Έξι δυτικοί αξιωματούχοι δήλωσαν στους Financial Times ότι ανησυχούν βαθύτατα για τη δέσμευση των ηγετών της Τουρκίας και της Ρωσίας να επεκτείνουν τη συνεργασία των χωρών τους στο εμπόριο και την ενέργεια, μετά την τετράωρη συνάντηση των δύο στο Σότσι την περασμένη Παρασκευή(5/8).
Ένας αξιωματούχος της ΕΕ είπε ότι το μπλοκ των 27 μελών παρακολουθεί τις σχέσεις Τουρκίας-Ρωσίας «ολοένα και πιο στενά». Ανώτερος δυτικός αξιωματούχος πρότεινε επίσης ότι οι χώρες θα μπορούσαν να καλέσουν τις εταιρείες και τις τράπεζές τους να αποχωρήσουν από την Τουρκία, εάν ο Ερντογάν ακολουθήσει τις προθέσεις που περιέγραψε την Παρασκευή - μια εξαιρετικά ασυνήθιστη απειλή εναντίον ενός άλλου κράτους μέλους του ΝΑΤΟ που θα μπορούσε να βλάψει σοβαρά την ήδη εύθραυστη οικονομία των 800 δισ. ευρώ.
Τρεις Ευρωπαίοι αξιωματούχοι δήλωσαν ότι η ΕΕ δεν έχει ακόμη πραγματοποιήσει επίσημες συζητήσεις σχετικά με πιθανές επιπτώσεις για την Τουρκία. Αρκετοί άλλοι προειδοποίησαν ότι δεν ήταν ξεκάθαρο τι έχουν συμφωνήσει ο Ερντογάν και ο Πούτιν και ότι μια επίσημη απόφαση της ΕΕ για κυρώσεις κατά της Τουρκίας θα ήταν πρόκληση, δεδομένου των διαφωνιών για το θέμα στο εσωτερικό του ΕυρωπαΪκου μπλοκ.
Αλλά ακόμη και χωρίς συμφωνία της σε επίπεδο ΕΕ, ορισμένα μεμονωμένα κράτη μέλη θα μπορούσαν να αναλάβουν δράση. «Για παράδειγμα, θα μπορούσαν να ζητήσουν περιορισμούς στη χρηματοδότηση του εμπορίου ή να ζητήσουν από τις μεγάλες χρηματοπιστωτικές εταιρείες να μειώσουν την έκθεση τους στη χρηματοδότηση τουρκικών εταιρειών», είπε ένας αξιωματούχος. «Δεν θα απέκλεια τυχόν αρνητικές ενέργειες [αν] η Τουρκία πλησιάσει πολύ τη Ρωσία», πρόσθεσε.
Οι υπαινιγμοί για πιθανά αντίποινα κατά της Τουρκίας έρχονται αφότου η Ουκρανία υπέκλεψε έγγραφο προερχόμενο από τη Μόσχα που περιγράφει τρόπους για να βοηθηθεί η Ρωσία να αποφύγει τις κυρώσεις μέσω τουρκικών τραπεζών, σύμφωνα με έναν ουκρανικό αξιωματούχο των υπηρεσιών πληροφοριών και έναν δυτικό διπλωμάτη.
Η Ουάσιγκτον έχει προειδοποιήσει επανειλημμένα ότι θα στοχοποιήσει χώρες που βοηθούν τη Ρωσία να αποφύγει τις κυρώσεις με «δευτερεύουσες κυρώσεις» που στοχεύουν παραβιάσεις πέρα από τη νομική δικαιοδοσία των ΗΠΑ. Ο αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ Wally Adeyemo συναντήθηκε με Τούρκους αξιωματούχους και τραπεζίτες της Κωνσταντινούπολης τον Ιούνιο για να τους προειδοποιήσει να μην γίνουν δίαυλος για τη μεταφορά παράνομων ρωσικών κεφαλαίων.
Μετά τη συνάντηση της περασμένης εβδομάδας στο Σότσι, ο κορυφαίος ενεργειακός αξιωματούχος της Μόσχας, ο αναπληρωτής πρωθυπουργός Αλεξάντερ Νόβακ, είπε στους δημοσιογράφους ότι η Τουρκία συμφώνησε να πληρώσει για το ρωσικό αέριο σε ρούβλια, σύμφωνα με το Interfax. Ο Πούτιν και ο Ερντογάν συζήτησαν για την περαιτέρω ανάπτυξη τραπεζικών δεσμών και διακανονισμών σε ρούβλια και λίρες, πρόσθεσε.
Μιλώντας στο αεροπλάνο του που επέστρεφε από τη Ρωσία, ο Ερντογάν είπε στους δημοσιογράφους ότι υπήρξαν επίσης «πολύ σοβαρές εξελίξεις» σχετικά με τη χρήση του ρωσικού συστήματος καρτών πληρωμών Mir, το οποίο επιτρέπει στους Ρώσους στην Τουρκία να πληρώνουν με κάρτα σε μια στιγμή που η Visa και η Mastercard έχουν αναστείλει τις εργασίες τους στη Ρωσία. Ο Ερντογάν είπε ότι οι κάρτες Mir θα βοηθήσουν τους Ρώσους τουρίστες να πληρώσουν για ψώνια και ξενοδοχεία. Δυτικοί αξιωματούχοι φοβούνται ότι θα μπορούσαν επίσης να χρησιμοποιηθούν για να βοηθήσουν στην παράκαμψη των κυρώσεων.
Η Τουρκία είναι βαθιά ενσωματωμένη στο δυτικό χρηματοπιστωτικό σύστημα και τα εμπορικά σήματα όπως αυτά των Coca-Cola, Ford, Bosch και BP έχουν μακροχρόνιες και συχνά εξαιρετικά κερδοφόρες δραστηριότητες στη χώρα.
Ανώτερος δυτικός αξιωματούχος υπαινίχθηκε ότι οι κυβερνήσεις θα μπορούσαν να δράσουν κατά της Άγκυρας «καλώντας τις δυτικές εταιρείες είτε να αποχωρήσουν από τις εμπορικές δραστηριότητες τους στην Τουρκία είτε να συρρικνώσουν τις σχέσεις τους με την Τουρκία, υπό το φως του κινδύνου που θα δημιουργούσε η Τουρκία επεκτείνοντας τις σχέσεις της με τη Ρωσία». Μια τέτοια κίνηση θα δημιουργούσε ακανθώδη νομικά και πρακτικά ζητήματα και πιθανότατα θα αντιμετώπιζε μεγάλη αντίδραση από πολλές ευρωπαϊκές κυβερνήσεις που είναι επιφυλακτικές για τέτοια σκληρά μέτρα εναντίον ενός γείτονα.
Θα συγκρουόταν επίσης με εμπορικά συμφέροντα. «Υπάρχουν πολύ ισχυρά οικονομικά συμφέροντα που πιθανώς θα αντιδρούσαν έντονα σε μία τέτοια προοπτική», δήλωσε ανώτερος Ευρωπαίος αξιωματούχος. Εν τω μεταξύ ο Ερντογάν δείχνει ότι έχει ακολουθήσει αυτό που αποκαλεί «ισορροπημένη» προσέγγιση ανάμεσα στο Κιέβο και τη Μόσχα μετά την ρωσική εισβολή στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο.
Οι διπλωματικές του σχέσεις του με τη Δύση είναι ήδη τεταμένες. Ως γνωστόν η Ουάσιγκτον το 2020 έπληξε την Άγκυρα με κυρώσεις ως αντίποινα για την αγορά ενός προηγμένου συστήματος αεράμυνας S-400 από τη Μόσχα, αν και τα μέτρα στόχευαν την αμυντική βιομηχανία της χώρας και όχι την ευρύτερη οικονομία.
Παρ’ όλα αυτά ο Τούρκος πρόεδρος διαθέτει σημαντική μόχλευση. Έχει απειλήσει επανειλημμένα ότι θα ασκήσει βέτο στην ένταξη της Σουηδίας και της Φινλανδίας στο ΝΑΤΟ και είναι ζωτικός εταίρος για την Ευρώπη στην καταπολέμηση της τρομοκρατίας και στο προσφυγικό. Η χώρα φιλοξενεί περίπου 3,7 εκατομμύρια Σύρους στο πλαίσιο μιας συμφωνίας που συνήφθη με την ΕΕ το 2016, η οποία βοήθησε στον περιορισμό της ροής μεταναστών προς την Ευρώπη.
Τέλος, η σύγκρουση μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας έχει υπογραμμίσει τη στρατηγικής σημασίας θέση της Τουρκίας, ελέγχοντας την πρόσβαση στα στενά που συνδέουν τη Μαύρη Θάλασσα με τη Μεσόγειο. Ο Ερντογάν έπαιξε επίσης ρόλο στη διασφάλιση της συμφωνίας για τα σιτηρά που υπέγραψαν η Ρωσία και η Ουκρανία τον περασμένο μήνα, με στόχο την αποτροπή μιας παγκόσμιας επισιτιστικής κρίσης.