Μια όμορφη, ηλιόλουστη μέρα στα ανοικτά των νότιων ακτών της Ελλάδας την περασμένη εβδομάδα, στον Λακωνικό κόλπο, δύο γερασμένα δεξαμενόπλοια αγκυροβολούσαν το ένα δίπλα στο άλλο, ενώ το ένα αντλούσε πετρέλαιο από το άλλο. Όμως από όσο μπορούσαν να καταλάβουν τα παγκόσμια συστήματα δορυφορικής 

παρακολούθησης, αυτό δεν συνέβη ποτέ. Η απόκλιση μεταξύ των πραγματικών και των ηλεκτρονικών τοποθεσιών τους-που μετρήθηκε σε αυτή την περίπτωση σε πάνω από τέσσερα μίλια - δεν ήταν μια δυσλειτουργία, αλλά μια σκόπιμη εξαπάτηση που αποτελεί μέρος ενός εξελιγμένου συστήματος για να διατηρείται η ροή των ρωσικών καυσίμων που έχουν υποστεί κυρώσεις, συχνά σε τιμές που είναι υψηλότερες από αυτές που θα ήθελαν οι δυτικές δυνάμεις.

Όπως αναφέρει το Bloomberg, η πρακτική της παροχής ψεύτικων συντεταγμένων στο σύστημα αυτόματης αναγνώρισης, γνωστό ως AIS, ονομάζεται spoofing. Μπερδεύει την κατανόηση της προέλευσης των φορτίων, καθησυχάζοντας τους νευρικούς αγοραστές που προσπαθούν να αποκρύψουν τις συναλλαγές τους με τη Ρωσία μετά τα διεθνή μέτρα τιμωρίας της χώρας για την εισβολή της στην Ουκρανία.

Το 800 ποδών Turba ήταν ένα από τα δεξαμενόπλοια που συμμετείχαν στους μυστικούς ελιγμούς μόλις λίγα μίλια από μια όμορφη ελληνική παραθαλάσσια πόλη στις 19 Σεπτεμβρίου, σύμφωνα με παρατηρήσεις του Bloomberg και δορυφορικά δεδομένα. Κατασκευασμένο πριν από 26 χρόνια - που σημαίνει ότι κανονικά θα είχε ήδη διαλυθεί - το πλοίο έχει γίνει ένα ισχυρό σύμβολο των προσπαθειών της Ρωσίας να διατηρήσει το εμπόριο πετρελαίου.

Τον Μάιο, το Turba προκάλεσε την οργή των ρυθμιστικών αρχών λόγω της ηλικίας του, του κακού ιστορικού επιθεωρήσεων, των μυστηριωδών στοιχείων ιδιοκτησίας και επειδή έφερε τη σημαία του Καμερούν, ενός έθνους που έχει μπει στη μαύρη λίστα ενός διεθνούς οργανισμού που προωθεί την ασφαλή ναυσιπλοΐα.

Μετά τις κυρώσεις της Ομάδας των Επτά, η Ρωσία συγκέντρωσε έναν τεράστιο στόλο σκιωδών δεξαμενόπλοιων - συχνά παλαιότερα πλοία όπως το Turba. Οι περιορισμοί απαγόρευαν στα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης να αγοράζουν ρωσικό πετρέλαιο και ταυτόχρονα εμπόδιζαν τις εταιρείες του μπλοκ, ιδίως τις ασφαλιστικές εταιρείες και τις εταιρείες δεξαμενόπλοιων, να βοηθήσουν στη μεταφορά. Αλλά μόλις τα πλοία αυτά βρεθούν σε διεθνή ύδατα - όπως στα ανοικτά των ακτών της Ελλάδας - τα περιθώρια ελέγχου της δραστηριότητας μειώνονται.

Οι εκτιμήσεις ποικίλλουν, αλλά πιστεύεται ότι τουλάχιστον το μισό πετρέλαιο της Ρωσίας διακινείται μέσω δεξαμενόπλοιων του σκιώδους στόλου, όπως το Turba.

Το spoofing είναι μια γνωστή πρακτική για φορτία πετρελαίου όπου υπάρχει επιθυμία απόκρυψης της δραστηριότητας. Αν και αποδοκιμάζεται από τις ρυθμιστικές αρχές - και τα πλοία δεν επιτρέπεται να εισέλθουν σε ευρωπαϊκά λιμάνια αν το κάνουν - είναι απολύτως νόμιμο στα διεθνή ύδατα και οι εταιρείες προσφέρουν την υπηρεσία ανοιχτά στο διαδίκτυο.

Η G-7 χορήγησε εξαιρέσεις για τη διακίνηση ρωσικού πετρελαίου και καυσίμων που διακινούνται σε σταθερά επίπεδα ή κάτω από αυτά - 60 δολάρια το βαρέλι για το αργό και 100 δολάρια για τα υψηλής ποιότητας διυλισμένα καύσιμα όπως η βενζίνη και το ντίζελ. Ωστόσο, η άνοδος των τιμών έχει ωθήσει μεγάλο μέρος του πετρελαίου της χώρας πάνω από αυτά τα όρια, πράγμα που σημαίνει ότι οι εταιρείες που ασχολούνται σήμερα με την υπηρεσία θα εγείρουν ερωτήματα σχετικά με παραβιάσεις των κυρώσεων.

Για την παραποίηση, κάποιος, κάπου, θα έχει ένα κομμάτι υλικού που θα στέλνει ψεύτικα σήματα θέσης, ενώ ο πραγματικός αναμεταδότης του σκάφους θα είναι απενεργοποιημένος από το πλήρωμά του.

Την περασμένη εβδομάδα, τα ψεύτικα σήματα του Turba καταγράφηκαν και παρακολουθήθηκαν σε πολλά γνωστά συστήματα εντοπισμού, συμπεριλαμβανομένου ενός που φιλοξενείται από το Bloomberg. Εμφανιζόταν να απέχει μίλια από το Simba, ένα άλλο σχετικά παλιό δεξαμενόπλοιο με σκουριά, αλλά στην πραγματικότητα βρίσκονταν δίπλα-δίπλα στον Λακωνικό Κόλπο, παρατήρησε το Bloomberg, ενώ επισκέφθηκε την περιοχή για να παρακολουθήσει τη ναυτιλιακή δραστηριότητα.

"Αυτού του είδους η αδιαφανής μεταφορά τόσο κοντά στις ευρωπαϊκές ακτές υποδηλώνει ότι η οικονομική συναλλαγή για το φορτίο είναι πάνω από το ανώτατο όριο τιμών", δήλωσε ο Samir Madani, συνιδρυτής της TankerTrackers.com Inc. που παρακολούθησε το ίδιο φορτίο και εντόπισε επίσης το αρχικό φορτίο πίσω στη Ρωσία.

Οι προσπάθειες επικοινωνίας με τους ιδιοκτήτες του Turba και του Simba ήταν ανεπιτυχείς. Τρεις διεθνείς ναυτιλιακές βάσεις δεδομένων δεν προσφέρουν κανένα μέσο επικοινωνίας με τους ιδιοκτήτες ή τους διαχειριστές, ενώ τέσσερις μεσίτες με τους οποίους επικοινώνησε το Bloomberg δεν είχαν επίσης λεπτομέρειες.

Ο Λακωνικός Κόλπος, περίπου 110 μίλια νοτιοδυτικά της Αθήνας, έχει αναδειχθεί σε σημαντικό ναυτιλιακό κόμβο για τη Μόσχα μετά τις κυρώσεις. Άλλες τοποθεσίες περιλαμβάνουν τη Θέουτα, έναν ισπανικό εξκλάβο στις ακτές του Μαρόκου, και μερικές φορές ακόμη και βαθιά στον Ατλαντικό Ωκεανό.

Σύμφωνα με την πρακτική αυτή, τα δεξαμενόπλοια θα μεταφέρουν φορτία ρωσικής προέλευσης από το ένα πλοίο στο άλλο. Οι ακριβείς λόγοι για κάθε μεμονωμένη μεταφορά δεν είναι ποτέ σαφείς, αλλά οι μετακινήσεις προσθέτουν ένα βαθμό διαχωρισμού και σύγχυσης για όσους τελικά αγοράζουν τα φορτία. Η μετακίνηση είχε φανεί να υποχωρεί πρόσφατα - ιδίως κοντά στη Θέουτα - αφού η Ρωσία μείωσε τις εξαγωγές πετρελαίου και καυσίμων για να ανεβάσει τις τιμές.

Αλλά οι παρατηρήσεις του Bloomberg δείχνουν ότι ο Λακωνικός Κόλπος παραμένει σημαντικός. Την Τρίτη της περασμένης εβδομάδας λάμβαναν χώρα τρεις μεταφορές από πλοίο σε πλοίο - όλες προφανώς αφορούσαν διυλισμένα καύσιμα και όχι αργό - και περί τις δώδεκα δεξαμενόπλοια περίμεναν.

Το Simba είχε παραλάβει καύσιμα ρωσικής προέλευσης από ένα άλλο πλοίο στα ανοικτά των ακτών της Ρουμανίας νωρίτερα αυτό το μήνα, σύμφωνα με δορυφορικές εικόνες που συγκεντρώθηκαν και επιθεωρήθηκαν από το TankerTrackers.com. Στη συνέχεια απέπλευσε μέσω του Βοσπόρου για το ραντεβού του με το Turba. Η Kpler, μια άλλη εταιρεία αναλύσεων, δήλωσε ότι το φορτίο ήταν προϊόντα πετρελαίου.

Ενώ οι ελληνικές επιχειρήσεις δεν επιτρέπεται να παρέχουν υπηρεσίες που βοηθούν τη Ρωσία να μεταφέρει πετρέλαιο, οι τοπικές αρχές δεν έχουν καμία εξουσία να αστυνομεύσουν τη δραστηριότητα που λαμβάνει χώρα στον Λακωνικό Κόλπο, επειδή οι μεταφορές φορτίων λαμβάνουν χώρα σε διεθνή ύδατα, τα οποία ξεκινούν μόλις έξι μίλια από τις εκεί ακτές.

Η Ελλάδα δεν δημοσιεύει πληροφορίες σχετικά με τις κινήσεις δεξαμενόπλοιων στην περιοχή και δεν είναι σαφές αν παρακολουθεί τη δραστηριότητα. Οι ελληνικές αρχές δεν ήταν άμεσα διαθέσιμες για να σχολιάσουν.

Εκτός από τις ανησυχίες σχετικά με την αποφυγή των κυρώσεων, οι μεταφορές πετρελαίου και καυσίμων σε ανοικτή θάλασσα αποτελούν κίνδυνο για το θαλάσσιο περιβάλλον, καθώς και για τον τοπικό τουρισμό και την αλιεία, λόγω των παλαιών πλοίων που εμπλέκονται.

Η εναλλαγή μεταξύ του Turba και του Simba πραγματοποιήθηκε περίπου τέσσερα μίλια από τα χωρικά ύδατα της Ελλάδας και περίπου 17 μίλια από το Γύθειο, έναν δημοφιλή παραθαλάσσιο προορισμό. Η ακτογραμμή είναι επίσης σημαντική περιοχή ωοτοκίας για τη θαλάσσια χελώνα καρέτα-καρέτα.

Τον Απρίλιο, ο Διεθνής Ναυτιλιακός Οργανισμός ξεχώρισε το Turba ως παράδειγμα του κινδύνου ρύπανσης που προκαλούν οι σκιώδεις στόλοι. Ο οργανισμός του ΟΗΕ επέκρινε επίσης μια αυξανόμενη πρακτική μεταφοράς πλοίων μεταξύ πλοίων και πλοίων που απενεργοποιούν τους αναμεταδότες για να αποκρύψουν τη δραστηριότητά τους.

Ν.Παλ.