Άραγε πόσο κοντά είμαστε σε μια  νέα Lehman Brothers;  Αρκετά κοντά, σύμφωνα με τον Φινλανδό υπουργό Οικονομικών Υποθέσεων Mika Lintila. «Η κατάσταση έχει τα συστατικά για ένα είδος Lehman Brothers της ενεργειακής βιομηχανίας», ανέφερε ο Φινλανδός υπουργός λίγο πριν ανακοινώσει τα έκτακτά μέτρα για την διάσωση των εταιρειών ηλεκτρικής ενέργειας. Αύριο εξάλλου πραγματοποιείται η έκτακτη Σύνοδος  των υπουργών Ενέργειας κατά την οποία θα εξεταστεί και η πρόταση της Κομισιόν για την επιβολή πλαφόν στο ρωσικό φυσικό αέριο. Πρόταση που έχει ήδη διχάσει τα κράτη μέλη, με αρκετά όπως η Ελλάδα να εκφράζουν ανοικτά την διαφωνία τους.

Πολλές χώρες λειτουργούν πλέον ανεξάρτητα, λαμβάνοντας έκτακτα μέτρα προσπαθώντας να διασώσουν ότι μπορούν. Τόσο η Φινλανδία όσο και η Σουηδία ανακοίνωσαν προ ημερών την πρόθεσή τους να προσφέρουν δισεκατομμύρια δολάρια σε εγγυήσεις ρευστότητας σε εταιρείες ηλεκτρικής ενέργειας στις χώρες τους μετά το κλείσιμο του αγωγού φυσικού αερίου Nord Stream 1 από τη ρωσική Gazprom. Οι εγγυήσεις στοχεύουν να αποτρέψουν τις αυξανόμενες απαιτήσεις εξασφαλίσεων από την ανατροπή των ενεργειακών εταιρειών που εμπορεύονται ηλεκτρική ενέργεια στο Nasdaq, ένα γεγονός που θα μπορούσε να εξαπλωθεί στον χρηματοπιστωτικό κλάδο. Χωρίς κυβερνητικές εγγυήσεις, οι παραγωγοί ηλεκτρικής ενέργειας θα μπορούσαν να είχαν καταλήξει άμεσα σε «τεχνική χρεοκοπία» και να προκαλέσουν ένα ντόμινο στην αγορά ενέργειας, σύμφωνα με τους ειδικούς.  

Σύμφωνα με τη νορβηγική ενεργειακή εταιρεία Equinor ASA, οι ευρωπαϊκές συναλλαγές ενέργειας κινδυνεύουν να ανασταλούν, εκτός και αν οι κυβερνήσεις αυξήσουν τη ρευστότητα που παρέχουν ώστε να καλυφθούν margin calls (απαιτήσεις περιθωρίου) ύψους τουλάχιστον 1,5 τρισ. Δολαρίων. Η αιτία είναι ότι  ηπρωτοφανής ενεργειακή κρίση απορροφά κεφάλαια για εγγυήσεις των συναλλαγών εν μέσω της έντονης μεταβλητότητας των τιμών, με τις κυβερνήσεις της ΕΕ να προχωρούν σε πακέτα δισεκατομμυρίων ευρώ για να αποτρέψουν τις επιχειρήσεις κοινής ωφέλειας να καταρρεύσουν υπό το βάρος του συνεχώς αυξανόμενου κόστους. «Θα χρειαστεί υποστήριξη ρευστότητας παρότι η φυσική αγορά λειτουργεί», δήλωσε ο Helge Haugane, ανώτερος αντιπρόεδρος για το φυσικό αέριο και την ενέργεια της Equinor.

Η Γερμανία, που εξαρτάται περισσότερο από το ρωσικό φυσικό αέριο απ' όλες τις άλλες χώρες της ΕΕ, έχει προχωρήσει σε διάσωση πολλών δισεκατομμυρίων της εταιρείας κοινής ωφελείας Uniper. Το Βερολίνο ανακοίνωσε ότι θα ξοδέψει τουλάχιστον 65 δισεκατομμύρια ευρώ για να θωρακίσει τους πελάτες και τις επιχειρήσεις από τον αυξανόμενο πληθωρισμό. «Υπόσχομαι εκ μέρους της γερμανικής κυβέρνησης ότι θα διασφαλίζουμε σε κάθε περίπτωση ρευστότητα για όλες τις ενεργειακές εταιρείες, ότι δεν θα έχουμε φαινόμενο Lehman Brothers στην αγορά», είπε ο αρμόδιος υπουργός κ. Χάμπεκ, αναφερόμενος στην κατάρρευση της αμερικανικής επενδυτικής τράπεζας που πυροδότησε την παγκόσμια χρηματοοικονομική κρίση του 2008. Ήταν 15 Σεπτεμβρίου του 2008 όταν η Lehman Brothers υπέβαλε αίτημα προστασίας για τους πιστωτές. Αυτό που ακολούθησε ήταν ένα χρηματοπιστωτικό «τσουνάμι», που παρέσυρε τράπεζες, χρεόγραφα, επιχειρήσεις και εκατομμύρια απλούς επενδυτές σε όλο τον κόσμο. Σε επιστολή της την περασμένη Τετάρτη, η βιομηχανική Ένωση Eurometaux καλεί τους πολιτικούς να «εξετάσουν όλες τις διαθέσιμες επιλογές» για να προστατεύσουν τον κλάδο, συμπεριλαμβανομένων μέτρων για τη μείωση των τιμών από παραγωγούς ορυκτών καυσίμων και την επέκταση των κρατικών ενισχύσεων. Tην επιστολή υπογράφουν και οι Ευάγγελος Mυτιληναίος, Παναγιώτης Λώλος (Βιοχάλκο) και Αντώνης Κοντολέων (ΕΒΙΚΕΝ).

Διχάζει το πλαφόν

Πάντως αρκετές χώρες δεν είναι ικανοποιημένες με την πρόταση της Κομισιόν για την επιβολή πλαφόν που θα αφορά αποκλειστικά το ρωσικό φυσικό αέριο. Αντιθέτως θεωρούν ότι  η όποια λύση θα πρέπει να περιλαμβάνει πλαφόν και σε τιμές που αφορούν και τις υπόλοιπες μεγάλες αγορές ενέργειας, όπως των ΗΠΑ και της Ασίας, καθώς το παρόν σύστημα είναι εύκολα χειραγωγήσιμο από τους πιο ισχυρούς παίκτες και ιδιαίτερα από την Gazprom.  Η Γερμανία έχει δηλώσει ότι είναι «σκεπτική» σχετικά με την ιδέα. Η Ουγγαρία, ο στενότερος σύμμαχος της Ρωσίας στην ΕΕ, τάσσεται  εναντίον της πρότασης της Κομισιόν, όπως και  η Σλοβακία και τουλάχιστον δύο άλλες χώρες, δήλωσαν διπλωμάτες. Άλλοι, συμπεριλαμβανομένης της Πολωνίας και της Ιταλίας, επιθυμούν η Επιτροπή να προχωρήσει περισσότερο και να περιορίσει την τιμή όλου του φυσικού αερίου που εισάγεται στην ΕΕ. Η Ουγγαρία επιμένει οποιοδήποτε ενεργειακό πακέτο να εγκριθεί ομόφωνα, αντί με διαδικασία έκτακτης ανάγκης με πλειοψηφία, όπως επιδιώκει η Επιτροπή, δήλωσε διπλωμάτης.