Η πόρτα του φρενοκομείου άνοιξε με την επίθεση των ΗΠΑ κατά τριών υπόγειων πυρηνικών εγκαταστάσεων του Ιράν με διατρητικές βόμβες μεγάλης ισχύος, χωρίς κανείς να μπορεί να προβλέψει ποια θα είναι η επόμενη μέρα από οικονομικής και στρατιωτικής πλευράς.
Σε συνέντευξη Τύπου που έδωσε ο Αμερικανός υπουργός Άμυνας, Πιτ Χέγκσεθ, χαρακτήρισε συντριπτική επιτυχία την αμερικανική επιχείρηση, η οποία -όπως είπε- εξάλειψε το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν. Απαντώντας σε ερωτήσεις δημοσιογράφων απέκλεισε το ενδεχόμενο αποστολής αμερικανικών χερσαίων δυνάμεων και πρόσθεσε πως η Ουάσιγκτον δεν στοχεύει σε αλλαγή καθεστώτος.
Η ευκαιρία στη διπλωματία δεν κράτησε όχι δύο εβδομάδες, αλλά ούτε δύο ημέρες, με τον Αμερικανό πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ να ανακοινώνει χθες τα ξημερώματα πως οι ΗΠΑ έπληξαν τρεις πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν (Φορντό, Νατάνζ και Ισφαχάν) με μεγάλης ισχύος διατρητικές βόμβες.
Η επιχείρηση ωθεί τη Μέση Ανατολή στο χείλος μιας μεγάλης νέας καταστροφικής κλιμάκωσης, σε μια περιοχή που ήδη φλέγεται για περισσότερους από 20 μήνες με πολέμους στη Γάζα και τον Λίβανο και μία ανατροπή δικτάτορα στη Συρία.
Mε την άνευ προηγουμένου απόφασή του να βομβαρδίσει τις πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν, συμμετέχοντας άμεσα στην αεροπορική επίθεση του Ισραήλ στον περιφερειακό εχθρό του, ο πρόεδρος των ΗΠΑ έκανε κάτι που είχε ορκιστεί εδώ και καιρό να αποφύγει - να παρέμβει στρατιωτικά σε έναν μεγάλο εκτός συνόρων πόλεμο.
Η δραματική επίθεση των ΗΠΑ, συμπεριλαμβανομένης της στόχευσης της «πιο ισχυρά οχυρωμένης πυρηνικής εγκατάστασης του Ιράν βαθιά υπόγεια», σηματοδοτεί το μεγαλύτερο στοίχημα στην εξωτερική πολιτική των δύο προεδριών του Τραμπ.
Κάδρο αντιποίνων
Η τελευταία αυτή απόφαση ενέχει πολλαπλούς κινδύνους και απρόβλεπτες επιπτώσεις. Στο κάδρο των ιρανικών αντιποίνων μπαίνει πλέον και η ευρύτερη αμερικανική στρατιωτική παρουσία στην περιοχή, με τις χώρες του Περσικού Κόλπου πιθανούς στόχους, καθότι κάποιες, όπως το Μπαχρέιν, φιλοξενούν μεγάλο αριθμό αμερικανικών στρατευμάτων.
Πετρέλαιο - ενέργεια
Σε οικονομικό επίπεδο η τιμή του πετρελαίου και η αύξηση του ενεργειακού κόστους βρίσκονται ξανά στην πρώτη γραμμή. Η ιρανική Βουλή ενέκρινε χθες το κλείσιμο των Στενών του Ορμούζ, της κυριότερης πετρελαϊκής αρτηρίας στον κόσμο. Το Ανώτατο Συμβούλιο Ασφαλείας του Ιράν καλείται να λάβει την τελική απόφαση αναφορικά με το αν θα προβεί στο κλείσιμο αυτής της μεγάλης στρατηγικής σημασίας θαλάσσιας διόδου.
Η απόφαση για το κλείσιμο των Στενών του Ορμούζ, μέσω του οποίου διέρχεται περίπου το 20% της παγκόσμιας ζήτησης πετρελαίου και φυσικού αερίου, δεν είναι ακόμη οριστική. Ωστόσο, ο βουλευτής και διοικητής των Φρουρών της Επανάστασης, Εσμαΐλ Κοσάρι, δήλωσε στη Λέσχη Νέων Δημοσιογράφων ότι η ενέργεια αυτή είναι στην ημερήσια διάταξη και «θα γίνει όποτε κριθεί αναγκαία».
Εκεί που ο Τραμπ υποσχόταν πως οι ΗΠΑ δεν θα εμπλακούν σε «ατέρμονους πολέμους» σαν αυτούς στους οποίους ενεπλάκησαν στο Ιράκ και στο Αφγανιστάν τις δύο τελευταίες δεκαετίες, τους οποίους μάλιστα ο Αμερικανός πρόεδρος είχε χαρακτηρίσει «ανόητους», τώρα οδηγεί όλη την περιοχή σε νέες περιπέτειες.
Ήδη η απόφασή του για το Ιράν προκαλεί έντονες εσωτερικές αντιδράσεις στις ΗΠΑ. Πρώτον, γιατί αγνόησε το Κογκρέσο ως το καθ’ ύλην αρμόδιο από το αμερικανικό Σύνταγμα θεσμό για την κήρυξη πολέμου ή στρατιωτική ανάμιξη των ΗΠΑ. Για τους πολιτικούς του αντιπάλους είναι μία ακόμη ένδειξη παράκαμψης των δημοκρατικών και συνταγματικών διαδικασιών.
Δεύτερον, η εμπλοκή του στο Ιράν προκαλεί έντονες αναταράξεις στους ιδεολογικούς του μέντορες, το κίνημα MAGA (Make America Great Again), που τον επικρίνουν για απόκλιση από τις πολιτικές κατευθύνσεις του κινήματος που τον ανέδειξε στην εξουσία.
Οι λεπτομέρειες
Ο Αμερικανός υπουργός Άμυνας, Πιτ Χέγκσεθ, δίνοντας λεπτομέρειες για την επιχείρηση των ΗΠΑ είπε ότι οι αμερικανικοί αεροπορικοί βομβαρδισμοί κατά πυρηνικών εγκαταστάσεων του Ιράν ήταν μια φοβερή και συντριπτική επιτυχία, ενώ απαιτήθηκαν εβδομάδες και μήνες εντοπισμού των στόχων για τη διεξαγωγή της.
Υποστήριξε ακόμη πως οι βομβαρδισμοί δεν είχαν στόχο στρατιώτες ή αμάχους, αλλά εξολόθρευσαν τις πυρηνικές φιλοδοξίες του Ιράν.
«Η επιχείρηση που σχεδιάστηκε από τον πρόεδρο Τραμπ ήταν γενναία και εξαιρετική, δείχνοντας στον κόσμο ότι η άσκηση αποτροπής από τις ΗΠΑ επέστρεψε», τόνισε ο Αμερικανός υπουργός Άμυνας, συμπληρώνοντας: «Όταν αυτός ο πρόεδρος μιλάει, ο κόσμος πρέπει ν’ ακούει».
Όσο για τη διπλωματία; Ο Χέγκσεθ δήλωσε πως «μπορώ μόνο να επιβεβαιώσω ότι υπάρχουν τόσο δημόσια όσο και κατ’ ιδίαν μηνύματα τα οποία μεταφέρονται απευθείας στους Ιρανούς με πολλαπλά κανάλια, δίνοντάς τους κάθε ευκαιρία να προσέλθουν στο τραπέζι».
«Καταλαβαίνουν ακριβώς ποια είναι η αμερικανική θέση, ακριβώς ποια βήματα μπορούν να κάνουν για να επιτρέψουν την ειρήνη και ελπίζουμε να το κάνουν», πρόσθεσε.
Καταιγισμός βομβών
Οι αμερικανικές επιδρομές περιελάμβαναν 14 βόμβες καταστροφής καταφυγίων (αποκαλούμενες bunker-buster bombs,) περισσότερους από δύο δωδεκάδες πυραύλους Τόμαχοκ και πάνω από 125 στρατιωτικά αεροσκάφη, πρόσθεσε.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι η μοναδική χώρα που διαθέτει αυτές τις βόμβες που μπορούν να διεισδύσουν εις βάθος στο βουνό όπου βρίσκεται η υπόγεια μονάδα.
Η ιρανική αεράμυνα δεν αντέδρασε στην αιφνιδιαστική επίθεση των ΗΠΑ, δήλωσε ο Νταν Κέιν, ενώ ο Πιτ Χέγσεθ σημείωσε ότι η στρατιωτική επίθεση δεν είχε ως στόχο την «αλλαγή καθεστώτος» στο Ιράν.
Νεότερες δορυφορικές εικόνες υψηλής ανάλυσης της εταιρείας Maxar Tecnologies από τις αμερικανικές επιθέσεις κατά της υπόγειας εγκατάστασης εμπλουτισμού ουρανίου στο Φορντό, δείχνουν έξι νέους κρατήρες, που έχουν πιθανότατα σχηματιστεί από τις αμερικανικές βόμβες, καθώς και γκρίζα σκόνη και συντρίμμια διάσπαρτα στην πλαγιά του βουνού που προκλήθηκαν από τις επιθέσεις.
Στην καρδιά του πυρηνικού προγράμματος του Ιράν βρίσκονται οι δύο κύριες εγκαταστάσεις παραγωγής εμπλουτισμένου ουρανίου, το οποίο μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τη δημιουργία ατομικής βόμβας: Η Νατάνζ και το Φορντό.
Το Φορντό, το οποίο βρίσκεται έξω από την πόλη Κομ, νότια της Τεχεράνης, είναι μια βαριά οχυρωμένη εγκατάσταση, κτισμένη σε ένα βουνό, σε βάθος 60 με 90 μέτρα κάτω από την επιφάνεια της γης, καθιστώντας την απροσπέλαστη για τα γνωστά αεροπορικά όπλα που διαθέτει το Ισραήλ.
Αμερικανός αξιωματούχος επιβεβαίωσε στο CNN πως οι ΗΠΑ χρησιμοποίησαν βομβαρδιστικά B-2, τα οποία έριξαν πάνω από μία ντουζίνα μαζικές βόμβες καταστροφής καταφυγίων. Οι βόμβες αυτές έχουν τη δυνατότητα να εισχωρούν βαθιά στο έδαφος, πριν εκραγούν.
Μήνυμα Τραμπ
Σε τηλεοπτικό του μήνυμα προς τον αμερικανικό λαό, ο πρόεδρος Τραμπ χαρακτήρισε τις επιθέσεις «εντυπωσιακή στρατιωτική επιτυχία» και προειδοποίησε την Τεχεράνη να μην προβεί σε αντίποινα, λέγοντας πως θα αντιμετωπίσει ακόμη μεγαλύτερες καταστροφικές επιθέσεις αν δεν συμφωνήσει σε ειρήνη.
Επίσης, αργά χθες το βράδυ (ώρα Ελλάδας), ο Τραμπ δήλωσε: «Πήραμε τη βόμβα μέσα από τα χέρια τους», απαντώντας στον Ρεπουμπλικάνο βουλευτή Τόμας Μάσι, που επέκρινε ως «αντισυνταγματική» την επίθεση κατά του Ιράν.
«Είχαμε μια θεαματική στρατιωτική επιτυχία, παίρνοντας τη "βόμβα" κατευθείαν από τα χέρια τους (και θα τη χρησιμοποιούσαν αν μπορούσαν!), αλλά, όπως συνήθως, και παρά όλους τους επαίνους που λάβαμε, αυτός ο "ελαφρύς" βουλευτής είναι αντίθετος με αυτό που επιτεύχθηκε τόσο λαμπρά χθες το βράδυ στο Ιράν», έγραψε στο Truth Social o Τραμπ.
Και καταλήγει: «Το MAGA δεν αφορά τεμπέληδες, μεγαλοπρεπείς, μη παραγωγικούς πολιτικούς, εκ των οποίων ο Τόμας Μάσι είναι σίγουρα ένας».
«Το Ιράν διατηρεί όλες τις εναλλακτικές για να υπερασπιστεί την κυριαρχία του, τα συμφέροντα και τον λαό του», ανέφερε από την πλευρά του σε ανάρτηση στα κοινωνικά δίκτυα ο Ιρανός υπουργός Εξωτερικών, Αμπάς Αραγκτσί.
Ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Μάρκο Ρούμπιο, προειδοποίησε το Ιράν να μην προβεί σε αντίποινα, λέγοντας ότι μια τέτοια ενέργεια θα ήταν «το χειρότερο λάθος που έχουν κάνει ποτέ». «Ο κόσμος είναι ασφαλέστερος» μετά τα αμερικανικά πλήγματα στο Ιράν, τόνισε ο Ρούμπιο, ο οποίος είναι επίσης σύμβουλος εθνικής ασφάλειας, σε συνέντευξη που παραχώρησε στο Fox News. Υπογράμμισε πως οι ΗΠΑ δεν επιδιώκουν πόλεμο με το Ιράν, τονίζοντας ότι η Ουάσιγκτον είναι έτοιμη για συνομιλίες με την Τεχεράνη. Παράλληλα είπε ότι η αλλαγή καθεστώτος στο Ιράν δεν είναι στόχος των ΗΠΑ.
Ανάλογες δηλώσεις έκανε, μιλώντας σε εκπομπή του NBC, και o Αμερικανός αντιπρόεδρος Τζέι Ντι Βανς, λέγοντας πως «οι ΗΠΑ δεν βρίσκονται σε πόλεμο με το Ιράν». Υποστήριξε ακόμη ότι οι ΗΠΑ παρεμπόδισαν επιτυχώς το πρόγραμμα πυρηνικών όπλων του Ιράν, προσθέτοντας ότι ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ ελπίζει τώρα ότι μπορεί να επιζητήσει μια διπλωματική λύση.
«Δεν επιθυμούμε να το παρατείνουμε αυτό ή να το κάνουμε πιο ισχυρό από ό,τι ήδη ήταν. Επιθυμούμε να τερματίσουμε το πυρηνικό πρόγραμμά τους», δήλωσε ο Βανς. «Θέλουμε να μιλήσουμε στους Ιρανούς σχετικά με μια μακρόχρονη διευθέτηση εκεί», πρόσθεσε ο Αμερικανός αντιπρόεδρος.
Γκρινιάζουν οι MAGA
Η αμερικανική επίθεση στο Ιράν ενέτεινε την γκρίνια που είχε ήδη αρχίσει τον τελευταίο καιρό από επιφανείς εκπροσώπους του κινήματος MAGA, που θεωρούν την πολεμική ανάμιξη των ΗΠΑ απόκλιση από τις ιδεολογικές αρχές τους.
«Πρέπει να συνομιλήσει με το MAGA» ανέφερε ο πρώην σύμβουλος του Τραμπ, Στιβ Μπάνον, στο podcast του. «Υπάρχουν πολλοί MAGA που δεν είναι ευτυχείς με αυτό(σ.σ.: την επίθεση στο Ιράν)».
Μια άλλη εξέχουσα σύμμαχος του Τραμπ, η Μάρτζορι Τέιλορ Γκριν, εκπρόσωπος στη Βουλή των Αντιπροσώπων από την Τζόρτζια, έγραψε στο Χ, πως «κάθε φορά που η Αμερική βρίσκεται κοντά στο μεγαλείο, μπλέκουμε σε έναν ακόμη ξένο πόλεμο». «Δεν είναι ο αγώνας μας», τόνισε.
Νέες επιθέσεις από Ισραήλ
Ο ισραηλινός στρατός ανακοίνωσε ότι έπληξε χθες «δεκάδες στρατιωτικούς στόχους» στο Ιράν σε τέσσερις επαρχίες της χώρας, συμπεριλαμβανομένης «για πρώτη φορά» της Γιαζντ (κεντρικό Ιράν), δέκατη ημέρα του πολέμου μεταξύ των δύο χωρών.
«Περίπου 30 μαχητικά αεροσκάφη της ισραηλινής Πολεμικής Αεροπορίας έπληξαν δεκάδες στρατιωτικούς στόχους στο Ιράν», συμπεριλαμβανομένου ενός «κέντρου διοίκησης στρατηγικών πυραύλων» μεγάλου βεληνεκούς στην περιοχή Γιαζντ, ανέφερε ο ισραηλινός στρατός, προσθέτοντας ότι στόχευσε «εκτοξευτήρες πυραύλων» στις επαρχίες Ισφαχάν (κεντρικό Ιράν), Μπουσέρ (νότια) και Αχβάζ (νοτιοδυτικό Ιράν).
Νωρίτερα, το πρωί, λίγο μετά την αμερικανική επίθεση, το Ιράν εξαπέλυσε νέα ομοβροντία βαλλιστικών πυραύλων κατά του Ισραήλ, προκαλώντας εκτεταμένες ζημιές σε κατοικημένες περιοχές στο Τελ Αβίβ και την πόλη του κεντρικού Ισραήλ Νες Τσιόνα.
Στο μεταξύ, ένα ισραηλινό αναχαιτιστικό αεροσκάφος αεράμυνας παρουσίασε δυσλειτουργία και έπεσε πάνω στην πόλη της Χάιφα, προκαλώντας ζημιές και τραυματίζοντας ελαφρά τρία άτομα. Στη διάρκεια του περιστατικού δεν ήχησαν οι σειρήνες.
Το ισραηλινό υπουργείο Υγείας ανακοίνωσε πως τραυματίστηκαν συνολικά 86 άνθρωποι.