Το Ολοένα και πιο Περίπλοκο Τρίγωνο ΕΕ-ΗΠΑ-Ρωσίας στο Φυσικό Αέριο

Το Ολοένα και πιο Περίπλοκο Τρίγωνο ΕΕ-ΗΠΑ-Ρωσίας στο Φυσικό Αέριο
της Αρχοντίας Γ. Καλλιτέρη
Τετ, 14 Μαΐου 2025 - 10:25

Μία και πλέον εβδομάδα μετά την ανακοίνωση του ευρωπαϊκού σχεδίου για παύση των εισαγωγών ρωσικών καυσίμων, οι αναλυτές παραμένουν διχασμένοι για το κατά πόσο μπορεί να υλοποιηθεί μία τέτοια φιλόδοξη μεταστροφή. Το ενδιαφέρον, όμως, για την εξέλιξη της όλης προσπάθειας εντείνεται και εκτός Ευρώπης, με τις ΗΠΑ και τη Ρωσία να αναμένουν τα πρώτα βήματα αυτής της διαδικασίας. 

Ωστόσο, η κατάσταση περιπλέκεται από το γεγονός ότι Ουάσιγκτον και Μόσχα διαπραγματεύονται μεταξύ τους για το πώς θα μοιράσουν την ευρωπαϊκή “πίτα”.

Κατά τις προηγούμενες δεκαετίες, οι ισορροπίες μεταξύ Ευρώπης, Ρωσίας, και ΗΠΑ όσον αφορά στο φυσικό αέριο ακολουθούσαν ένα συγκεκριμένο μοτίβο. Η Ευρώπη αγόραζε το καύσιμο από τη Ρωσία, οι ΗΠΑ προειδοποιούσαν πως αυτό θα δημιουργήσει προβλήματα, η Ρωσία αποκόμιζε τη μερίδα του λέοντος των κερδών. Το μοτίβο αυτό ανατράπηκε το 2022, όταν η Ρωσία εισέβαλε στην Ουκρανία. Το νέο παράδειγμα ήταν πολύ διαφορετικό. Η Ευρώπη μείωσε εντυπωσιακά τις εισαγωγές ρωσικού φυσικού αερίου. Οι ΗΠΑ αποκόμισαν τη μερίδα του λέοντος των κερδών χάρη στις υψηλότατες τιμές του LNG. Και η Ρωσία έχασε τον μεγαλύτερο πελάτη της, με τον κολοσσό Gazprom να νιώθει τις συνέπειες αυτής της απώλειας.

Η στροφή των Ευρωπαίων προς το αμερικανικό ΥΦΑ ήταν μία αδιαμφισβήτητη επιτυχία για την κυβέρνηση Μπάιντεν, επιτρέποντας στους Αμερικάνους επενδυτές να σχεδιάσουν πανάκριβα έργα με στόχο να γιγαντώσουν τις εξαγωγές τους προς την Ευρώπη. Θεωρητικά, λοιπόν, η ανακοίνωση του ευρωπαϊκού σχεδίου για μηδενισμό των εισαγωγών ρωσικών καυσίμων θα έπρεπε να γίνει δεκτό με πανηγυρισμούς στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού. Για τους παραγωγούς φυσικού αερίου και τους εμπόρους LNG στις ΗΠΑ, η αντικατάσταση των μειωμένων μεν, σημαντικών δε, ποσοστών του ρωσικού φυσικού αερίου θα ήταν ένα καλοδεχούμενο μπόνους. Για την κυβέρνηση Τραμπ, η οποία πιέζει εδώ και μήνες τους Ευρωπαίους να αυξήσουν τις εισαγωγές αμερικανικών καυσίμων ώστε να ισορροπήσουν το εμπορικό ισοζύγιο ΗΠΑ-Ευρώπης, η απόφαση της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα αποτελούσε ένα σαφές μήνυμα πως οι Ευρωπαίοι θα υποκύψουν στις πιέσεις.

Όμως για ακόμα μία φορά, ο Πρόεδρος Τραμπ εκπλήσσει συμμάχους και ανταγωνιστές. Όπως έγραψε το energia.gr, Αμερικάνοι και Ρώσοι βρίσκονται σε μεταξύ τους διαπραγματεύσεις προκειμένου η Ουάσιγκτον να μεσολαβήσει ώστε η Ευρώπη να εισάγει περισσότερο φυσικό αέριο. Η είδηση αυτή θεωρήθηκε αποκύημα φαντασίας από πολλούς, αλλά τελικά επιβεβαιώθηκε από τους Ρώσους. Ως συνέπεια, η στάση των ΗΠΑ δυσχεραίνει περαιτέρω το ήδη εξαιρετικά δύσκολο σχέδιο της ΕΕ.

Η εφαρμογή και υλοποίηση του σχεδίου απαιτεί μία σειρά κρίσιμων βημάτων. Καταρχάς, το σχέδιο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής θα πρέπει να εγκριθεί από την ειδική πλειοψηφία— 15/27 κράτη-μέλη που αντιστοιχούν στο 65% του συνολικού πληθυσμού. Ουγγαρία και Σλοβενία έχουν ήδη απορρίψει το σχέδιο. Παρότι οι άλλες κυβερνήσεις δεν έχουν λάβει σαφή θέση, είναι γνωστό πως υπάρχουν εσωτερικές αντιδράσεις σε αρκετά κράτη. Η πιο κρίσιμη περίπτωση είναι ενδεχομένως η Γερμανία όπου τόσο τα επιχειρηματικά συμφέροντα, όσο και οι τοπικές κυβερνήσεις πιέζουν για επανέναρξη της λειτουργίας των αγωγών NordStream. Με την Ουάσιγκτον να ασκεί πιέσεις στο παρασκήνιο, δεν είναι απίθανο να προκύψουν και άλλες θορυβώδεις ενστάσεις.

Αν το σχέδιο καταφέρει να εγκριθεί, τότε ξεκινά η πραγματική δοκιμασία, δηλαδή η υλοποίησή του. Αρχικά, οι ευρωπαϊκές εταιρείες θα πρέπει να ακυρώσουν τα υφιστάμενα συμβόλαια που έχουν με τη Gazprom και άλλους Ρώσους προμηθευτές. Η Επιτροπή έχει δηλώσει πως έχουν βρει έναν τρόπο να ακυρώσουν μαζικά τα συμβόλαια αυτά, εντούτοις ο ακριβής τρόπος και η εγκυρότητά του παραμένουν μυστήριο. Εφόσον ακυρωθούν τα συμβόλαια, οι ευρωπαϊκές επιχειρήσεις θα πρέπει να αναζητήσουν άλλους προμηθευτές. Οι Αμερικάνοι εξαγωγείς LNG έχουν ένα αρχικό πλεονέκτημα εδώ, καθώς συνεργάζονται ήδη με πολλούς Ευρωπαίους πελάτες. Θα χρειαστεί όμως να αποδείξουν πως αφενός μπορούν να καλύψουν τη ζήτηση από μία ολόκληρη ήπειρο, και πως αφετέρου έχουν ανταγωνιστικές τιμές.

Το πρώτο ζήτημα διαμορφώνει έναν φαύλο κύκλο: Οι Αμερικάνοι έμποροι ΥΦΑ σχεδιάζουν να αυξήσουν την εξαγωγική ισχύ τους μέσω της κατασκευής νέων υποδομών. Αλλά οι επενδύσεις αυτές θα εγκριθούν μόνο αν οι έμποροι είναι σίγουροι πως έχουν εγγυημένες πωλήσεις στην Ευρώπη. Και οι εγγυημένες πωλήσεις στην Ευρώπη θα αποφασιστούν μόνο αν η αμερικανική αγορά μπορεί να εγγυηθεί ότι θα παραδώσει τις αναγκαίες ποσότητες. Δύο κρίσιμα στοιχεία σε αυτό.

Πρώτον, οι περισσότερες ευρωπαϊκές επιχειρήσεις δεν επιθυμούν να υπογράφουν μακροχρόνια συμβόλαια για την αγορά καυσίμων, ειδικά όταν η εγχώρια ζήτηση είναι αβέβαιη εξαιτίας της ενεργειακής μετάβασης. Δεύτερο, η κυβέρνηση Τραμπ μπορεί να δράσει πολύ αποφασιστικά αν αποφασίσει πως οι Αμερικάνοι εξαγωγείς LNG πρέπει να κάνουν ένα βήμα ώστε ο Λευκός Οίκος να προωθήσει την ατζέντα του Προέδρου. Και δεδομένου πως ο Τραμπ έχει αποδυναμώσει τους δύο άλλους ομοσπονδιακούς θεσμούς, αν αποφασίσει κάτι, είναι σχεδόν απίθανο πως θα μπορεί να τον σταματήσει κανείς.

Αυτό φέρνει την αμερικανική βιομηχανία φυσικού αερίου σε μία δύσκολη θέση. Να προχωρήσουν με τις επενδύσεις που έχουν ανακοινώσει μεσοπρόθεσμα και αγγίζουν τα 120 δισεκατομμύρια δολάρια; Ή να περιμένουν το πώς θα εξελιχθεί το σχέδιο των Ευρωπαίων και το ποια θα είναι η στάση του Τραμπ; Η απόφασή τους είναι σίγουρα δύσκολη. Ειδικά αν λάβουν υπόψη το τι συμβαίνει στην έτερη βιομηχανία υδρογονανθράκων, το πετρέλαιο. Εκεί, ο Τραμπ κατάφερε να μειώσει τις τιμές του αργού, προκαλώντας προβλήματα τόσο στη Ρωσία, όσο και στην εγχώρια αμερικανική παραγωγή. Μάλιστα, πολλοί μικρότεροι παραγωγοί εκτός των πετρελαϊκών κολοσσών βρίσκονται στα όρια της οικονομικής κατάρρευσης καθώς η τιμή πώλησης του αργού δεν αρκεί για να καλύψει τα κόστη των εξορύξεων.

 

Ακολουθήστε το energia.gr στο Google News!Παρακολουθήστε τις εξελίξεις με την υπογραφη εγκυρότητας του energia.gr