και ιδίως στις εξαιρετικές εκπομπές του έγκυρου δημοσιογράφου κ. Γιώργου Σαχίνη στο Κρήτη TV και τον ραδιοφωνικό σταθμό 98.4. Με αφορμή τις πρόσφατες εξελίξεις στη Συρία, ο καθηγητής Γρίβας ανέφερε ότι κομμάτι της υψηλής στρατηγικής της Άγκυρας είναι να δημιουργήσει γύρω της μία “no man’s land”, δηλαδή μία κατεστραμμένη περιοχή, που θα αποτελέσει μία «γεωπολιτική τάφρο», καθώς στόχος της Τουρκίας είναι ουσιαστικά να αποτελέσει μία όχι απλώς τοπική, αλλά μία ευρασιατική δύναμη μεγάλου βεληνεκούς. Γενικότερα, και καθώς αντιλαμβάνεται τον κίνδυνο από την υπερέκταση της ως σφήνα στα συμφέροντα μεγάλων παικτών ισχύος, η Τουρκία «ταφροποιεί» χώρες στην περίμετρο της, ώστε να φτιάξει έναν κλοιό «ασφαλείας» για ελαχιστοποίηση των κινδύνων από αυτή την υπερέκταση.
Δεν ξέρουμε αν ο όρος είναι μετάφραση κάποιου αντίστοιχου ξένου αλλά είναι σίγουρο ότι είναι ιδιαίτερα εύστοχος και, έτι πλέον, και ικανός να περιγράψει ευρύτερα φαινόμενα. Πρώτα – πρώτα, αν κάποιος δει τον χάρτη από τα Βαλκάνια μέχρι και σχεδόν τα Ιμαλάια, θα διαπιστώσει ότι από το 1991 και εντεύθεν, η Τουρκία έχει αρχίσει και περιβάλλεται από διαλυμένα κράτη. Αν και «πρόβα τζενεράλε» ήταν η τουρκική εισβολή στην Κύπρο και η μετέπειτα ανακήρυξη του ψευδοκράτους, η διαδικασία αυτή επιταχύνθηκε με το τέλος του Ψυχρού Πολέμου: διάλυση Γιουγκοσλαβίας, ντε φάκτο τριχοτόμηση του Ιράκ, επέμβαση των Αμερικανών στο Αφγανιστάν, διαρκής εμφύλιος στη Λιβύη, προέλαση των – φίλα προσκείμενων στην Τουρκία – Αζέρων στο Ναγκόρνο Καραμπάχ, και τώρα ανατροπή του καθεστώτος Άσαντ και εν εξελίξει μετατροπή της Συρίας σε προτεκτοράτο της Άγκυρας. Ας προσθέσουμε σε αυτό το σκηνικό και τις σχέσεις της Τουρκίας με την Αλβανία, η οποία, αν και είναι ευνοούμενη της Δύσης στα Βαλκάνια, έχει, ταυτόχρονα, όλα τα χαρακτηριστικά του failed state, αλλά και το ότι η αδυνατισμένη οικονομικά και δημογραφικά Βουλγαρία αναδεικνύει μεταψυχροπολεμικά κυβερνήσεις που στηρίζονται – σχεδόν όλες – από το κόμμα της τουρκικής μειονότητας στη χώρα. Μπορούμε, άρα, εύκολα να αντιληφθούμε πως το μόνο πραγματικά κυρίαρχο κράτος που αντιστέκεται στον επεκτατισμό της Άγκυρας σε όλη την περιοχή από την Αδριατική μέχρι και το, φίλα προσκείμενο στην Τουρκία, Πακιστάν παραμένει η Ελλάδα – ακόμη. Και λέμε «ακόμη», γιατί μετά την περιβόητη «Διακήρυξη των Αθηνών» ξεκίνησε μία διαδικασία ώστε να θέσουμε στην κρίση της Άγκυρας δικαιώματα που μάς αποδίδει ipso facto το Διεθνές Δίκαιο. Αν αυτό δεν αποτελεί εν εξελίξει δορυφοροποίηση της χώρας, τότε μάλλον έχουμε ξεχάσει το νόημα των λέξεων…
Παραμένει, βέβαια, η εξαίρεση, στην εκτεταμένη αυτή περιοχή, του, διεθνώς απομονωμένου και σε γεωπολιτική αποδρομή από την Ανατολική Μεσόγειο, Ιράν. Αν τις εξελίξεις στην Παλαιστίνη και τον Λίβανο και την ανατροπή του καθεστώτος Άσαντ στη Συρία ακολουθήσει καθεστωτική αλλαγή στην Τεχεράνη, που είτε θα βυθίσει τη χώρα σε διαρκή αναστάτωση είτε θα την οδηγήσει σε διαμελισμό, γίνεται εύκολα αντιληπτό πως το Ιράν θα είναι η επόμενη χώρα που θα πέσει μέσα στη γεωπολιτική «τάφρο» που σχηματίζεται, αργά αλλά σταθερά, στον γεωγραφικό περίγυρο της Τουρκίας.
Ωστόσο, ο όρος «ταφροποίηση» μπορεί να περιγράψει και στρατηγικές άλλων διεθνών δρώντων. Δεν αποτελεί, άραγε, ταφροποίηση της Συρίας εκ μέρους του Ισραήλ η κατάληψη περιοχών και πέραν του Γκολάν, στις παρυφές σχεδόν της Δαμασκού και, κυρίως, η καταστροφή των ενόπλων δυνάμεων και των στρατιωτικών υποδομών της χώρας; Αυτό ίσως να στερεί από τη Συρία στοιχειώδη εργαλεία κυριαρχίας στην ίδια της την επικράτεια και να την καθιστά ευεπίφορη στο να μετατραπεί σε προτεκτοράτο ή buffer zone ανάμεσα σε γειτονικά κράτη ή να συντηρεί ανοιχτό το φάσμα του διαρκούς εμφυλίου, όπως στη Λιβύη. Για την ώρα, πάντως, πρυτανεύει η αναγκαιότητα τού να στερηθεί η Τεχεράνη στη σκακιέρα της Μέσης Ανατολής από ένα πολύτιμο «πιόνι» - με κάθε κόστος…
Ανάλογη στάση υπέρ της ταφροποίησης της Συρίας τηρεί και η Ουάσιγκτον, θεωρώντας ότι έτσι στερεί ένα πολύτιμο «πιόνι» από την Τεχεράνη αλλά και από τη Μόσχα. Στο βωμό της σκοπιμότητας αυτής, ο αλ-Γκολάνι, από τρομοκράτης τζιχαντιστής, «αναβαφτίζεται» σε «απελευθερωτής αντάρτης» που, μάλιστα, μιλά και για … «συµπεριληπτικότητα», που μάλλον δεν συμπεριλαμβάνει, όμως, τον εορτασμό των Χριστουγέννων, όπως δείχνει και η πυρπόληση χριστουγεννιάτικου δέντρου κοντά στη Χάμα, αλλά και γενικά το καθεστώς τρομοκρατίας που αρχίζει να βιώνει το χριστιανικό στοιχείο σε μία χώρα που αποτελεί, ίσως, την αρχέγονη ιστορική του κοιτίδα παγκοσμίως.
Ως ταφροποίηση της Ευρώπης, όμως, εκ μέρους των ΗΠΑ, θα μπορούσε να περιγραφεί και η επιβολή κυρώσεων στη Ρωσία και η απαγόρευση, ουσιαστικά, στην ΕΕ να διατηρεί οικονομικές σχέσεις με τη Μόσχα. Από τη στιγμή που η Ουάσιγκτον όχι μόνο δεν έχει προσφέρει, ως αντιστάθμισμα στη βαριά οικονομική βλάβη που έχουν υποστεί οι Ευρωπαίοι, ένα νέο σχέδιο Μάρσαλ, αλλά, αντίθετα, φαίνεται ότι προτιμά να απομυζήσει κάθε ικμάδα της ΕΕ με νομοθετήματα, όπως ο Νόμος για τη Μείωση του Πληθωρισμού (IRA) - που έχει οδηγήσει πολλές ευρωπαϊκές εταιρείες να μετοικήσουν στις ΗΠΑ – φαίνεται πως προτιμά να μετατρέψει τη Γηραιά Ήπειρο σε μία οικονομική «διακεκαυμένη ζώνη» (ή μία οικονομική “no man’s land”, για να θυμηθούμε και την φράση του καθηγητή Γρίβα), σε έναν εμπορικό «πόλεμο» ενάντια στη Ρωσία και, κυρίως, στην Κίνα.
Η ταφροποίηση, φυσικά, της ΕΕ φαίνεται ότι είναι επιλογή και του Ντόναλντ Τραμπ, που, ήδη πριν την επιστροφή του στο Λευκό Οίκο έχει απειλήσει τη δική μας πλευρά του Ατλαντικού με δασμούς αν δεν αυξήσουμε τις αγορές αμερικανικού πετρελαίου και φυσικού αερίου. Και, φυσικά, χωρίς να πει τίποτα για το πώς θα ισοφαρίσουν οι οικονομίες της ΕΕ το κόστος π.χ. από το ακριβότερο αμερικανικό LNG που θα υποχρεωθούν εκβιαστικά να αγοράσουν.
Ως «ταφροποίηση», άρα, θα μπορούσαμε να ορίσουμε την μετατροπή μίας χώρας ή μίας περιοχής σε κατεστραμμένο γεωπολιτικά ή γεωοικονομικά χώρο ώστε να αποτραπεί η περιέλευσή της στον έλεγχο ή/και στην επιρροή των ανταγωνιστών του διεθνούς δρώντος που δρομολογεί την μετατροπή αυτή και, κυρίως, να αποτελέσει ζώνη «ασφαλείας» απέναντί τους.
«Ταφροποίηση», λοιπόν, είναι, σύμφωνα με τη στήλη, «η λέξη της χρονιάς», όχι μόνο για το 2024 που φεύγει αλλά και για το 2025 που έρχεται και, πιθανότατα, για αρκετά χρόνια ακόμη. Και, δυστυχώς, πολλές φορές μέσα στην τάφρο υπάρχουν κροκόδειλοι…