«Σε όλο τον κόσμο οι ηγέτες στον τομέα της ενέργειας ανησυχούν ότι η ενεργειακή μετάβαση δεν προχωρά αρκετά γρήγορα για να επιτευχθεί το όριο των 1,5-2 βαθμών Κελσίου. Η δεύτερη ανησυχία τους αφορά τον κίνδυνο πυροδότησης ενός αγώνα εξοπλισμών πράσινης τεχνολογίας. Η εφοδιαστική αλυσίδα ηλιακής ενέργειας κυριαρχείται από την Κίνα, η Ευρώπη λαμβάνει θέση για τη νέα εφοδιαστική αλυσίδα υδρογόνου, όλοι κοιτούν την αλυσίδα εφοδιασμού για ορυκτά και μέταλλα, που χρειάζονται για να παραχθούν οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας σε μεγάλη κλίμακα. Βλέπουμε ότι ο "Νόμος για τη Μείωση του Πληθωρισμού" των ΗΠΑ (περιλαμβάνει πράσινες επιδοτήσεις) και η αντίδραση της Ευρώπης με την πράσινη βιομηχανική πολιτική μπορεί να πυροδοτήσουν έναν αγώνα εξοπλισμών πράσινης τεχνολογίας. Τρίτον, το επίπεδο δέσμευσης από κάτω προς τα πάνω δεν είναι υψηλό. Υπάρχει ανησυχία ότι οι απλοί άνθρωποι, πολίτες, καταναλωτές, πελάτες είναι μπερδεμένοι, είναι εξαιρετικά πολωμένοι» υποστηρίζει η Γουίλκινσον.
«Υπάρχει επίσης πρόκληση όσον αφορά τη σταθερότητα που χρειάζεται η παγκόσμια αγορά ενέργειας για να λειτουργήσει. Υπάρχει αυξανόμενη αταξία στις διεθνείς αγορές και όταν η αταξία αυτή διαταράσσεται για να γίνουν αλλαγές, αλλά δεν είναι τόσο μεγάλη η διαταραχή, θα έχουμε κύκλους ανόδου και ύφεσης» εκτιμά η Γουίλκινσον, η οποία θεωρείται μία εκ των κορυφαίων εμπειρογνωμόνων στην ενέργεια και είναι διακεκριμένη μελετήτρια στην Οξφόρδη.
Πώς αξιολογεί τη βούληση προς την πράσινη μετάβαση και τι θα πρέπει να γίνει για να προωθηθεί περαιτέρω;
«Υπάρχει θεωρητικά βούληση από τις κυβερνήσεις, οι οποίες μεταφέρουν τις φιλοδοξίες σε νόμους. Τα κράτη επανέρχονται στη σφαίρα της πολιτικής της ενέργειας, η οποία είχε αφεθεί τα τελευταία είκοσι χρόνια στις αγορές. Πρόκειται για θετική εξέλιξη διότι χρειάζεται ένας συνδυασμός κρατών, αγορών και κοινοτήτων για να προχωρήσει η πράσινη μετάβαση. Αλλά, η ρητορική κινείται γύρω από το πώς φροντίζω τη δική μου ενεργειακή ασφάλεια, ενώ πρόκειται για μια παγκόσμια πρόκληση που αποτελεί τη μεγαλύτερη ευκαιρία για ανακατανομή οικονομικών πόρων. Αλλά υπάρχουν μεγάλες δυσκολίες για το πώς θα πάνε οι πόροι εκεί που χρειάζονται. Η μετάβαση χρειάζεται επίσης μεγάλες μεταρρυθμίσεις σε φορολογία, σχεδιασμό και αδειοδοτήσεις οπότε υπάρχει μεγάλη ευκαιρία ρυθμιστικής καινοτομίας. Επιπλέον οι νέες εφοδιαστικές αλυσίδες θα πρέπει να δημιουργηθούν γρήγορα, αλλά αποτελεί ερωτηματικό το αν θα γίνουν με ισότιμους όρους ανταγωνισμού, αν θα είναι πραγματικά παγκόσμιες ή αν θα προταθεί το "η δική μου περιοχή ή το κράτος μου πρώτα". Παράλληλα, οι μεγάλες πλειοψηφίες πολιτών είναι σιωπηλές, ενώ υπάρχει η πολιτική των άκρων με τους μεν να λένε ότι όλα πρέπει είναι πράσινα και τους άλλους ότι έχουμε το δικαίωμα να χρησιμοποιούμε άνθρακα. Παρά τις διαφορές πρέπει να προχωρήσουμε».
ΤΑ ΚΕΡΔΗ. Τη ρωτάμε επίσης για τα υπερβάλλοντα κέρδη των εταιρειών φυσικού αερίου και πετρελαίου σε μια εποχή που στρεφόμαστε προς την πράσινη ενέργεια. «Εχουμε εταιρείες φυσικού αερίου και πετρελαίου που καταγράφουν τεράστια κέρδη. Εχουμε κυβερνήσεις που παρεμβαίνουν με απροσδόκητους φόρους, έχουμε κυβερνήσεις που λένε δεν επενδύουμε πλέον σε πετρέλαιο και αέριο, έχουμε κυβερνήσεις που λένε ότι πρέπει να επενδύσουμε τουλάχιστον στο αέριο, διότι δεν μπορείς να παράγεις ανανεώσιμη ενέργεια σε κλίμακα χωρίς αέριο. Η πρόκληση είναι ότι για να γίνει η επανάσταση στις ανανεώσιμες μορφές ενέργειας και για να παραχθούν και να μεταφερθούν σε μεγάλη κλίμακα και όσο το δυνατόν γρηγορότερα χρειάζονται άλλες μορφές ενέργειας και υλικών. Οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας είναι τοπικές. Και ο μόνος τρόπος για να διαπραγματευτείς ανανεώσιμες πηγές ενέργειας πέρα από τοπικό επίπεδο είναι η μετατροπή τους σε υγροποιημένη μορφή, όπως σε καύσιμο βασισμένο σε υδρογόνο, για να γίνουν εξαγωγές και εισαγωγές. Δεν υπάρχουν μελέτες που να λένε ότι το 2050, για παράδειγμα, δεν θα υπάρχει πετρέλαιο ή αέριο στο ενεργειακό μείγμα. Στην πραγματικότητα θα υπάρχει περισσότερο αέριο και πετρέλαιο, περισσότερη πυρηνική ενέργεια, αλλά η ενεργειακή μετάβαση αφορά το πώς θα επιταχύνουμε την κλιματική ουδετερότητα του ενεργειακού συστήματος. Παράλληλα, χρειαζόμαστε μια ενεργειακή μετάβαση που δεν δημιουργεί πόλους ανισότητας και έλλειψης δικαιοσύνης από τη μια και καθαρής και ασφαλούς ενέργειας από την άλλη. Θα πρέπει ΗΠΑ και Ευρώπη να πάψουν να δίνουν συνταγές που μπορεί να χρησιμοποιηθούν σε ένα μέρος και όχι σε άλλο. Ο μόνος τρόπος για να φτάσουμε σε κλίμακα είναι άνθρωποι σαν εμάς να εμπλακούμε, να στηρίξουμε τη μετάβαση και να δούμε τα οφέλη. Επίσης, θα πρέπει να υπάρξει λιγότερη ιδεολογική συζήτηση και επιταγές εντός της Ευρώπης για να προχωρήσει η μετάβαση. Η Ρουμανία, για παράδειγμα, που έχει σύνορο πρώτης γραμμής με τη Ρωσία στη Μαύρη Θάλασσα θέλει πυρηνική ενέργεια και η Κομισιόν αρνείται να συζητήσει».
ΕΠΑΡΚΕΙΑ. Τη ρωτάμε για το αν θα έχει ενεργειακή επάρκεια η Ευρώπη τον επόμενο χειμώνα. «Η Ευρώπη αναπληρώνει τα αποθέματα, οι χώρες αποθηκεύουν, αλλά το μεγάλο θέμα για την Ευρώπη δεν είναι μόνο η προμήθεια, αλλά το επίπεδο των υποδομών. Υπάρχει ανάγκη για μεγάλες επενδύσεις να ενισχυθεί και να επεκταθεί το ηλεκτρικό δίκτυο, το οποίο είναι απαραίτητο για την πράσινη μετάβαση. Μπορεί να έχουμε προμήθειες, αλλά η πρόκληση θα είναι να μεταφέρουμε την ενέργεια από εκεί που παράγεται ή αποθηκεύεται εκεί που χρειάζεται. Και πρέπει να έχουμε ένα περισσότερο ανθεκτικό σύστημα στο κλίμα και τα ακραία φαινόμενα» τονίζει.
Τη ρωτάμε επίσης για την προοπτική δημιουργίας ενεργειακών κόμβων μεταξύ Αφρικής και Ευρώπης, κάτι που ενδιαφέρει τη χώρα μας. «Υπάρχουν τουλάχιστον τρεις συνεργασίες μεταξύ Ευρώπης Μέσης Ανατολής και Βόρειας Αφρικής. Η Ευρώπη στρέφεται προς τη Βόρεια Αφρική και τη Μέση Ανατολή για νέες δυνατότητες ηλιακής ενέργειας, υδρογόνου, αιολικής ενέργειας. Το πεδίο είναι πολύ γόνιμο για συνεργατική ανάπτυξη. Αλλά δεν θα πρέπει να βλέπουμε μόνο πώς θα μεταφέρουμε ηλιακή ενέργεια από τη Βόρεια Αφρική στην Ευρώπη, αλλά και ποιο θα είναι το αμοιβαίο όφελος για τις αφρικανικές χώρες, πώς θα βοηθηθούν να ανέλθουν στην εφοδιαστική αλυσίδα, να εκβιομηχανιστούν, να αντιμετωπίσουν την κλιματική αλλαγή».
*(από την εφημερίδα "ΤΑ ΝΕΑ")