Ο κ. Κοντολέων είχε δηλώσει τον περασμένο Φεβρουάριο ότι η ελληνική αγορά διαθέτει ολιγοπωλιακά χαρακτηριστικά με δομικές αδυναμίες στο σχεδιασμό της που την διαφοροποιούν από τις άλλες ευρωπαϊκές αγορές, με αποτέλεσμα την παντελή έλλειψη ανταγωνισμού, «ούτε καν στοιχειώδους», όπως είχε πει χαρακτηριστικά από το βήμα του 8th Thessaloniki Summit (δείτε εδώ άρθρο στο energia.gr).
Φαίνεται όμως ότι δεν είναι μόνον η ΕΒΙΚΕΝ και η ελληνική αγορά που αντιμετωπίζουν προβλήματα. Στο Ηνωμένο Βασίλειο οι βιομηχανικοί ηγέτες της χώρας παραπονιούνται ότι οι υψηλές τιμές της ηλεκτρικής ενέργειας υποσκάπτουν τη δυνατότητά τους να ανταπεξέλθουν στον ανταγωνισμό με την ηπειρωτική Ευρώπη, τις ΗΠΑ και την Κίνα, και θέτουν, έτσι, σε κίνδυνο τις θέσεις εργασίας.
Οι Financial Times, αποκαλύπτουν με πρόσφατο άρθρο, ότι ενώ η κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου καταρτίζουν μια νέα βιομηχανική στρατηγική, οι εκπρόσωποι βιομηχανικών επιχειρήσεων παραγωγής από χάλυβα μέχρι πετροχημικά, υποστηρίζουν ότι η αντιμετώπιση του κόστους ηλεκτρικής ενέργειας πρέπει να αποτελέσει προτεραιότητα.
Τελικά, πόσο υψηλό είναι το κόστος της ηλεκτρικής ενέργειας για την ενεργοβόρο βιομηχανία στη χώρα; Οι βιομηχανικοί καταναλωτές στο Ηνωμένο Βασίλειο κατέβαλαν μέση τιμή 258 λιρών/MWh, συμπεριλαμβανομένων των φόρων, το 2023, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του ΙΕΑ που δημοσίευσε το Λονδίνο. Αυτό είναι το υψηλότερο ποσοστό από οποιαδήποτε χώρα- μέλος του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας.
Ενώ οι τιμές ενέργειας το 2023 διογκώθηκαν λόγω των ακραίων αυξήσεων μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, οι τιμές στο Ηνωμένο Βασίλειο ήταν σχεδόν ανέκαθεν πάνω από τον μέσο όρο των χωρών- μελών του IEA από το 1979.
Το πιο εντυπωσιακό σε αυτή την περίπτωση είναι ότι η Κίνα και η Ινδία δεν είναι μέλη του IEA, ωστόσο, τα στοιχεία του Οργανισμού υποδηλώνουν ένα παρόμοιο έντονο χάσμα: Οι τιμές στο Ηνωμένο Βασίλειο για τις ενεργοβόρες βιομηχανίες έφτασαν στα 187 δολάρια ανά MWh το 2024, σε σύγκριση με 62 δολάρια ανά MWh στην Ινδία, τα 70 δολάρια ανά MWh στην Κίνα και τα μόλις 45 δολάρια ανά MWh στις ΗΠΑ.
Το χάσμα με την Κίνα έχει διευρυνθεί από το 2019, όταν οι εταιρείες στο Ηνωμένο Βασίλειο πλήρωναν 94 δολάρια/MWh, έναντι 56 δολαρίων ανά MWh της Κίνας.
Aλλά, γιατί οι τιμές στη Βρετανία είναι υψηλές; Η λιανική τιμή που πληρώνουν οι περισσότεροι καταναλωτές καθορίζεται από την τιμή χονδρικής, με την προσθήκη όλων των φόρων που επιβαρύνουν τα τιμολόγια. Οι τιμές χονδρικής στη Βρετανία τα τελευταία χρόνια τείνουν να είναι ελαφρώς υψηλότερες από τον μέσο όρο της Ε.Ε. και πολύ υψηλότερες από τις αντίστοιχες των ΗΠΑ.
Ένας λόγος για αυτό είναι ότι οι τιμές της ηλεκτρικής ενέργειας σε πολλές αγορές καθορίζονται από την πιο ακριβή πηγή παραγωγής ενέργειας που απαιτείται για την κάλυψη της ζήτησης, η οποία στη Βρετανία είναι συνήθως οι σταθμοί ηλεκτροπαραγωγής με καύση φυσικού αερίου. Σε άλλες χώρες, αυτό μπορεί να είναι υδροηλεκτρική ενέργεια, πυρηνική ενέργεια ή άνθρακας, που μπορεί να είναι φθηνότερο. Το φυσικό αέριο των ΗΠΑ είναι επίσης φθηνότερο από αυτό του Ηνωμένου Βασιλείου λόγω των πλούσιων χερσαίων πόρων του.
Οι σταθμοί ηλεκτροπαραγωγής με καύση φυσικού αερίου στο Ηνωμένο Βασίλειο, την Ε.Ε. και ορισμένες αμερικανικές Πολιτείες πρέπει να καταβάλουν, επίσης, κόστος για τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα. Στη Βρετανία υπάρχει ένα συμπληρωματικό «κατώτατο όριο τιμής» επιπλέον της κανονικής τιμής που είναι σήμερα 50 λίρες ανά τόνο.
Σε μια ανάλυση για τους Financial Times, η εταιρεία συμβούλων άνθρακα Veyt εκτιμά ότι ένας τυπικός βρετανικός σταθμός παραγωγής ενέργειας με καύση φυσικού αερίου που εκπέμπει 0,4 τόνους διοξειδίου του άνθρακα ανά μεγαβατώρα παραγόμενης ηλεκτρικής ενέργειας, αντιμετωπίζει κόστος άνθρακα ύψους 26,70 λιρών ανά MWh.
Το κόστος περιλαμβάνει επίσης τέλη για την επιδότηση νέων αιολικών και ηλιακών πάρκων, όπως ακριβώς ισχύει και στην Ελλάδα, με την γενική χρέωση προμήθειας της ηλεκτρικής ενέργειας που είναι αναλογική με το ύψος της κατανάλωσης. Η επιδότηση αυτή βοηθά στην χρηματοδότηση της ανάπτυξης των ΑΠΕ, όπως η ηλιακή και η αιολική ενέργεια, και την ενσωμάτωσή τους στο σύστημα ηλεκτρικής ενέργειας της χώρας, καθώς και το κόστος για τη λειτουργία και τη συντήρηση του δικτύου μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας.
Ένας τυπικός μεγάλος βιομηχανικός καταναλωτής θα πλήρωνε 178 λίρες ανά MWh για ηλεκτρική ενέργεια χωρίς ΦΠΑ, σύμφωνα με ανάλυση της Cornwall Insight που καλύπτει την περίοδο 2024-2025.
Από αυτό, τα τέλη χαμηλών εκπομπών άνθρακα, συμπεριλαμβανομένων των πληρωμών για εφεδρικά τροφοδοτικά, αντιπροσωπεύουν 53 λίρες ανά MWh και το κόστος δικτύου αντιστοιχεί σε 23 λίρες ανά MWh. Το Τέλος Κλιματικής Αλλαγής, ένας φόρος που στοχεύει στην αύξηση της ενεργειακής απόδοσης των επιχειρήσεων, αντιπροσωπεύει άλλες 8 λίρες ανά MWh αυτού του λογαριασμού.
Πολλές ευρωπαϊκές χώρες προσφέρουν πιο γενναιόδωρες εξαιρέσεις από αυτά τα τέλη για τους ενεργοβόρους βιομηχανικούς καταναλωτές ηλεκτρικής ενέργειας από ό,τι στο Ηνωμένο Βασίλειο. Για παράδειγμα, η Γερμανία αφαίρεσε ορισμένα περιβαλλοντικά τέλη από τους λογαριασμούς ηλεκτρικής ενέργειας.
«Στις επιλογές πολιτικής που έχουμε κάνει, η μετάβαση πληρώνεται από τον καταναλωτή», δήλωσε στέλεχος της εταιρείας συμβούλων Baringa.
Η γεωγραφία και το κλίμα της Βρετανίας σημαίνουν επίσης ότι έχει επικεντρωθεί στην σχετικά δαπανηρή υπεράκτια αιολική ενέργεια για την προώθηση της καθαρής ενέργειας.
Η βιομηχανία προειδοποιεί εδώ και χρόνια ότι το υψηλό κόστος της ηλεκτρικής ενέργειας και του φυσικού αερίου θα την αναγκάσει να μειώσει την παραγωγή, να κλείσει τα εργοστάσια ή να τα μεταφέρει σε χώρες με φθηνά εργατικά χέρια.
«Σε όλο τον τομέα της μεταποίησης, όταν ρωτάμε τα μέλη μας ποιες είναι οι μεγαλύτερες προκλήσεις σας, λένε πάντα, πρώτα οι δεξιότητες, δεύτερον το ενεργειακό κόστος», υποστηρίζει στέλεχος του εμπορικού Ομίλου, Make UK.
Στοιχεία της Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας δείχνουν ότι η παραγωγή των ενεργοβόρων βιομηχανιών της χώρας, όπως η χαρτοποιία και τα πετροχημικά, είχε μειωθεί στο χαμηλότερο επίπεδό της τουλάχιστον από το 1990.
Το ερώτημα είναι τώρα, αν θα μειωθούν οι τιμές. Οι αναλυτές εκτιμούν ότι οι τιμές χονδρικής είναι πιθανό να αποκλιμακωθούν καθώς μπαίνουν στο σύστημα ολοένα και περισσότερες ΑΠΕ και μειώνεται ο αριθμός των ωρών κατά τις οποίες οι μονάδες φυσικού αερίου καθορίζουν την μέση Τιμή Εκκαθάρισης Αγοράς της Αγοράς Επόμενης Ημέρας.
Για παράδειγμα, η χονδρική τιμή του ηλεκτρισμού για σήμερα, Τετάρτη, 11 Ιουνίου 2025, στο Ηνωμένο Βασίλειο είναι 93,87 ευρώ/MWh, ήτοι, υψηλότερη της ελληνικής αγοράς που είναι 83,28 ευρώ/MWh.
Κυβερνητικό έγγραφο που διέρρευσε τον Μάρτιο του 2024 ανέφερε ότι ο αριθμός των ωρών κατά τις οποίες το φυσικό αέριο καθορίζει την τιμή χονδρικής του ρεύματος θα μπορούσε να μειωθεί μέχρι και 5% στο μέσο της δεκαετίας του 2030.
Με στόχο να μειώσει το κόστος του ηλεκτρισμού για τους ενεργοβόρους βιομηχανικούς καταναλωτές, η απελθούσα κυβέρνηση των Τόρις δημιούργησε το πρόγραμμα British Industry Supercharger, το 2024, το οποίο απάλλασσε περίπου 370 επιχειρήσεις από τους φόρους χαμηλών εκπομπών άνθρακα και επέτρεπε μείωση του κόστους δικτύου κατά 60%.
Ακόμη τέθηκε σε εφαρμογή ένα πρόγραμμα επιχορηγήσεων ύψους 500 εκατομμυρίων λιρών για τα εργοστάσια, προκειμένου να βοηθηθούν να στραφούν στην καθαρή ενέργεια και να βελτιώσουν την ενεργειακή τους αποδοτικότητα.
Ενώ η τωρινή κυβέρνηση του ΗΒ αναμένεται να πριμοδοτήσει περαιτέρω το πρόγραμμα Supercharger, παράλληλα με τη νέα βιομηχανική στρατηγική που εκπονεί, οι stakeholders στη χώρα απαιτούν πιο γενναία βήματα υπέρ των επιχειρήσεων.
Για παράδειγμα, η Make UK θέλει η κυβέρνηση να καταργήσει τους φόρους από τους λογαριασμούς βιομηχανικού ηλεκτρικού ρεύματος και να εγγυηθεί στις εταιρείες τιμή ηλεκτρικής ενέργειας 56 λιρών ανά MWh. Αυτό θα μπορούσε να σημαίνει υψηλότερο κόστος για άλλους χρήστες ή φορολογούμενους. Σύμφωνα με το σχέδιο, οι βιομηχανικές επιχειρήσεις θα επιστρέψουν τη διαφορά εάν η πραγματική τιμή χονδρικής είναι χαμηλότερη από αυτήν.
Κυβερνητικό στέλεχος αντέτεινε: «Ήδη φέρνουμε το κόστος ενέργειας για βασικές βιομηχανίες του Ηνωμένου Βασιλείου πιο κοντά σε αυτό άλλων μεγάλων οικονομιών, μέσω του British Industry Supercharger, που τις βοηθά να εξοικονομήσουν 5 δισεκατομμύρια λίρες τα επόμενα 10 χρόνια.»