Το 2023 φεύγει όχι με έναν αλλά δύο πολέμους σε εξέλιξη, της Ουκρανίας με την Ρωσία και του Ισραήλ με την Χαμάς, με το 2024 να φαίνεται ήδη εξαιρετικά αβέβαιο. Αλλά και στις ευρωπαϊκές κοινωνίες το κλίμα είναι τεταμένο, καθώς στην ακρίβεια και τον πληθωρισμό προστέθηκε και η απειλή της τρομοκρατίας μετά τις δραματικές εξελίξεις στη Μέση Ανατολή. Τον Οκτώβριο, μαχητές της Χαμάς επιτέθηκαν στο Ισραήλ, σκοτώνοντας περίπου 1.200 αμάχους και αιχμαλωτίζοντας άλλους 240. Η βίαιη και αιφνιδιαστική επίθεση - η πιο θανατηφόρα ημέρα στην ιστορία του Ισραήλ - προκάλεσε μια μαζική επιχείρηση αντιποίνων. Το Ισραήλ σφυροκοπούσε τη Χαμάς

και άλλες μαχητικές ομάδες στη Γάζα επί εβδομάδες, με χιλιάδες Παλαιστίνιους νεκρούς.
Περιφερειακά μεγάλη αναστάτωση στο παγκόσμιο εμπόριο έχουν προκαλέσει οι επιθέσεις των ανταρτών Χούθι στην Ερυθρά Θάλασσα ως απάντηση στις επιθέσεις των Ισραηλινών στην Γάζα. Οι μεγαλύτερες ναυτιλιακές του κόσμου μεταξύ των οποίων ο Maersk, Hapag Lloyd και Frontline, αλλά και πετρελαϊκοί γίγαντες όπως η ΒΡ, αλλάζουν ρότα και αποφεύγουν πλέον να στείλουν πλοία τους στην Ερυθρά Θάλασσα, φοβούμενες επιθέσεις από τους Χούθι στην Υεμένη. Πρόκειται για απειλή «παγκοσμίου πολέμου» στο διεθνές εμπόριο, που θα μπορούσε να έχει ανυπολόγιστες συνέπειες τόσο στην επάρκεια όσο και στις τιμές των αγαθών αλλά και της ενέργειας.

Στο μέτωπο της Ουκρανίας, η πολυαναμενόμενη αντεπίθεση του Κιέβου, αφού συγκέντρωσε ένα πανίσχυρο οπλοστάσιο δυτικής κατασκευής και εκπαίδευσε νέους στρατιώτες, δεν προκάλεσε σημαντική φθορά στις αμυντικές γραμμές της Ρωσίας. Η Δύση αμφιβάλει πλέον όχι μόνο για την συνέχιση της στρατιωτικής και οικονομικής ενίσχυσης της Ουκρανίας, με τα νέα πακέτα οικονομικής βοήθειας να έχουν παγώσει σε ΗΠΑ και ΕΕ, αλλά και την δυνατότητα του Ουκρανού προέδρου Βολοντίμιρ Ζελένσκι να κερδίσει πράγματι τον πόλεμο. Οι διπλωματικές συζητήσεις στράφηκαν γρήγορα στο κατά πόσο η Ουκρανία θα μπορούσε να αντέξει, πόσο μάλλον να κερδίσει, έναν πόλεμο φθοράς που φαίνεται να ευνοεί πλέον τη Ρωσία.

Εξελίξεις υπήρξαν και στα ελληνοτουρκικά με την υπογραφή της περίφημης Διακηρύξεως των Αθηνών με στόχο την εξομάλυνση των σχέσεων Ελλάδος και Τουρκίας. Οι δύο χώρες δεσμεύονται, στο πλαίσιο αυτής της διακήρυξης, «να απέχουν από κάθε δήλωση, πρωτοβουλία, ή ενέργεια που θα μπορούσε να θέσει σε κίνδυνο τη διατήρηση της ειρήνης και της σταθερότητας στην περιοχή τους» Παρά τις καλές προθέσεις που διατείνονται ότι έχει η Άγκυρα, ο Πρόεδρος Ερντογάν έθεσε θέμα «τουρκικής μειονότητος» της Δυτικής Θράκης ενώπιον του Έλληνα Πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη, επιμένοντας ότι Ελλάδα και Τουρκία «μοιράζονται» την ίδια θάλασσα. Γενικότερα, η πολιτικής της Άγκυρας έκανε νέα στροφή μετά τις εξελίξεις στην Μέση Ανατολή, διαρρηγνύοντας εκ νέου τις σχέσεις της με το Ισραήλ και κάνοντας επίθεση φιλίας στον αραβικό κόσμο, ο οποίος έχει αντιδράσει λόγω της σφοδρότητας των επιθέσεων του Ισραήλ στην Γάζα.

Το 2023 είναι όμως και η χρονιά που διαλύθηκε και η αποσχισθείσα δημοκρατία του Ναγκόρνο-Καραμπάχ, η οποία τερμάτισει τον Σεπτέμβριο την τριετή προσπάθεια για ανεξαρτησία, αφού ανακαταλήφθηκε από το Αζερμπαϊτζάν σε μια αστραπιαία επίθεση, η οποία και εκτόπισε οριστικά το μεγαλύτερο μέρος του αρμενικού πληθυσμού της. Οι κάτοικοι του Καραμπάχ κατέφυγαν στην Αρμενία, φοβούμενοι τη βία και μη θέλοντας να κυβερνώνται από τους τουρκόφωνους Αζερμπαϊτζάν, με τους οποίους οι Αρμένιοι αυτονομιστές πολέμησαν δύο φορές για την περιοχή από τη δεκαετία του 1990. Το Ναγκόρνο Καραμπάχ «παύει να υφίσταται» ως ανεξάρτητη δημοκρατία από την 1η Ιανουαρίου.

Το έτος που φεύγει χαρακτηρίζεται και από την αποχώρηση των Ευρωπαίων από την Αφρική. Η έξαρση των πραξικοπημάτων που σηματοδότησε μια βίαιη δημοκρατική οπισθοδρόμηση στη γαλλόφωνη Αφρική συνεχίσθηκε το 2023, με τον Νίγηρα και τη Γκαμπόν να είναι οι τελευταίες χώρες που ανατρέπουν έναν εκλεγμένο πρόεδρο. Η Γαλλία αναγκαγκάσθηκε να αποσύρει τόσο τον πρεσβευτή της όσο και τα αντιτρομοκρατικά της στρατεύματα από τον Νίγηρα - η τρίτη φορά που οι δυνάμεις της απομακρύνονται από μια πρώην αφρικανική αποικία σε λιγότερο από δύο χρόνια.

Είναι πάντως γεγονός ότι το 2023 η φωνή της ΕΕ σίγησε στα παγκόσμια γεγονότα, με το γεωπολιτικό της αποτύπωμα να είναι πλέον πολύ ασθενές. Ούτε στο ουκρανικό, η συμβολή της κατάφερε να παίξει κάποιο καθοριστικό ρόλο στην έκβαση του πολέμου, ενώ στην Μέση Ανατολή η Ένωσις εμφανίζεται διαιρεμένη και πρακτικώς απούσα. Το περίφημο δυτικό μέτωπο δεν φέρνει πλέον τα προσδοκώμενα αποτελέσματα με την Ευρώπη και τις ΗΠΑ να βαδίζουν πρόσω ολοταχώς προς τις εκλογές.