Επιπλέον, η ανάκαμψη έχει συνοδευθεί από την εκ νέου διεύρυνση του ελλείμματος του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών, κάτι το οποίο υποδεικνύει ότι η ελληνική οικονομία εξακολουθεί και αντιμετωπίζει προβλήματα διεθνούς ανταγωνιστικότητας. Τέλος, μετά το 2032, υπάρχει η δαμόκλειος σπάθη του δημοσίου χρέους, καθώς θα αρχίσουν να λήγουν τα μακροχρόνια ομόλογα μέσω των οποίων έγινε η αναδιάρθρωση του δημοσίου χρέους το 2012 με χαμηλά επιτόκια.
Τι μπορεί να γίνει προκειμένου να επιταχυνθεί ο μεσοχρόνιος ρυθμός ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας, χωρίς τις ανισορροπίες του εξωτερικού ισοζυγίου που προκάλεσαν την κρίση του 2010; Η απάντηση στο ερώτημα αυτό δεν είναι εύκολη, καθώς ήδη από το 2010 ο ελληνικός πληθυσμός φθίνει και αργά ή γρήγορα θα αρχίσει να μειώνεται και το εργατικό δυναμικό.
Η απάντηση στο ερώτημα της επιτάχυνσης της οικονομικής ανάπτυξης είναι διττή. Αφενός η κυβερνητική πολιτική θα πρέπει να επικεντρωθεί στην αντιμετώπιση των συνεπειών του μειούμενου πληθυσμού για την αγορά εργασίας, την απασχόληση και το ασφαλιστικό σύστημα, και αφετέρου σε πολιτικές αύξησης της παραγωγικότητας της εργασίας, μέσω αύξησης των επενδύσεων φυσικού και ανθρωπίνου κεφαλαίου, ενίσχυσης της τεχνικής προόδου και βελτίωσης της λειτουργίας των αγορών.
Για την αντιμετώπιση των συνεπειών του μειούμενου πληθυσμού για την αγορά εργασίας η κύρια εστίαση της οικονομικής πολιτικής της κυβέρνησης πρέπει να είναι στην ταχύτερη μείωση της ανεργίας, στην αύξηση της συμμετοχής στο εργατικό δυναμικό, ιδίως νέων και γυναικών, και στην αντιστροφή του κύματος μετανάστευσης ειδικευμένων νέων εργαζομένων. Περιορισμένη και ελεγχόμενη ενίσχυση της μετανάστευσης ανειδίκευτων εργατών από το εξωτερικό ώστε να αντιμετωπιστούν ελλείψεις εργαζόμενων σε κάποιους κλάδους είναι επίσης αναγκαία.
Η επιτάχυνση του ρυθμού αύξησης της παραγωγικότητας της εργασίας είναι ένα πιο σύνθετο και λεπτό ζήτημα, καθώς απαιτεί διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις που αγγίζουν ένα μεγάλο φάσμα θεσμικών δυσλειτουργιών της χώρας.
Θεωρώ ότι οι απαιτούμενες μεταρρυθμίσεις είναι ευρύτατες και αφορούν σε έξι τουλάχιστον περιοχές:
- Την μη ανταγωνιστική λειτουργία των αγορών αγαθών και υπηρεσιών
- Την δυσλειτουργική αγορά εργασίας
- Το μη ανταγωνιστικό χρηματοπιστωτικό σύστημα
- Τον αναποτελεσματικό δημόσιο τομέα και τη γραφειοκρατία
- Το φορολογικό και προνοιακό σύστημα
- Το εκπαιδευτικό σύστημα
Παρά τις κάποιες προσπάθειες από προηγούμενες κυβερνήσεις, τα μεγαλύτερα προβλήματα στους τομείς αυτούς δεν έχουν αντιμετωπιστεί.
Οι μεταρρυθμίσεις που απαιτούνται συνεπάγονται βραχυχρόνιο κόστος, λόγω του ότι η εφαρμογή τους συνεπάγεται άμεσα απώλειες για κάποιες κοινωνικές ομάδες. Από την άλλη, τα οφέλη των μεταρρυθμίσεων διαχέονται ευρύτερα στην κοινωνία και κατά κανόνα δεν εμφανίζονται άμεσα αλλά με την πάροδο του χρόνου. Κατά συνέπεια, οι κυβερνήσεις της μεταπολίτευσης απέφευγαν τις δύσκολες αυτές αλλά επωφελείς μεταρρυθμίσεις.
Η σημερινή κυβέρνηση έχει μία μοναδική και ιστορική ευκαιρία να σπάσει αυτόν το φαύλο κύκλο, λόγω της πολιτικής ηγεμονίας την οποία έχει εξασφαλίσει. Αυτή η πολιτική ηγεμονία της επιτρέπει να προχωρήσει χωρίς να λάβει υπόψη το βραχυπρόθεσμο πολιτικό κόστος το οποίο αναμφισβήτητα θα προκαλέσουν κάποιες από τις απαιτούμενες μεταρρυθμίσεις.
Η επιτάχυνση της οικονομικής ανάπτυξης είναι όρος εθνικής επιβίωσης. Ας ελπίσουμε ότι η κυβέρνηση θα προχωρήσει με σθένος στην προώθηση των απαιτούμενων μεταρρυθμίσεων, ώστε να μην χαθεί μία ακόμη ευκαιρία.
(από την εφημερίδα "ΤΑ ΝΕΑ")