Επιπτώσεις τις οποίες είχε παρουσιάσει ο Jeremy Rifkin το 1995 (πριν 28 χρόνια!) στο βιβλίο του «Το τέλος της εργασίας». Όπως αναφερόταν στην παρουσίαση του βιβλίου «ο Τζέρεμι Ρίφκιν υποστηρίζει πως εισερχόμαστε σε μια νέα φάση της ιστορίας - μια εποχή που χαρακτηρίζεται από τη σταθερή και αναπόφευκτη μείωση εργασιών. Η ανεργία, παγκοσμίως, βρίσκεται σήμερα στο υψηλότερο επίπεδο από την εποχή της μεγάλης κρίσης της δεκαετίας του 1930. Ο αριθμός των υποαπασχολούμενων ή των ανέργων αυξάνεται ραγδαία, καθώς εκατομμύρια νεοεισερχόμενοι στο εργατικό δυναμικό διαπιστώνουν ότι είναι θύματα μιας άνευ προηγουμένου επανάστασης στο χώρο της υψηλής τεχνολογίας. Υπερσύγχρονοι ηλεκτρονικοί υπολογιστές, ρομπότ, τηλεπικοινωνίες και άλλες μορφές τεχνολογίας αιχμής αντικαθιστούν με τεράστια ταχύτητα τους ανθρώπους σε όλους σχεδόν τους τομείς και τους κλάδους - από τη βιομηχανική παραγωγή, τη λιανική πώληση και τις χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες μέχρι τις συγκοινωνίες, τη γεωργία και τον τομέα της διακυβέρνησης».
Ας σταθούμε λοιπόν στις λέξεις «ευημερία» και «παραγωγικότητα» όπως διαφημίστηκε στο Συνέδριο των Δελφών ότι θα συμβάλλει η Τεχνητή Νοημοσύνη.
Αρκετοί επιστήμονες δεν βλέπουν τη Μεγάλη Εικόνα. Φορούν επιστημονικές παρωπίδες και δεν είναι ικανοί να αναγνωρίσουν τις αρνητικές επιπτώσεις των όσων ερευνούν και προτείνουν. Επιπτώσεις τις οποίες ήδη ζούμε σήμερα. Αρκετοί δε από αυτούς τους επιστήμονες, είναι τόσο αφοσιωμένοι στις προσωπικές-οικονομικές τους ατζέντες ώστε τυφλώνονται. Μία πιθανή αιτία για την «τύφλωση» αποκαλείται «Job Security»: Οι ακαδημαϊκοί αυτό που επιδιώκουν είναι η δημιουργία νέων προγραμμάτων ώστε να χρηματοδοτούνται χωρίς ωστόσο να ενδιαφέρονται για τις αρνητικές επιπτώσεις που θα έχει το αποτέλεσμα της δουλειάς τους στην κοινωνία. Μία άλλη πιθανή αιτία είναι η «έρευνα για την έρευνα»: Αρκετοί επιστήμονες βρίσκονται τόσο πολύ απομονωμένοι από τον υπόλοιπο κόσμο, στη δική τους προσωπική επιστημονική γυάλα, ώστε είναι πρακτικώς ανίκανοι να αντιληφθούν την πραγματικότητα.
Από τη δεκαετία του '90 – έναρξη της παγκοσμιοποίησης - έχουμε υποστεί πλύση εγκεφάλου με την επέλαση της τεχνολογίας σε συνδυασμό με την παγκοσμιοποίηση, οι οποίες, υποτίθεται, θα βελτίωναν την παραγωγικότητα, και αυτό με τη σειρά του, θα βελτίωνε την ποιότητα ζωής των ανθρώπων παγκοσμίως. Μας υπόσχονταν λιγότερες ώρες εργασίας ώστε να απολαμβάνουμε μία καλή ποιότητα ζωής.
Διαπιστώσατε εσείς να συμβαίνει κάτι τέτοιο;
Φτάσαμε σήμερα στο σημείο να εργάζονται όλοι αμέτρητες ώρες με ελάχιστα χρήματα! Κυρίως οι νέοι! Μάλιστα, ορισμένοι προτείνουν να επαναφέρουν τους συνταξιούχους στις θέσεις εργασίας επειδή, δήθεν, οι νέοι είναι τεμπέληδες! Ταυτόχρονα διαπιστώνεται μία πρωτοφανής πλύση εγκεφάλου σε κοινωνικά δίκτυα και διαφημίσεις με όμορφες εικόνες ενός life style το οποίο συνάδει μόνο σε τραπεζικούς λογαριασμούς ατόμων με πολλά μηδενικά! Βλέπει κανείς π.χ. διαφημίσεις εταιρειών κινητής τηλεφωνίας οι οποίες δείχνουν νέους με τεράστιο χαμόγελο οι οποίοι πλέουν σε πελάγη ευτυχίας και ψεύτικα λογότυπα του τύπου «Είμαι ανεξάρτητος. Ζω ελεύθερα» και άρες-μάρες κουκουνάρες, ενώ οι νέοι εργάζονται 12ωρα για 500 ευρώ!
Ποια ποιότητα ζωής προσέφερε στους νέους μας από τη δεκαετία του '90 η ανάπτυξη της τεχνολογίας; Οι νέοι έχουν μετατραπεί σε σκλαβάκια, είλωτες, προκαρυωτές με μισθό τρεις κι εξήντα και ορισμένοι τους πουλάνε φούμαρα και μεταξωτές κορδέλες. Άραγε, γι’ αυτό το λόγο έχουν γυρίσει την πλάτη τους οι νέοι στις προσφορές εργασίας και αρκετές επιχειρήσεις δεν βρίσκουν εργαζόμενους; Μήπως η ανάπτυξη της τεχνολογίας γύρισε μπούμερανγκ στην ποιότητα ζωής και της παραγωγικότητας;
Αυτό το μπούμερανγκ (backfire effect) είχε περιγραφεί παλαιότερα ως το «Παράδοξο του Jevons» και αφορούσε την αποδοτικότητα(εδώ). Το «Παράδοξο του Jevons» σχετίζεται με την τεχνολογική πρόοδο. Η τεχνολογική πρόοδος αυξάνει την απόδοση των παρεχόμενων πόρων (resources) ανά μονάδα χρησιμοποιούμενου πόρου οδηγώντας (θεωρητικά) στη μείωση χρήσης του συγκεκριμένου πόρου. Αυτό θα ήταν το λογικό συμπέρασμα στο οποίο θα οδηγείτο ο καθένας. Όμως παραδόξως ισχύει το αντίθετο: ο ρυθμός κατανάλωσης του συγκεκριμένου πόρου αυξάνεται επειδή αυξάνεται η ζήτηση του πόρου. Ως εκ τούτου, στο τέλος, παρατηρείται το φαινόμενο της αναπήδησης (rebound effect) το οποίο δρα εντελώς αντίθετα στον αρχικό στόχο. Όταν το φαινόμενο αναπήδησης ξεπερνά το 100% (δηλαδή διπλασιασμός της χρήσης ενός πόρου αντί για μείωσή του) τότε λειτουργεί ως μπούμεραγκ (backfire effect).
Ένα τέτοιο backfire effect της «παραγωγικότητας» και της «ποιότητας ζωής» που υποσχόταν ορισμένοι στους νέους από τη δεκαετία του '90 ζούμε σήμερα με την έλλειψη εργατικού δυναμικού και την μετατροπή των νέων σε είλωτες. Ο κόσμος, κυρίως οι νέοι, δεν θέλουν να εργασθούν. Όταν έχεις υποσχεθεί τέτοια πράγματα στους νέους, όταν τους κάνεις διαρκώς πλύση εγκεφάλου προτείνοντάς τους έναν τρόπο ζωής ανεμελιάς και ψεύτικης ευμάρειας που μόνο οι ζάμπλουτοι μπορούν να έχουν, μία ευμάρεια και ποιότητα ζωής στηριζόμενη στην τεχνολογία (και μελλοντικά στην Τεχνητή Νοημοσύνη), αυτό θα είναι το αποτέλεσμα...Τελικά, αν κάποιος σκέφτεται τεχνητά, τότε ποιος θα σκέφτεται πραγματικά;
*Ο Δρ. Σωτήρης Καμμενόπουλος είναι κάτοχος διδακτορικού τίτλου από τη Σχολή Μηχανικών Ορυκτών Πόρων του Πολυτεχνείου Κρήτης