Την «τιμή» των ΑΠΕ που τις τελευταίες ημέρες στοχοποιήθηκαν για το μπλακ άουτ της Ιβηρικής, έσωσε χθες η ευρωπαϊκή αγορά ενέργειας. Τις μεσημεριανές ώρες η τιμή της μεγαβατώρας στα ενεργειακά χρηματιστήρια της Ευρώπης, με εξαίρεση της Ιταλίας, υποχώρησε σε αρνητικό έδαφος, μέχρι και τα -142 ευρώ και στην Ελλάδα έως τα -50 ευρώ.
Είναι η πρώτη φορά που στην ελληνική αγορά εμφανίζονται αρνητικές τιμές σε τέτοιο βαθμό, καθώς το αμέσως προηγούμενο ρεκόρ αρνητικής τιμής ήταν -1,02 ευρώ/MWh στις 28 Απριλίου 2024.
Οι αρνητικές τιμές στην ελληνική αγορά ήταν εισαγόμενες από τη διασύνδεση με τη Βουλγαρία, στην αγορά της οποίας οι τιμές ήταν ακόμη χαμηλότερες, στα -100,59 ευρώ/MWh. Οι traders διοχέτευαν στην ελληνική αγορά ενέργεια που αγόραζαν με φθηνότερες τιμές μέσω της Βουλγαρίας. Οι εισαγωγές μάλιστα στις δύο το μεσημέρι έφτασαν στο ανώτατο επίπεδο της δυναμικότητας της διασύνδεσης, με αποτέλεσμα οι δύο αγορές να αποσυνδεθούν. Εάν η δυναμικότητα αυτή ήταν μεγαλύτερη, όπως αναφέρουν στην «Κ» παράγοντες της αγοράς, η τιμή της μεγαβατώρας θα υποχωρούσε στην Ελλάδα, πολύ κάτω από τα -50 ευρώ.
Για έξι συνεχόμενες ώρες από τις 11 το πρωί έως και τις 5 το απόγευμα, οι παραγωγοί ηλεκτρικής ενέργειας πλήρωναν αντί να πληρώνονται για να πουλήσουν τις μεγαβατώρες που έβαζαν στο σύστημα από 3 ευρώ/μεγαβατώρα έως και 50 ευρώ/μεγαβατώρα το δίωρο 2-4 το μεσημέρι.
Από τις αρνητικές τιμές οι οικιακοί καταναλωτές στην Ελλάδα δεν επωφελούνται άμεσα αλλά ούτε και στο μέγεθος άλλων καταναλωτών της Ευρώπης. Αυτό γιατί η εγκατάσταση έξυπνων μετρητών που σχεδιάστηκε από την προηγούμενη δεκαετία δεν έχει ολοκληρωθεί.
Οι οικιακοί καταναλωτές στην Ελλάδα δεν επωφελούνται άμεσα, καθώς δεν έχει ολοκληρωθεί η εγκατάσταση έξυπνων μετρητών.
Ως εκ τούτου, δεν υπάρχει η δυνατότητα τηλεμέτρησης της κατανάλωσης και διαθέσιμα τιμολόγια από τους προμηθευτές που να συνδέουν τη χρέωση της κιλοβατώρας με τις διακυμάνσεις της χονδρεμπορικής αγοράς ανά ώρα. Εάν υπήρχαν έξυπνοι μετρητές οι καταναλωτές θα μπορούσαν να επιλέξουν ένα «δυναμικό» όπως αποκαλείται τιμολόγιο, αναλαμβάνοντας το ρίσκο της διακύμανσης των τιμών και προσαρμόζοντας την κατανάλωσή τους, κατά το δυνατόν, τις ώρες χαμηλής διακύμανσης. Ενα όφελος αυτής της συνθήκης φτάνει στους καταναλωτές από την υποχώρηση της μέσης ημερήσιας οριακής τιμής. Χθες, για παράδειγμα, η μέση χονδρεμπορική τιμή υποχώρησε κατά 36,89%, τα χαμηλότερα ημερήσια επίπεδα από το 2020 και κατά σχεδόν 37% κάτω από την αμέσως προηγούμενη ημέρα.
Τις μεσημεριανές ώρες η τιμή της μεγαβατώρας στην Ολλανδία βυθίστηκε στα -142 ευρώ και στην Ουγγαρία στα -129,07 ευρώ, ενώ σε πάνω από -100 ευρώ κινήθηκαν οι τιμές στις περισσότερες ευρωπαϊκές αγορές με εξαίρεση την Ιταλία, που πιθανότατα αν δεν είχε βγει εκτός λειτουργίας, η διασύνδεση με την Ελλάδα να είχε επίσης αρνητικό πρόσημο.
Η κατάρρευση των τιμών στα Χρηματιστήρια της Ευρώπης τις μεσημεριανές ώρες χθες δεν είναι κάτι πρωτοφανές για τις ώριμες διασυνδεδεμένες ευρωπαϊκές αγορές. Αποτελούν τα τελευταία δύο χρόνια, μαζί με τις περικοπές «πράσινης» ενέργειας, τα βασικά χαρακτηριστικά της ευρωπαϊκής αγοράς ηλεκτρισμού με τον ευαίσθητο λόγο ΑΠΕ ισοζύγιο προσφοράς – ζήτησης και τη «μονοκαλλιέργεια» των φωτοβολταϊκών. Χθες, για παράδειγμα, εκτός από τους παραγωγούς ΑΠΕ που οικειοθελώς σταμάτησαν τη λειτουργία των πάρκων τους για να μη βρεθούν να πληρώνουν για να πουλήσουν, ο ΑΔΜΗΕ είχε προγραμματίσει περικοπές «πράσινης» παραγωγής 54 GWh για να διατηρήσει την ευστάθεια του συστήματος. Είχε επίσης απευθύνει από την προηγούμενη ημέρα προειδοποίηση για αυξημένη επιφυλακή στους παραγωγούς μικρών φωτοβολταϊκών συνολικής ισχύος 3,5 GW προκειμένου να κατεβάσουν τον «διακόπτη» των πάρκων τους.
Οι αρνητικές τιμές αντανακλούν την υπερεπένδυση στην ευρωπαϊκή αγορά των ΑΠΕ στέλνοντας τα αντίστοιχα σήματα στους επενδυτές και πιέζουν όλο και περισσότερο τις αποδόσεις των υφιστάμενων έργων, με μερίδα του κλάδου να εκφράζει ανησυχίες ακόμη και για πιθανές χρεοκοπίες αφού πρόκειται για ένα φαινόμενο που, όπως αναφέρουν χαρακτηριστικά, «ήρθε για να μείνει».
Ενδεικτική αυτής της ανησυχίας είναι η σύσταση που απηύθυνε χθες ο κ. Στέλιος Λουμάκης, πρόεδρος του Συνδέσμου Παραγωγών Ενέργειας με Φωτοβολταϊκά (ΣΠΕΦ) στα μέλη του συνδέσμου. Τους υπέδειξε να ζητήσουν από τους ΦοΣε που τους εκπροσωπεί στην αγορά να τους κατατάσσει σε ένα ξεχωριστό χαρτοφυλάκιο, το οποίο δεν θα διαθέτει ενέργεια στο σύστημα όταν η τιμή είναι αρνητική, ώστε να μη χρειάζεται να πληρώνουν για να πουλήσουν. Ο ΔΑΠΕΕΠ εξάλλου που διαχειρίζεται έργα με συμβάσεις εγγυημένων σταθερών τιμών προκειμένου να διασφαλίσει το έσοδό τους, υπέβαλε χθες προσφορά στα -500 ευρώ/μεγαβατώρα, που είναι η χαμηλότερη επιτρεπόμενη από το ρυθμιστικό πλαίσιο. Βάσει των συμβάσεων η παραγωγή αυτών των έργων θα αποζημιωθεί σε εγγυημένη τιμή άσχετα με την τιμή της αγοράς, αρκεί να τη ρίξουν στο σύστημα.
(από την εφημερίδα «ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ», 02-05-2025)