Ας μιλήσουμε αρχικά για τον ελέφαντα μέσα στο δωμάτιο: Η Κομισιόν, της οποίας προΐσταται η κυρία φον ντερ Λάιεν, καταδικάστηκε προ ολίγων ημερών σχετικά με το σκάνδαλο Pfizergate. Πιο συγκεκριμένα, το Γενικό Δικαστήριο της ΕΕ έκρινε πως η Επιτροπή δεν έχει δικαίωμα να κρατήσει απόρρητα τα μηνύματα μεταξύ της φον ντερ Λάιεν και του CEO του φαρμακευτικού κολοσσού Pfizer, Άλμπερτ Μπουρλά, σχετικά με τα συμβόλαια αγοράς εμβολίων κατά την κορύφωση της πανδημίας COVID-19. Μολονότι η ίδια η Πρόεδρος δεν έχει καταδικαστεί για κάτι μέχρι στιγμής, η οσμή αυτού του σκανδάλου που την ακολουθεί από την πρώτη θητεία της, εντείνεται όλο και περισσότερο.
Πέρα από τα σκάνδαλα, τα οποία δυστυχώς δεν φαίνονται να περιορίζονται στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, αλλά και στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, όπως αναδεικνύουν οι περιπτώσεις διαφθοράς με την κυβέρνηση του Κατάρ και την κινεζική Huawei, η κυρία φον ντερ Λάιεν εμφανίζει μία τάση προς τον αυταρχισμό. Για παράδειγμα, όταν η Κομισιόν δημοσίευσε το αμυντικό σχέδιο ύψους 800 δισεκατομμυρίων τον Μάρτιο, η φον ντερ Λάιεν ενεργοποίησε μία ειδική ρήτρα έκτακτης ανάγκης προκειμένου να παρακάμψει εντελώς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και να διαπραγματευτεί αποκλειστικά με το Συμβούλιο των 27 κυβερνήσεων.
Αναμενόμενα, η ηγεσία του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου δυσαρεστήθηκε από τη συγκεκριμένη τακτική, με την Πρόεδρο Ρομπέρτα Μέτσολα να απειλεί πως θα καταφύγει στα ευρωπαϊκά δικαστήρια. Σημειωτέο πως Μέτσολα και φον ντερ Λάιεν επισήμως ανήκουν στην ίδια πολιτική ομάδα, δηλαδή το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα, το οποίο ελέγχει την πλειοψηφία των ευρωπαϊκών θεσμών. Ασχέτως του τι πιστεύουμε για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, καλώς ή κακώς παραμένει ο μοναδικός άμεσα εκλεγμένος ευρωπαϊκός θεσμός. Η παράκαμψή του, επομένως, από τη διορισμένη Επιτροπή εγείρει σοβαρά ερωτήματα για τη δημοκρατικότητα των ευρωπαϊκών διαδικασιών.
Δυστυχώς, η αδιαφάνεια της κυρίας φον ντερ Λάιεν δεν αφορά μόνο στον τρόπο με τον οποίο ηγείται της Κομισιόν. Μολονότι προερχόμενη από το δεξιό/ συντηρητικό ΕΛΚ, η μέχρι σήμερα πορεία της ως Πρόεδρος δεν αναδεικνύει τις πραγματικές πολιτικές θέσεις της. Ακόμα χειρότερα, η κυρία φον ντερ Λάιεν δεν διστάζει να εγκαταλείψει πολιτικές που προηγουμένως υποστήριζε θερμά μόλις θεωρήσει ότι πλέον δεν είναι δημοφιλείς. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία, μία πρωτοβουλία που δεν ξεκίνησε από την ίδια ή το κόμμα της, την οποία προσεταιρίστηκε για χρόνια και αξιοποίησε ως “σημαία” κατά τη πρώτη θητεία της, μόνο για να τη θέσει στο περιθώριο και να αποστασιοποιηθεί όταν είδε τη λαϊκή δυσαρέσκεια στην αρχή της δεύτερης θητείας της. Προφανώς, «η πολιτική είναι η τέχνη του εφικτού», αλλά οι συνεχείς κυβιστήσεις για τόσο κρίσιμα ζητήματα μοιάζουν περισσότερο με μικροπολιτικούς τακτικισμούς, παρά με σοβαρή στρατηγική διακυβέρνησης μίας αξιοσέβαστης δύναμης του 21ου αιώνα.
Όσο για τους ελέφαντες έξω από το δωμάτιο, μεταξύ των οποίων οι σχέσεις Βρυξελλών- Ουάσιγκτον και Βρυξελλών- Πεκίνου, η κυρία φον ντερ Λάιεν κρατά εξίσου ανησυχητική στάση. Όσον αφορά τις ΗΠΑ, η ίδια έσπευσε να ρίξει όλα τα χαρτιά της στο τραπέζι λίγες ημέρες μετά την επανεκλογή του Ντόναλντ Τραμπ, δηλώνοντας πως η ΕΕ είναι διατεθειμένη να αγοράσει αμερικανικό LNG ώστε να αποφύγει τους δασμούς. Ως εκ τούτου, οι Ευρωπαίοι διαπραγματευτές έχουν αναγκαστεί να ξεκινήσουν από αυτό το σημείο κατά τις συνομιλίες τους με τους Αμερικάνους, δυσχεραίνοντας την ήδη μειονεκτική θέση από την οποία θα ξεκινούσαν. Όσον αφορά την Κίνα, η Κομισιόν φαίνεται να ακολουθεί μία διχασμένη— ή αλλοπρόσαλλη, σύμφωνα με κάποιους άλλους— τακτική, όπου τη μία ημέρα κατηγορούν την Κίνα για ντάμπινγκ και κυβερνοεπιθέσεις, και την επόμενη ημέρα δηλώνουν πως Βρυξέλλες και Πεκίνο πρέπει να συνεργαστούν για να προστατεύσουν το ελεύθερο εμπόριο. Αμφιβάλλουμε αν κάποιος μπορεί να απαντήσει με βεβαιότητα για το ποια ακριβώς είναι η σημερινή στάση της ΕΕ προς την Κίνα, κάτι που καθιστά την όποια διαπραγμάτευση με τις ΗΠΑ ακόμα πιο δύσκολη για την ευρωπαϊκή πλευρά.
Επιστρέφοντας στην τελετή βράβευσης, ο Γερμανός Καγκελάριος Φρίντριχ Μερτς, προερχόμενος από τον ίδιο κομματικό σωλήνα με την κυρία φον ντερ Λάιεν, δήλωσε πως η ίδια αποτελεί την «ισχυρή εκπρόσωπο μιας ισχυρής Ευρώπης» και πως «ο πρώην υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Χένρι Κίσιντζερ δεν θα χρειαζόταν σήμερα να ρωτήσει σε ποιον πρέπει να τηλεφωνήσει για να μιλήσει με την Ευρώπη, θα τηλεφωνούσε στην Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν». Δεν γνωρίζουμε τις προθέσεις του Γερμανού Καγκελαρίου και αν πρόκειται για κάποιου είδους γερμανικό χιούμορ, όμως οι συγκεκριμένες δηλώσεις θα μπορούσαν εύκολα να ειπωθούν και ως ειρωνικά σχόλια, ειδικά όταν η ΕΕ εμφανίζεται διχασμένη σε κομβικά ζητήματα. Δεν μπορούμε, λοιπόν, παρά να αναρωτιόμαστε, για τι ακριβώς επιβραβεύθηκε η κυρία φον ντερ Λάιεν;