από εδώ και πέρα, ακόμα και στη σχεδόν απίθανη περίπτωση που πραγματοποιηθεί μια μεγάλη πολιτική αλλαγή στη Μόσχα.
Ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει πλέον αποκτήσει χαρακτηριστικά δομικής κρίσης με απτές συνέπειες για την περιοχή μας. Μέσα σε αυτές τις συνθήκες πρωτοφανούς έντασης, η Αθήνα καλείται να διαχειριστεί δύο επικαλυπτόμενα ζητήματα. Το πρώτο αφορά την αντιμετώπιση του τουρκικού αναθεωρητισμού που παραμένει η μεγαλύτερη απειλή για την ελληνική ασφάλεια. Η Αγκυρα συνεχίζει να διατηρεί μια στενή σχέση με τη Μόσχα, χωρίς φαινομενικά να έχει επωμιστεί μεγάλο κόστος για την επιλογή της. Στην πραγματικότητα, όμως, ο τουρκικός ρόλος μέσα στο ΝΑΤΟ έχει υπονομευτεί σημαντικά.
Αν και πέρασε μια τριακονταετή κρίση ταυτότητας, η Ατλαντική Συμμαχία επιστρέφει στην αρχέγονη αποστολή ανάσχεσης της Ρωσίας. Δεν υπάρχει μεγάλη ανοχή για επιτήδειους ουδέτερους. Η Αθήνα έχει σήμερα τη μοναδική ευκαιρία να προωθήσει τις θέσεις της μέσα στη Συμμαχία, περίπου με τον τρόπο που το έκανε η Αγκυρα μετά την αποχώρησή μας από το στρατιωτικό σκέλος την περίοδο 1974-1980. Παράλληλα, η ελληνική διπλωματία πρέπει να συνεχίσει την προσπάθεια δημιουργίας μιας κοινότητας ασφάλειας στην Ανατολική Μεσόγειο (Ελλάδα – Κύπρος – Αίγυπτος – Ισραήλ) που θα περιορίζει τις τουρκικές φιλοδοξίες. Το μέλλον των ελληνοτουρκικών σχέσεων θα κριθεί στον θαλάσσιο χώρο που εκτείνεται από την Κρήτη μέχρι την Κύπρο.
Το δεύτερο ζήτημα σχετίζεται γενικότερα με τον ρόλο της Ελλάδας στους νέους γεωστρατηγικούς σχεδιασμούς της Ε.Ε., αλλά και μεμονωμένων χωρών, όπως η Γαλλία. Κατ’ αρχάς, η προσπάθεια απεξάρτησης από το ρωσικό φυσικό αέριο θα εντατικοποιηθεί τα επόμενα χρόνια για να μην ξαναπέσει η Ευρώπη θύμα εκβιασμού από το Κρεμλίνο. Η χώρα μας δύναται να συμβάλει καταλυτικά προς αυτή την κατεύθυνση, εφόσον συγκροτήσει μια ενεργειακή στρατηγική με προαποφασισμένους στόχους. Λόγω γεωγραφικής τοποθεσίας και λιμενικών υποδομών, η Ελλάδα μπορεί να γίνει ο βασικός κόμβος διοχέτευσης φυσικού αερίου προς τα Βαλκάνια και την Ανατολική Ευρώπη.
Ταυτόχρονα, ο αεροναυτικός προσανατολισµός του εξοπλιστικού μας προγράμματος δημιουργεί τις προϋποθέσεις για να μετατραπεί η Ελλάδα σε έναν σημαντικό πάροχο ασφάλειας στην Ανατολική Μεσόγειο. Με τη δημιουργία μιας υπερσύγχρονης Πολεμικής Αεροπορίας και ενός Πολεμικού Ναυτικού ανοικτής θάλασσας, η Ελλάδα πρέπει να διεκδικήσει μια αναβαθμισμένη θέση στη νέα αρχιτεκτονική ασφάλειας που βρίσκεται υπό διαμόρφωση. Ετσι, η χώρα μας θα εξελιχθεί σε προπύργιο της Δύσης σε μια περιοχή που χαρακτηρίζεται από μεγάλη γεωπολιτική ρευστότητα. Γι’ αυτόν τον λόγο, είναι επιτακτική ανάγκη να υιοθετηθεί μια πολιτική εθνικής ασφάλειας που θα δεσμεύει το πολιτικό προσωπικό στην επίτευξη μακροχρόνιων στόχων.
Εκτός από τη σκληρή ισχύ της ενέργειας και της άμυνας, η Αθήνα πρέπει να επενδύσει πόρους στην οικοδόμηση και προώθηση ενός νέου εθνικού αφηγήματος. Μπαίνουμε σε μια εποχή έντονων αντιπαραθέσεων και ανταγωνισμών ανάμεσα στις φιλελεύθερες δημοκρατίες της Δύσης και στα απολυταρχικά καθεστώτα της Ανατολής. Δεν φτάνει απλώς να λέμε ότι η χώρα μας είναι η γενέτειρα του δυτικού πολιτισμού. Το νέο αφήγημα πρέπει να προβάλλει συνεχώς και ακατάπαυστα την αταλάντευτη προσήλωσή μας στις αρχές της φιλελεύθερης δημοκρατίας, την ενεργό συμμετοχή μας στα ευρωπαϊκά δρώμενα και την πιστή προσήλωσή μας στο διεθνές δίκαιο. Η προβολή της χώρας ως φάρου σταθερότητας και δημοκρατίας θα μας θωρακίσει από αναθεωρητισμούς και επιθετικές κινήσεις.
Καταληκτικά, ο πόλεµος στην Ουκρανία προκαλεί τεκτονικές αλλαγές στο διεθνές σύστημα που δημιουργούν σημαντικές ευκαιρίες για την Ελλάδα. Η αντιπαράθεση με τη Ρωσία δεν είναι μια πρόσκαιρη εξέλιξη βραχείας διάρκειας, αλλά η απαρχή μιας νέας ψυχροπολεμικής εποχής. Το νέο Σιδηρούν Παραπέτασμα θα ξεκινάει από την Αρκτική και θα φθάνει μέχρι την περιοχή μας. Αυτή τη φορά, όμως, η Ελλάδα δεν πρέπει να μείνει παθητικός παρατηρητής των εξελίξεων. Η Ιστορία διαμορφώνεται από τους παρόντες και όχι από τους απόντες.
*Ο κ. Μάνος Καραγιάννης είναι αναπληρωτής καθηγητής Διεθνούς Ασφάλειας στο King’s College London και στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας.
(Από την Καθημερινή)