IEA: Διεθνής Οργανισμός η Περιβαλλοντική ΜΚΟ;

Εχθές σε μια λαμπρή τελετή στο Παρίσι, όπου και εδρεύει, ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας- International Energy Agency- εόρτασε τα 50 χρόνια από την ίδρυση του. Οι λόγοι που αρχικά οδήγησαν στη σύσταση του, στο όχι και τόσο μακρινό 1974, δεν έχουν εκλείψει εάν κρίνουμε από την τεράστια γεωπολιτική αβεβαιότητα που επικρατεί σήμερα. Τότε ήταν το πετρελαϊκό embargo του Οκτωβρίου 1973, στον απόηχο του πολέμου Γιομ Κιπούρ, που επέβαλλε ο αραβοκρατούμενος OPEC στην Δύση για να τιμωρήσει τις ΗΠΑ και την Ευρώπη για την στήριξη τους προς το Ισραήλ. Με τις πετρελαϊκές τιμές να πενταπλασιάζονται μέσα σε διάστημα μερικών εβδομάδων. Τότε οι βιομηχανοποιημένες χώρες, που παράλληλα ήσαν και μεγάλοι εισαγωγείς πετρελαίου, συνασπίστηκαν γύρω από τον Ο.Ο.Σ.Α και έσπευσαν να ιδρύσουν τον ΙΕΑ ως έναν ανεξάρτητο διεθνή οργανισμό με στόχο την οργάνωση της ενεργειακής τους ασφάλειας εν όψει μιας εντεινόμενης αδιαλλαξίας

energia.gr
Πεμ, 15 Φεβρουαρίου 2024 - 08:25

από πλευράς OPEC, και ιδιαίτερα των Αράβων παραγωγών που πρωτοστάτησαν. Τότε ο ΙΕΑ ήρθε να καλύψει το τεράστιο κενό που υπήρχε από πλευράς ενημέρωσης και συνδυασμένης δράσης των πετρελαιοεισαγωγικών κρατών.

Πράγματι μέσα σε λίγο χρονικό διάστημα ο ΙΕΑ δραστηριοποιήθηκε, οργάνωσε μια ολοκληρωμένη βάση ενεργειακών δεδομένων, θεσμοθέτησε τα πετρελαϊκά αποθέματα ασφαλείας των 90 ημερών των κρατών μελών, εισήγαγε ένα σύστημα αλληλοενημέρωσης και κοινής δράσης και δημιούργησε μηχανισμό άμεσης επέμβασης στην πετρελαϊκή προμήθεια σε περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης. Κάτι που δοκιμάστηκε με επιτυχία σε τουλάχιστον τρεις περιπτώσεις επιφέροντας ισορροπία στην αγορά και αποφεύγοντας υπερβολικές αυξήσεις στις τιμές του αργού. Το κυριότερο όμως ήταν ότι με την έλευση του ΙΕΑ δημιουργήθηκε ένα αντίβαρο στην αγορά έναντι του OPEC ο οποίος μέχρι τότε έπαιζε μονότερμα και εξασκούσε σχεδόν μονοπωλιακή επιρροή στην διαμόρφωση των τιμών.

Η λειτουργία του ΙΕΑ και η τακτική και έγκαιρη ενημέρωση που παρείχε στις εταιρείες και στις κυβερνήσεις των κρατών μελών βόηθησε αποτελεσματικά να αρθεί η μεγάλη αβεβαιότητα που επικρατούσε έως τότε. Αυτό επίσης προετοίμασε τις αγορές για την εισαγωγή της χρηματιστηριακής διαπραγμάτευσης των παραγώγων πετρελαίου το 1982, αρχικά στο NYMEX της Νέας Υόρκης και ένα χρόνο αργότερα στο London Metal Exchange και με αυτόν τον τρόπο συνέβαλλε στην αποδυνάμωση του OPEC που μέχρι τότε είχε το αποκλειστικό προνόμιο καθορισμού των τιμών. Με αλλά λόγια η συνεισφορά του ΙΕΑ στην ομαλοποίηση της παγκόσμιας αγοράς πετρελαίου υπήρξε καθοριστική.

Και ενώ μέχρι πρόσφατα ο ΙΕΑ είχε έναν ουσιαστικό και πρωτεύοντα ρόλο στην ενεργειακή ασφάλεια σε παγκόσμιο επίπεδο, διευρύνοντας σταδιακά τον αριθμό των κρατών μελών του και συνεργαζόμενος με παραγωγούς και καταναλωτές εξ ίσου, τα τελευταία χρόνια άλλαξε κατεύθυνση θέλοντας να διαδραματίσει έναν ηγετικό ρόλο στην κλιματική πολιτική υιοθετόντας την ατζέντα των περιβαλλοντικών ΜΚΟ για βεβιασμένη ενεργειακή μετάβαση.

Μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα στους κόλπους του οργανισμού επικράτησε μια βολονταριστική αντίληψη θέτοντας υπέρ φιλόδοξους στόχους και εισηγούμενος ανέφικτα χρονικά όρια με κτυπητό παράδειγμα το σενάριο NetZero50,και παράλληλα προτρέποντας τους παραγωγούς πετρελαίου και αερίου, ήδη από το 2021, να σταματήσουν άμεσα τις έρευνες και να αρχίσουν να μειώνουν την παραγωγή τους προκειμένου να επιτευχθούν μηδενικές εκπομπές μέχρι το 2050.

Η εγκατάλειψη του στόχου προτεραιοποίησης της ενεργειακής ασφάλειας, που ήταν και παραμένει ο βασικός σκοπός του ΙΕΑ, προκειμένου να επιτευχθεί το φανταστικό σενάριο μηδενικών εκπομπών μέσα στα επόμενα 25 χρόνια ανεξαρτήτως κόστους, κινδυνεύει να απαξιώσει τον ΙΕΑ στα μάτια των κυβερνήσεων που τον χρηματοδοτούν και των καταναλωτών, θέτοντας εύλογα ερωτήματα του για την χρησιμότητα του οργανισμού σε μια περίοδο όπου αυξάνονται καθημερινά οι γεωπολιτικοί κίνδυνοι και η αστάθεια στις ενεργειακές αγορές. Για αυτό όσο είναι καιρός ο ΙΕΑ, που κατά τα άλλα παραμένει ένας εξαιρετικά καταρτησμένος και χρήσιμος οργανισμός, θα πρέπει να αλλάξει πορεία και οι μελέτες και η δράση του να επικεντρωθούν πάλι στην εξυπηρέτηση της αρχικής του αποστολής.