Τα τελευταία χρόνια όλο και συχνότερα ραγδαίες βροχοπτώσεις «φουσκώνουν» ποτάμια σε όλη την Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη προκαλώντας εκτεταμένες πλημμύρες, ακόμη και για εβδομάδες. Παράλληλα, μια άνευ προηγουμένου ξηρασία πλήττει την τελευταία διετία τη Νότια Ευρώπη (και την Ελλάδα).
Η κλιματική αλλαγή εντείνει τα ακραία φαινόμενα και, όπως επισημαίνουν οι επιστήμονες, οι προσπάθειες προσαρμογής της Ευρώπης πρέπει να αυξηθούν.
Στη νέα της έκθεση η Eurelectric εστιάζει στη συμβολή της υδροηλεκτρικής ενέργειας ως μια ιδανική τεχνολογία για την υποστήριξη τόσο του μετριασμού των επιπτώσεων της κλιματικής κρίσης, όσο και της προσαρμογής σε αυτήν. Πέρα από την παραγωγή «πράσινης» ηλεκτρικής ενέργειας, όπως αναφέρεται, η υδροηλεκτρική ενέργεια ιστορικά έχει υποστηρίξει τον μετριασμό της λειψυδρίας και την πρόληψη των πλημμυρών αξιοποιώντας την αποθήκευση υδάτων και ρυθμίζοντας τις ροές νερού. Ωστόσο, επισημαίνεται ότι η διασφάλιση αυτών των υπηρεσιών συχνά συνεπάγεται πρόσθετο κόστος για τους σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής, το οποίο θα πρέπει να αναγνωρίζεται δεόντως τόσο σε ευρωπαϊκό όσο και σε εθνικό επίπεδο.
Πρόληψη της λειψυδρίας
Τα υδροηλεκτρικά έργα αποθηκεύουν νερό που μπορεί να απελευθερωθεί στρατηγικά κατά τη διάρκεια περιόδων λειψυδρίας ή ξηρασίας για να διασφαλιστεί η παροχή νερού για τη βιομηχανία, η υποστήριξη της γεωργίας, η διατήρηση σταθερών ροών για άρδευση και ύδρευση περιορίζοντας έτσι τις οικονομικές απώλειες που σχετίζονται με την έλλειψη νερού, αλλά προσθέτει κόστος στην ηλεκτροπαραγωγή. Η απελευθέρωση νερού κατάντη, όπως υπογραμμίζεται στην έκθεση της, είναι μια …χαμένη ευκαιρία για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας που συχνά απαιτεί αλλαγή στο χρονοδιάγραμμα λειτουργίας της υδροηλεκτρικής μονάδας.
Η υδροηλεκτρική ενέργεια μπορεί επίσης να μειώσει τους κινδύνους πλημμύρας ρυθμίζοντας τις ροές των ποταμών και μειώνοντας την αιχμή της απόρριψης κατά τη διάρκεια ακραίων βροχοπτώσεων. Αυτό ελαχιστοποιεί τις ζημιές στις κατάντη υποδομές και στα οικοσυστήματα και σώζει ζωές. Για να έχουν τα έργα αυτήν τη δυνατότητα, απαιτείται συγκεκριμένος σχεδιασμός και διάφορες συνδεδεμένες με το κεντρικό έργο υποδομές, όπως πλευρικά κανάλια και περιοχές προστασίας, για να «φιλοξενούν» την περίσσεια νερού.
«Αξιοποιώντας τις ικανότητες των υδροηλεκτρικών μονάδες σε αποθήκευση νερού και ρύθμιση της ροής, τα συγκεκριμένα έργα μπορούν να διαδραματίσουν διπλό ρόλο στην υποστήριξη του μετριασμού και της προσαρμογής του κλίματος πέρα από την κύρια λειτουργία τους, την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας», υπογραμμίζεται.
Επενδυτικό δυναμικό και μηχανισμός αποζημίωσης
Σύμφωνα με τη Eurelectric, ο τομέας της υδροηλεκτρικής ενέργειας πρέπει να συμπεριληφθεί τους μηχανισμούς αποζημίωσης τόσο για τη διαχείριση των υδάτων, όσο και για την ηλεκτροπαραγωγή. Ο ρόλος του, σύμφωνα με τον ευρωπαϊκό φορέα, πρέπει να αναγνωριστεί και να ενσωματωθεί στα σχέδια προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή και διαχείρισης λεκανών απορροής ποταμών, να αναγνωριστεί ο διττός ρόλος της υδροηλεκτρικής ενέργειας στην παροχή «πράσινης» ενέργειας και διαχείρισης υδάτων.
Για να ξεκλειδώσει το επενδυτικό δυναμικό της υδροηλεκτρικής ενέργειας, σύμφωνα με τους συντάκτες της έκθεσης, ο τομέας χρειάζεται αναγνώριση από την ΕΕ όλων των υπηρεσιών που παρέχει, πέρα από την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Αυτή μπορεί να επιτευχθεί μέσω της ευρωπαϊκής στρατηγικής για την ανθεκτικότητα στο νερό η οποία αναμένεται το δεύτερο τρίμηνο του έτους.
Η Eurelectric εστιάζει στην πρόληψη των πλημμυρών που σε πολλές περιπτώσεις περιλαμβάνει μια μεγάλη επένδυση CAPEX διότι πρέπει να αλλάξει η σχεδίαση του έργου προκειμένου να διευκολυνθεί η δυνατότητα αυξομείωσης των υδάτων και η πρόληψη των πλημμυρών. Όταν η στάθμη της θάλασσας αρχίσει να ανεβαίνει και να «εισβάλλει» στους ποταμούς, τα υδροηλεκτρικά έργα μπορούν να συμβάλλουν. «Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο θα πρέπει να υπάρχει ένα πλαίσιο σε ισχύ στα κράτη μέλη ώστε να αμείβεται η υδροηλεκτρική ενέργεια για τις υπηρεσίες της στην προσαρμογή της υδροηλεκτρικής παραγωγής», αναφέρεται στην έκθεση, με τους συντάκτες της να επισημαίνουν ότι «χρειάζεται μια επιστημονική προσέγγιση στη Στρατηγική Μετριασμού των Νερών προκειμένου να αποφεύγονται δογματικές προσεγγίσεις που θα υπονόμευαν τον ρόλο της υδροηλεκτρικής ενέργειας».
Όπως υπογραμμίζουν στο κείμενό τους, καθώς οι περισσότερες μονάδες θα επιβαρυνθούν με πρόσθετο κόστος, θα πρέπει τα οφέλη να αναγνωρίζονται τόσο σε ευρωπαϊκό, μέσω της Στρατηγικής για την Ανθεκτικότητα στο Νερό που έρχεται το δεύτερο τρίμηνο του 2025, όσο και σε εθνικό επίπεδο, με κατάλληλη αμοιβή.