να υπογραμμίσει τις σοβαρές δυσκολίες που εμπεριέχει το εγχείρημα της ενεργειακής μετάβασης, ιδίως σε ένα περιβάλλον ενεργειακής κρίσης και ενός πολέμου στο κέντρο της Ευρώπης, και την ανάγκη για εξεύρεση λύσεων που θα βασίζονται σε δοκιμασμένες τεχνολογίες, οι οποίες θα είναι ανταγωνιστικές από πλευράς κόστους.
Στο Συνέδριο αναδείχτηκαν και παρουσιάστηκαν με λεπτομέρεια όλες οι κομβικές παράμετροι που αφορούν στην ενέργεια, στο περιβάλλον και στην οικονομία. Αναλυτικότερα:
1ο Ministerial Energy Panel Discussion
Μια ιδιαίτερα σημαντική πρωτοβουλία του φετινού Συνεδρίου, ήταν η συγκέντρωση στο ίδιο τραπέζι των Υπουργών Ενέργειας και Οικονομίας των χωρών της ΝΑ Ευρώπης με την συμμετοχή και τον συντονισμό του Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας της Ελλάδας, κ. Κώστα Σκρέκα. Στην συζήτηση που πραγματοποιήθηκε, οι Υπουργοί των χωρών της περιοχής εξέτασαν τρόπους άρσης του ενεργειακού αδιεξόδου των τελευταίων μηνών, αναζήτησαν λύσεις που θα διασφαλίσουν την επάρκεια εφοδιασμού με φυσικό αέριο, καθώς και το πώς η περιοχή μπορεί να αποτελέσει στρατηγικό κόμβο μεταφοράς ενέργειας προς την ΕΕ.
Διεθνείς Ενεργειακές Τάσεις
Σημείο αναφοράς του Συνεδρίου του ΙΕΝΕ υπήρξε, για άλλη μία φορά, η παρουσίαση του τελευταίου World Energy Outlook (WEO) 2022, που εκδόθηκε από τον Διεθνή Οργανισμό Ενέργειας (ΙΕΑ) τον περασμένο Οκτώβριο. Μεταξύ άλλων, στα βασικότερα συμπεράσματά της, η μελέτη αναφοράς του ΙΕΑ επισημαίνει ότι ο πληθωρισμός των ενεργειακών τιμών δεν ευθύνεται για την ενεργειακή μετάβαση από τα ορυκτά καύσιμα σε πηγές ενέργειας χαμηλών ή μηδενικών εκπομπών άνθρακα, πολλές χώρες προωθούν την ενεργειακή απεξάρτησή τους από τη Ρωσία, καθώς και ότι οι εφαρμοζόμενες πολιτικές οδηγούν στην περαιτέρω ανάπτυξη καθαρής ενέργειας, παρά τα προσωρινά κέρδη για τα ορυκτά καύσιμα, εξαιτίας της ενεργειακής κρίσης. Την ίδια στιγμή, ωστόσο, παρατηρείται επιδείνωση του φαινομένου της ενεργειακής φτώχειας.
Από την πλευρά του, ο Πρόεδρος και Εκτελεστικός Διευθυντής του ΙΕΝΕ, κ. Κωστής Σταμπολής, κατά την εισαγωγική του ομιλία, επισήμανε τις ευθύνες των πολιτικών ηγεσιών της Γηραιάς Ηπείρου επειδή, όπως είπε, απέκρυπταν συστηματικά από το εκλογικό σώμα των χωρών τους τη σοβαρότητα και σημασία της ενεργειακής ασφάλειας, η οποία, όπως υπογράμμισε, επανέρχεται ως πρώτη προτεραιότητα στη χάραξη της πολιτικής. Αυτή συνίσταται κατά κύριο λόγο στην εξασφάλιση επαρκούς και συνεχούς ροής φυσικού αερίου αλλά και πετρελαίου, καθώς και της επίτευξης λογικών τιμών, χωρίς τις οποίες δεν μπορεί να λειτουργήσει ανταγωνιστικά η οικονομία.
Ηλεκτρισμός
Ο Πρόεδρος της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας (ΡΑΕ), Δρ. Αθανάσιος Δαγούμας, έκανε αναφορά του στις προτάσεις της Αρχής προς τον Ευρωπαίο Ρυθμιστή Ενέργειας (ACER). Αυτές περιλαμβάνουν:
- την αναστολή των χρηματοοικονομικών συναλλαγών ώστε να δοθεί δυνατότητα μόνο για συναλλαγές φυσικής παράδοσης που θα συμβάλλουν στον περιορισμό φαινομένων χειραγώγησης της αγοράς.
- τη δημιουργία ενός νέου δείκτη αναφοράς (benchmark) για το φυσικό αέριο που να αντανακλά καλύτερα τη νέα κατάσταση στην αγορά.
Υποστήριξε, επίσης, ότι η Ελλάδα θα γίνει καθαρός εξαγωγέας ενέργειας την προσεχή δεκαετία, καθώς αλλάζει σταδιακά το βασικό εισαγωγικό προφίλ της.
Από την πλευρά του, ο Διευθυντής Λειτουργίας Αγορών του Ελληνικού Χρηματιστηρίου Ενέργειας (ΕΧΕ), κ. Χριστόφορος Ζούμας, διαβεβαίωσε ότι το target model λειτουργεί με επιτυχία στην Ελλάδα. Ωστόσο, οι εκπρόσωποι των εταιρειών Elpedison και Protergia κ. Ανδρέας Πετροπουλέας και κ. Γιάννης Γιαννακόπουλος αντίστοιχα καυτηρίασαν την πολιτική της φορολόγησης κερδών και διερωτήθηκαν ποιες είναι οι επιπτώσεις του target model στις εταιρείες καθαυτές. Τέλος, ο πρόεδρος της ΕΒΙΚΕΝ, κ. Αντώνης Κοντολέων, υποστήριξε πως το πλαφόν στα διμερή συμβόλαια (PPΑs) τα ακυρώνει στην πράξη.
Φυσικό Αέριο
Μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, έχουν καταστρωθεί στρατηγικά σχέδια για την απεξάρτηση της κάθε χώρας της ΕΕ από τις εισαγωγές ρωσικής ενέργειας. Στην περίπτωση της Ελλάδας, έχει τεθεί σε εφαρμογή ένα πολύ φιλόδοξο και εμπροσθοβαρές πρόγραμμα ανάπτυξης νέων υποδομών φυσικού αερίου, εκτός από τις ήδη υπάρχουσες στην Ρεβυθούσα, με στόχο να θωρακιστεί η ενεργειακή ασφάλεια της χώρας. Ιδιαίτερη εστίαση να γίνεται στα FSRU της Αλεξανδρούπολης (Gastrade), των Αγίων Θεοδώρων(MotorOil, γνωστό ως Διώρυγα Gas) και της Θεσσαλονίκης (Elpedison), ενώ στο συνέδριο αναφέρθηκαν εκτενώς έργα διασυνδετήριων αγωγών μεταξύ της Ελλάδας και των γειτονικών χωρών (IGB, IGNM). Συνολικά, μαζί με την αναβαθμισμένη αποθηκευτική δυναμικότητα του τερματικού σταθμού της Ρεβυθούσας, η Ελλάδα αναμένεται να αυξήσει τη χωρητικότητα LNG σε πάνω από 20 δισ. κυβικά μέτρα έως το 2024.
Υδρογονάνθρακες
Ένα ακόμη συμπέρασμα από τις παρουσιάσεις και τις συζητήσεις που έγιναν κατά την διάρκεια του φετινού Συνεδρίου είναι η αναγκαιότητα επίσπευσης των σεισμικών και διερευνητικών ερευνών για τον εντοπισμό πιθανών σημαντικών στόχων υδρογονανθράκων στον ελληνικό χερσαίο και υποθαλάσσιο χώρο και επισημάνθηκε ότι τυχόν ανακάλυψη, κυρίως φυσικού αερίου, θα έδινε στη χώρα πολύτιμη οικονομική ανάσα για τα επόμενα 30-40 χρόνια. Όπως τόνισε ο κ. Γιάννης Γρηγορίου, Αντιπρόεδρος του Continental Europe Energy Council και Εταίρος του ΙΕΝΕ, προχώρησε ένα βήμα παραπέρα λέγοντας πως «η Ελλάδα «κρύβει» 70-90 tcf αερίου, ποσότητα που αντιστοιχεί σε 12-15.5 δισ. βαρέλια».
ΑΠΕ & Εξοικονόμηση Ενέργειας
Ο Πρόεδρος και Διευθύνων Σύμβουλος του ΔΑΠΕΕΠ, κ. Γιάννης Γιαρέντης, τόνισε στο Συνέδριο ότι ο Ειδικός Λογαριασμός των ΑΠΕ (ΕΛΑΠΕ) βρίσκεται σε τροχιά πλεονασμάτων, παρά τις διακυμάνσεις που καταγράφονται τελευταία λόγω της ενεργειακής κρίσης. Επιπλέον, ανέφερε πως η εγκατεστημένη ισχύς των ΑΠΕ στη χώρα θα φτάσει τα 10.9 GW το α΄ εξάμηνο του 2023 για να συνεχίσει αυξητικά ως τα 12 GW ΑΠΕ μέχρι το τέλος του 2023.
Κοινή ήταν η διαπίστωση μεταξύ των ομιλητών που συμμετείχαν στις Συνεδρίες με θέμα τις ΑΠΕ ήταν ότι η φιλόδοξη ανάπτυξή τους στην Ελλάδα περνάει αναγκαστικά μέσα από τον μετασχηματισμό και την επέκταση των δικτύων με καινοτόμες τεχνολογίες και οπωσδήποτε με προϋπόθεση την ανάπτυξη ευρύτερα της οικονομίας και αύξησης της εγχώριας ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας. Κι αυτό γιατί η χώρα μας, λόγω της θέσεώς της, δεν απολαμβάνει τις ηλεκτρικές διασυνδέσεις των χωρών της κεντρικής Ευρώπης.
Παράλληλα, υπογραμμίστηκε ότι, μέσα σε ένα δύσκολο ενεργειακό περιβάλλον, ιδίως τα τελευταία 4-5 χρόνια, η Ελλάδα είναι σήμερα η έκτη χώρα στην Ευρώπη με τη μεγαλύτερη πρόοδο στην παραγωγή ηλεκτρισμού από ΑΠΕ. Ακόμη, είναι στη δεύτερη θέση παγκοσμίως στον δείκτη ελκυστικότητας επενδύσεων σε ΑΠΕ, ως προς το ΑΕΠ, σύμφωνα με τελευταία στοιχεία της Ernst &Young. Επίσης, ανάμεσα στις 40 μεγαλύτερες οικονομίες του πλανήτη, είναι 8η όσον αφορά στη συμβολή των ΑΠΕ στο ενεργειακό μίγμα. Μάλιστα, όπως ανέφερε η Γενική Γραμματέας Ενέργειας και Ορυκτών Πρώτων Υλών του ΥΠΕΝ, κα. Σδούκου, η σημαντική πορεία των ΑΠΕ στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια οφείλεται στην προώθηση μιας σειράς νομοθετικών παρεμβάσεων, που απλοποιούν και επιταχύνουν τις διαδικασίες αδειοδότησης των νέων έργων.
Νέες Ενεργειακές Τεχνολογίες
Στη συνεδρία για τις προοπτικές ανάπτυξης νέων ενεργειακών τεχνολογιών, όπως του υδρογόνου, του βιομεθανίου και της τεχνολογίας δέσμευσης, χρήσης και αποθήκευσης διοξειδίου του άνθρακα (CCUS), ο Δρ. Θεόδωρος Τερζόπουλος, Συντονιστής Διευθυντής Στρατηγικής &Διακεκριμένων Εταιρικών Θεμάτων της ΔΕΔΑ και Πρόεδρος της Επιστημονικής Επιτροπής Φυσικού Αερίου του ΙΕΝΕ,
εστίασε στις 5 δράσεις που πρέπει να αναληφθούν και να εφαρμοστούν ταυτόχρονα αν δεν θέλει η Ελλάδα να χάσει το τρένο της 5ηςενεργειακής επανάστασης (Ενεργειακή 5G, όπως είναι πιο γνωστή). Αυτές οι δράσεις αφορούν στα έξυπνα δίκτυα και τους έξυπνους μετρητές, την ενοποίηση διαλειτουργικότητας των ενεργειακών συστημάτων, την ψηφιοποίηση των ενεργειακών συστημάτων και την παραγωγή και χρήση υδρογόνου, βιομάζας και βιομεθανίου.
Συμπερασματικά, το 26ο Συνέδριο «Ενέργεια και Ανάπτυξη 2022» του ΙΕΝΕ, με ευρεία συμμετοχή και λεπτομερή τεκμηρίωση των τρεχουσών εξελίξεων και των προσφερόμενων τεχνολογικών λύσεων, εξέπεμψε μία νότα αισιοδοξίας. Μία αισιοδοξία, η οποία στηρίζεται στις δυνατότητες που ομολογουμένως υπάρχουν σήμερα στον ελληνικό χώρο για την περαιτέρω ανάπτυξη του τομέα της ενέργειας. Μία ανάπτυξη, που θα προέλθει μέσα από επενδύσεις και ουσιαστικές μεταρρυθμίσεις με στόχο την αναμόρφωση και τον εξορθολογισμό στην λειτουργία της αγοράς. Κάτι που μπορεί να επιτευχθεί σε συνεργασία με τους αρμόδιους ελληνικούς και ευρωπαϊκούς φορείς και τις εταιρείες. Οι τελευταίες, χάρη στην υψηλή κατάρτιση των στελεχών τους και του δυναμισμού που τις διακρίνει, εμφανίζονται έτοιμες να ανταποκριθούν και να συμμετάσχουν στην αναμόρφωση του ρυθμιστικού και λειτουργικού πλαισίου που επιχειρείται αυτή την περίοδο. Το ΙΕΝΕ ήταν, είναι και θα είναι αρωγός σε αυτή την προσπάθεια.