Μπορεί για ορισμένους μόνο το άκουσμα των λέξεων «πυρηνική ενέργεια» να προκαλεί την πλήρη αποστροφή, με προφανείς συνειρμούς με τον όλεθρο ενός πυρηνικού πολέμου και καταστροφές τύπου Τσερνόμπιλ η της παρεξηγημένης Φουκουσίμα (εδώ η καταστροφή δεν προήλθε από τον πυρηνικό σταθμό αλλά από το τσουνάμι), όμως για πολλές χώρες η πυρηνική ενέργεια αποτελεί μια πραγματικότητα καλύπτοντας ένα σοβαρό τμήμα των αναγκών τους σε ηλεκτρισμό. Σήμερα 436 πυρηνικοί αντιδραστήρες ευρίσκονται σε εμπορική λειτουργία σε 32 χώρες με συνολική εγκατεστημένη ισχύ στα 391,7 GW με την παραγωγή τους να καλύπτει περίπου το 10% των παγκόσμιων αναγκών σε ηλεκτρισμό.

Επιπλέον, θα πρέπει να αναφερθεί ότι είναι υπό κατασκευή 59 νέοι πυρηνικοί αντιδραστήρες ενώ 213 αντιδραστήρες έχουν κλείσε και ευρίσκονται σε διαδικασία decommissioning. Ακόμα, 50 χώρες λειτουργούν ερευνητικούς αντιδραστήρες που χρησιμοποιούνται στην παραγωγή ιατρικών και βιομηχανικών ισοτόπων.

Στην γειτονιά μας, δηλαδή στην ευρύτερη περιοχή της ΝΑ και Κεντρικής Ευρώπης, λειτουργούν εξι (6) πυρηνικοί σταθμοί σε Βουλγαρία, Ρουμανία, Σλοβενία, Κροατία, Ουγγαρία, Τσεχία και Σλοβακία.(βλέπε χάρτη). Τελευταία προστέθηκε και η Τουρκία έχοντας ολοκληρώσει την πρώτη μονάδα στο Ακούγιου ισχύος 1200 MW, που θα τεθεί σε εμπορική λειτουργία μέχρι το τέλος του 2023, με ακόμα τρεις (3) μονάδες υπό κατασκευή με σταδιακή ένταξη στο ηλεκτρικό της σύστημα μέχρι το 2028.

Στην ευρύτερη περιοχή μας η συνολική εγκατεστημένη ισχύς των λειτουργούντων σήμερα πυρηνικών μονάδων ανέρχεται σε 11.6 GW

Μέσα στα επόμενα πέντε χρόνια η συνολική εγκατεστημένη ισχύς στην Κεντρική και ΝΑ Ευρώπη, μη συμπεριλαμβανομένης της Τουρκίας, θα έχει αυξηθεί κατά 5.0 GW, ήδη υπό κατασκευή η παραγγελία.

Σήμερα, οι λειτουργούντες πυρηνικές μονάδες στην ΝΑ Ευρώπη (δεν συμπεριλαμβάνονται Τσεχία και Σλοβακία) καλύπτουν το 16% των συνολικών αναγκών σε ηλεκτρισμό σύμφωνα με στοιχεία του ΙΕΝΕ για το 2021. (Βλέπε SEE Energy Outlook 2021/2022, IENE, 2022) Όπως φάνηκε στο συνέδριο με τίτλο «Fuelling the Energy Transition with Nuclear» που οργάνωσε το New Nuclear World Institute από κοινού με το ΙΕΝΕ στην Βουδαπέστη στις 20 Ιουνίου, (εδώ) υπάρχει ανανεωμένο ενδιαφέρον σε επίπεδο κυβερνήσεων και εταιρειών στην περιοχή για νέες επενδύσεις σε ηλεκτροπαραγωγικούς πυρηνικούς σταθμούς με την πυρηνική ενέργεια να συγκαταλέγεται πλέον στο περίφημο EU Energy Taxonomy, αφού θεωρείται ενεργειακή πηγή με σχεδόν μηδενικό ανθρακικό αποτύπωμα.

Ένα από τα βασικά συμπεράσματα του ανωτέρω συνεδρίου ήταν ότι χωρίς να υπάρξει σημαντική αύξηση της παραγόμενης ηλεκτρικής ενέργειας από πυρηνικές μονάδες η περιοχή της ΝΑ Ευρώπης δεν θα μπορέσει να πλησιάσει τους στόχους της ΕΕ για το 2040 - πολύ περισσότερο αυτούς του 2030- στην μείωση των εκπομπών και στην συνολική κάλυψη των ενεργειακών αναγκών με καθαρή ενέργειας. Με δεδομένο ότι πολύ λίγες χώρες στην περιοχή (με εξαίρεση την Ελλάδα και την Ρουμανία) έχουν αξιόλογη παραγωγή από ΑΠΕ ο ρόλος της πυρηνικής ενέργειας στην παραγωγή καθαρής ενέργειας εμφανίζεται ιδιαίτερα ενισχυμένος.

Σε ότι αφορά την αξιοποίηση της πυρηνικής ενέργειας στην Ελλάδα όλες οι κυβερνήσεις και τα κόμματα της μεταπολίτευσης, χωρίς ουδεμία εξαίρεση, έχουν υιοθετήσει μια τελείως αρνητική στάση και μάλιστα χωρίς ουσιαστική επιστημονική έρευνα η οικονομοτεχνική αξιολόγηση. Όλοι έχουν καβαλήσει το καρποφόρο άρμα της πράσινης ανάπτυξης και των ΑΠΕ χωρίς δεύτερη σκέψη αδιαφορώντας για τους απλούς αλλά αναλλοίωτους κανόνες της ενεργειακής ασφαλείας που επιβάλλουν διαφοροποίηση του ενεργειακού μείγματος.

Θα πρέπει να σημειωθεί ότι προκειμένου να υποστηριχθεί η άνετη διείσδυση των μεταβλητών ΑΠΕ στο δίκτυο τα τελευταία χρόνια έχουν αυξηθεί σημαντικά οι καθαρές εισαγωγές ηλεκτρισμού από τις γειτονικές χώρες. Σύμφωνα με ανάλυση του ΙΕΝΕ ( βλέπε Δελτίο Ενεργειακής Ανάλυσης Νο 302, ΙΕΝΕ, Ιανουάριος 2023) αυτές διαμορφώθηκαν στις 8790 GWh και κάλυψαν το 8% των συνολικών ηλεκτρικών αναγκών το 2022 ενώ το 2019 είχαν εκτιναχθεί στις 12745 GWh καλύπτοντας περίπου το 12% των αναγκών.

Σύμφωνα με εκτιμήσεις ανεξάρτητων μελετητών τουλάχιστον το 60% των ανωτέρω εισαγωγών πραγματοποιήθηκαν χάρη στην φθηνή παραγωγή από τα πυρηνικά των γειτονικών χωρών. Άρα παρά το γεγονός ότι η Ελλάδα είναι αντίθετη στην πυρηνική ενέργεια δεν διστάζει να εισάγει μεγάλες ποσότητες ηλεκτρισμού που παράγονται από αυτήν. Προφανώς κάτι δεν ακούγεται καλά σε αυτό το story. Μήπως λοιπόν έφθασε η ώρα να σταματήσουν ορισμένοι στην Ελλάδα να συμπεριφέρονται ως στρουθοκάμηλοι και να αντικρίσουν την «άβολη» πραγματικότητα της πυρηνικής ενέργειας η οποία χωρίς αμφιβολία πρόκειται να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην απανθρακοποίηση του ενεργειακού συστήματος τα επόμενα χρόνια παγκοσμίως, αλλά και στην ευρύτερη περιοχή μας;