Η ΣΖ πρόκειται περί μίας ζώνης επιτηρήσεως του παρακτίου κράτους που έχει καθιερωθεί με την διεθνή σύμβαση του Μοντέγκο Μπέι, της Ιαμαϊκής (UNCLOS 1985), η οποία επιτήρηση αποβλέπει στην προστασία της αιγιαλίτιδος ζώνης του παρακτίου κράτους. Εν προκειμένω, είναι η αφετηρία εξαγωγής λαθρομεταναστών (Λ/μ) από την Αφρική στην Ευρώπη.
Την ΣΖ δεν έχει ακόμη καθιερώσει η Ελλάς παρά το γεγονός ότι τα παράλια της σχηματίζουν πολλούς κόλπους. Ο «ανοικτός» κόλπος της Σύρτης , πλάτους 308 ναυτικών μιλίων, έγινε θέατρο εναερίας συγκρούσεως της αεροπορίας του μακαρίτη Λίβυου δικτάτορος Μουαμάρ Καντάφι, με την Αμερικανική επί προεδρίας του Ρόναλντ Ρήγκαν, με αποτέλεσμα να καταρριφθούν πολλά Λιβυκά μαχητικά αεροπλάνα. Οι ΗΠΑ, δεν αναγνωρίζουν την χάραξη της ΑΟΖ από την νοητή γραμμή που συνδέει τα άκρα θαλασσίων κόλπων, πολλώ δε μάλλον ως εκείνου της Σύρτης τεραστίου πλάτους. Βέβαια, οι ΗΠΑ δεν έχουν ακόμη επικυρώσει την σύμβαση του Μοντέγκο Μπέι. Επίσης η Αίγυπτος έχει αντιρρήσεις για τη χάραξη της Λιβυκής ΣΖ.
Η Ελλάς ευρισκομένη κατάναντι της Λιβύης έχει κάθε λόγο ν’ ανησυχεί δια την ανακήρυξη της Λιβυκής ΑΟΖ στον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών, που εθιμικά καθιερώνει τα δικαιώματα της ΣΖ , δηλ. της αποκλειστικής ερεύνης και διασώσεως διερχομένων πλοίων και λαθρεμπορικών σκαφών. Οι σχετικές πληροφορίες που είδαν το φώς της δημοσιότητος ότι δήθεν δεν αφορούν στην Ελλάδα, είναι τουλάχιστον άστοχες και παραπλανητικές. Το θέμα είναι πολύ σοβαρό και χρήζει υπευθύνου αντιμετωπίσεως από την Ελληνική κυβέρνηση.
Εξ άλλου, στην Γαύδο έχουν καταγραφεί τελευταίως επτά περιστατικά αφίξεως ομάδων 20-30 Λ/μ με μικρές ξύλινες βάρκες , προερχόμενες από τη Λιβύη, την Αίγυπτο και το Σουδάν. Επειδή στην Γαύδο δεν υπάρχουν δομές υποδοχής Λ/μ , οι αφικνούμενοι μεταφέρονται στα Σφακιά με σκάφη του Λιμενικού.
Εν τούτοις , κατόπιν της νομιμοποιήσεως των Λ/μ , με την γνωστή… «ντροπολογία» - Καιρίδη, πρέπει ν’ αναμένεται αυξανόμενο ρεύμα κατάπλων λαθρεμπορικών σκαφών στη Γαύδο, όπου μέχρι πρότινος δεν παρατηρείτο λαθραία κίνηση, ούτε στο νησιωτικό χώρο νοτίως της Κρήτης, στα 717 νησιαία εδάφη που ανήκουν στην Ελληνική ΑΟΖ, κατόπιν της Ελληνοαιγυπτιακής συμφωνίας Δένδια-Ελ Σίσι, το 2022. Αυτό δεν θα συνεχισθεί.
Η Γαύδος έχει έκταση τριάντα τετραγωνικών χιλιομέτρων. Προικισμένη από γραφικούς όρμους κι αμμουδιές με μεσογειακές κέδρους προσφέρεται για αποβίβαση Λ/μ. Γνωστή από την εποχή του Ομήρου (νησί της Καλυψούς), εκεί απεβιβάσθη ο Απόστολος Παύλος κατά το πρώτο του ταξίδι στη Ρώμη .Αργότερα κατέστη τόπος εξορίας Ρωμαίων πολιτικών ανδρών. Τον Μεσαίωνα διοικείτο από τους Ενετούς που έκτισαν το φρούριο Καστεγκόζο στην κορυφή της νήσου όπου λειτουργεί ισχυρός φάρος απ’ το 1880 (Καστρί). Οι Οθωμανοί την αγνοούσαν.
Σήμερα η έλλειψη στρατιωτικού ελέγχου καθιστά την νήσο ιδανική για λαθρεμπόριο πάσης φύσεως. Από φορτία λαθραίων τσιγάρων μέχρις αγοράς ακινήτων από ξένους - αν και παραμεθόριος περιοχή. Οι παράνομες ανασκαφές στις 62 αρχαιολογικές τοποθεσίες συνεχίζονται. Προ καιρού ανεκαλύφθη αρχαίο άγαλμα που εξήχθη στο Μουσείο του Λονδίνου. Ο νόμιμος πληθυσμός της νήσου υπολογίζεται 437 άτομα την θερινή περίοδο αλλά περιορίζεται τον χειμώνα εις 212 κατά την απογραφή 2021.
Η προβολή της Γαύδου ως του νοτιοτέρου εδάφους της Ευρωπαϊκής Ενώσεως και ο ιχθυοβριθείς βυθός της (όπως και της ακατοίκητης Γαυδοπούλας) επιβάλλουν την ταχεία αξιοποίηση, εφόσον το Ελληνικό κράτος επιδείξει την πρέπουσα προσοχή και φροντίδα. Η πρόσφατη «διακήρυξη των Αθηνών» , μεταξύ Ελλάδος και Τουρκίας δεν επηρεάζει την ανάπτυξη της Γαύδου , ως των νήσων του Αιγαίου. Χωρίς να αναφέρεται ο πλούτος του βυθού της Γαύδου, εκετεινόμενος μέχρι 200 μιλίων νοτίως και δυτικώς , ώσπου συναντήσει την Λυβική και Αιγυπτιακή ΑΟΖ , παραμένει αδικαιολόγητα ανεξερεύνητος. Τα δικαιώματα ερεύνης και εκμεταλλεύσεως υφίστανται αυτοδικαίως και ab initio αλλά έχουν ανάγκη ρητής διακηρύξεως της ΑΟΖ υπό της Ελλάδος και να μην αφήνονται έρμαια στις διεκδικήσεις τρίτων.