Από την 1η Ιανουαρίου 2026, η εισαγωγή στην Ευρώπη ρωσικού φυσικού αερίου μέσω αγωγών ή ως LNG διά της θαλάσσης θα απαγορεύεται. Αυτό κατέστησε σαφές ο επίτροπος Ενέργειας Νταν Γιόργκενσεν, μιλώντας στο Ευρωκοινοβούλιο, στο Στρασβούργο.
Ο Γιόργκενσεν αποκάλυψε λεπτομερείς προτάσεις, που αποσκοπούν στην πλήρη εξάλειψη των εισαγωγών ορυκτών καυσίμων από τη Ρωσία, έως το 2027. Σύμφωνα μάλιστα με προσχέδιο απόφασης που δημοσίευσε η ιστοσελίδα POLITICO, η Κομισιόν δεσμεύεται να εξαλείψει «την έκθεση της Ένωσης στους σημαντικούς κινδύνους για το εμπόριο και την ασφάλεια, που προκύπτουν από το εμπόριο φυσικού αερίου με τη Ρωσική Ομοσπονδία, θεσπίζοντας σταδιακή απαγόρευση των εισαγωγών φυσικού αερίου», αλλά και να «εισαγάγει κανόνες για την αποτελεσματική εφαρμογή και παρακολούθηση αυτής της απαγόρευσης».
Σε μια πρωτοφανή μάλιστα, κίνηση, το φυσικό αέριο που φτάνει στην Ε.Ε. μέσω Σερβίας θα θεωρείται ρωσικό, εκτός εάν διαθέτει σαφή τεκμηρίωση που να αποδεικνύει ότι προέρχεται από αλλού. «Ουσιαστικά, η Κομισιόν σκοπεύει αφενός να εξαλείψει τη μεταφορά πετρελαίου και φυσικού αερίου με τη Ρωσία, εκτός από το αναπόφευκτο εμπόριο μέσω ορισμένων έμμεσων οδών, όπως του TurkStream», εξηγούν διπλωματικές πηγές στις Βρυξέλλες.
Ολες οι χώρες-μέλη, πάντως, θα πρέπει επίσης να δημοσιεύσουν νέα «σχέδια διαφοροποίησης» που να δείχνουν πώς θα τερματίσουν την εξάρτησή τους τόσο από το ρωσικό πετρέλαιο όσο και από το φυσικό αέριο.
Στο σχέδιο απόφασης υπάρχουν, πάντως, ορισμένες εξαιρέσεις για χώρες-μέλη της Ε.Ε., όπως η Σλοβακία και η Ουγγαρία, που έχουν συνάψει μακροπρόθεσμες συμφωνίες με τη Μόσχα.
Πλήρης αποσύνδεση από τη Ρωσία
Η πλήρης διακοπή των ενεργειακών δεσμών με τη Ρωσία εντάσσεται στη γραμμή της οριστικής αποσύνδεσης της Ε.Ε. από τη Μόσχα. «Καθορίστηκε πλέον μια γραμμή μη επιστροφής στο status quo πριν από τον πόλεμο στην Ουκρανία», τονίζουν Ευρωπαίοι διπλωμάτες. Μια γραμμή που χαράχτηκε από τις πέντε ευρωπαϊκές χώρες-μέλη του G7 στην πρόσφατη συνεδρίαση των επτά πλουσιότερων χωρών της Δύσης, στην Αλμπέρτα του Καναδά. Η συγκεκριμένη απόφαση έρχεται σε πλήρη αντίθεση με την πολιτική του Αμερικανού προέδρου Τραμπ, που διαπραγματεύεται την αποκατάσταση και των ενεργειακών σχέσεων με τη Μόσχα, ακόμη και με την από κοινού αποκατάσταση των ζημιών στους αγωγούς Nord Stream, στη Βαλτική, και την επιστροφή του ρωσικού αερίου σε όσες ευρωπαϊκές χώρες το επιθυμούν. «Ο Ντόναλντ Τραμπ και οι ΗΠΑ εξακολουθούν να πιστεύουν στην πιθανότητα μιας ειρηνευτικής συμφωνίας στην Ουκρανία και απέχουν προς το παρόν από νέες κυρώσεις», τονίζουν διπλωματικές πηγές.
Απερίσκεπτο στοίχημα
Το στοίχημα, πάντως, της Κομισιόν είναι δύσκολο και απερίσκεπτο: «Μπορούμε με κυρώσεις να αντιστρέψουμε αυτό που έχει χτίσει η ίδια η ιστορία και η γεωγραφία, παρά το χάος της σημερινής γεωπολιτικής; Είναι δύσκολο να πούμε», σημειώνουν στη «Ναυτεμπορική» βετεράνοι διπλωμάτες που έχουν υπηρετήσει σε διάφορα πόστα στη Ρωσία. «Η αίσθηση είναι ότι, περισσότερο από το να βοηθήσουν την Ουκρανία, οι κινήσεις της Κομισιόν και των χωρών που κινούν τα νήματα στις Βρυξέλλες καταλήγουν να επικυρώνουν μια πολιτική γραμμή, που είναι γέννημα των σημερινών σχέσεων, όχι της ιστορικής εμπειρίας και κάθε άλλο παρά χρήσιμη για τη συνολική ισορροπία του συστήματος», προσθέτουν.
Δύσκολη η εναλλακτική
Ποιες εναλλακτικές έχει όμως η Ευρώπη, πέρα από το «όνειρο» των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας; Μπορεί η Ε.Ε. να βασιστεί στις αμερικανικές προμήθειες LNG, δεδομένου μάλιστα του προγράμματος επαναβιομηχάνισης που προωθεί στις ΗΠΑ ο πρόεδρος Τραμπ;
Το φυσικό αέριο στην Ευρώπη κοστίζει σήμερα τρεισήμισι φορές περισσότερο από το αμερικανικό. Στις αρχές του περασμένου χειμώνα, η Ε.Ε. πλήρωνε πάνω από πέντε φορές περισσότερο το εισαγόμενο αμερικανικό LNG σε σχέση με το κόστος του στις Ηνωμένες Πολιτείες. Αυτή η διαφορά τιμής αποτελεί μεγάλο κίνητρο για την αύξηση των αμερικανικών εξαγωγών LNG και, φυσικά, ο Τραμπ τρίβει τα χέρια του. Απειλώντας ταυτόχρονα την Ευρώπη με δασμούς, αν δεν συνεχίσει να εισάγει μεγάλες ποσότητες LNG και αμερικανικού σχιστολιθικού πετρελαίου.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες, άλλωστε, έχουν γίνει ο πρώτος μη Ευρωπαίος προμηθευτής της Ε.Ε. μετά τη σύγκρουση στην Ουκρανία και τις κυρώσεις που επιβλήθηκαν στη Ρωσία.
Η Ευρώπη, επίσης, δεν μπορεί παρά να βασιστεί στο αμερικανικό φυσικό αέριο για να αντικαταστήσει τις ρωσικές προμήθειες, λόγω και της πολιτικής αστάθειας στη Μέση Ανατολή. Μερικές από τις μεγαλύτερες επενδύσεις στον κόσμο στον τομέα του φυσικού αερίου σήμερα πραγματοποιούνται στο Κατάρ, το οποίο ωστόσο βρίσκεται απέναντι από το Ιράν και στην άλλη πλευρά του Στενού του Ορμούζ.
Ο κίνδυνος να κλείσει το Στενό του Ορμούζ
Το Στενό του Ορμούζ δεν έχει κλείσει βέβαια ποτέ εντελώς, στη σύγχρονη Ιστορία. Ωστόσο, το Ιράν δεν αποκλείεται να το επιχειρήσει, ως αντίποινα σε μια ακόμη πιο σκληρή ισραηλινή ή αμερικανική επίθεση.
Ο διοικητής των Φρουρών της Επανάστασης, Σαρντάρ Εσμαΐλ Κουσάρι, δήλωσε σε συνέντευξή του σε τοπικά μέσα ενημέρωσης ότι το κλείσιμο του Στενού του Ορμούζ «εξετάζεται και το Ιράν θα λάβει την καλύτερη δυνατή λύση με αποφασιστικότητα».
Μη επανδρωμένα drones, όπως τα ιρανικά Shahed, θα μπορούσαν ενδεχομένως να χρησιμοποιηθούν για την επίθεση σε συγκεκριμένες ναυτιλιακές οδούς ή υποδομές στο Στενό. Ενας αποκλεισμός του Στενού του Ορμούζ θα μπορούσε να πυροδοτήσει, επίσης, έναν μεγαλύτερο περιφερειακό πόλεμο. Η Ευρώπη θα μπορούσε να εμπλακεί στη σύγκρουση μέσω δεσμεύσεων ή συμμαχιών στο ΝΑΤΟ, ειδικά εάν χώρες όπως η Γαλλία ή το Ηνωμένο Βασίλειο επέμβουν στην περιοχή με το Πολεμικό Ναυτικό τους.