικαιωμάτων μπορεί να εμπεδωθεί το καθεστώς της ΑΟΖ .Σε αυτό το πλαίσιο το Πολεμικό Ναυτικό μας και η Αεροπορία μας έχουν να παίξουν σημαντικό ρόλο μας μέσω της οργάνωσης τακτικών περιπολιών και επίδειξης σημαίας στις περιοχές με ειδικό ενδιαφέρον.