Ως προς το πρώτο σκέλος, η Αθήνα προσχώρησε προθύμως στον «οικονομικό πόλεμο» της Δύσης παρότι εκτροχίασε τις ελληνικές εξαγωγές και τις τιμές της ενέργειας. Τώρα πιέζεται να αποστείλει βαρύ οπλισμό, εν πολλοίς δεσμευμένο για εθνικές ανάγκες στον Εβρο, και να κόψει τις οικονομικές γέφυρες με τη Μόσχα. Τον χορό άνοιξε η Γερμανία, η οποία επιπλέον ενέκρινε την επιβολή ολοκληρωτικού εμπάργκο της ΕΕ στο ρωσικό πετρέλαιο, μολονότι μέχρι πρότινος εισήγε το 35% της ενέργειάς της από τη Ρωσία. Εκκρεμούν ανάλογες εγκρίσεις από Ελλάδα, Ιταλία, Αυστρία, Ουγγαρία, Σλοβακία, Ισπανία.
Το δεύτερο σκέλος των ελληνοαμερικανικών συνομιλιών έχει μονιμότερες συνέπειες. Η ενεργειακή απεξάρτηση της ΕΕ από τη Ρωσία βασίζεται στη μεσοπρόθεσμη ενδυνάμωση των ΑΠΕ και στη βραχυπρόθεσμη προμήθεια ορυκτών καυσίμων από άλλες πηγές. Η εκμετάλλευση του φυσικού αερίου της Ανατολικής Μεσογείου περνά μέσα από το Κυπριακό και τις ελληνοτουρκικές σχέσεις. Είτε πρόκειται για το εμπόριο LNG είτε για την κατασκευή του αγωγού EastMed, η Τουρκία δείχνει με την επιθετικότητά της ότι ούτε τα κυπριακά ούτε τα πιθανά ελληνικά κοιτάσματα μπορούν να αξιοποιηθούν με ασφάλεια, αν δεν συμμετέχει στην εκμετάλλευσή τους.
Το γεωπολιτικό πρόβλημα είναι δυσκολότερο από το οικονομικό κόστος που διευκόλυνε τις ΗΠΑ να «παγώσουν» τον αγωγό EastMed τον Ιανουάριο του 2022. Τώρα η Τουρκία επιδιώκει αποφασιστικότερη συμμετοχή στον «πόλεμο κατά του Πούτιν» με αντάλλαγμα τη μεταβολή περιφερειακών ισορροπιών μέσα στην αναμπουμπούλα. Προς τούτο διαπραγματεύεται τη συμμετοχή στο πρόγραμμα F-16 και την ένταξη στην ΕΕ με συνοπτικές διαδικασίες, ενώ απαιτεί αποστρατιωτικοποίηση των νησιών του Ανατολικού Αιγαίου απειλώντας εμμέσως με ελληνοτουρκική κρίση όταν η Ουάσιγκτον συστήνει περιφερειακή ηρεμία, όπως έδειξε η διαμεσολαβητική προσπάθεια του Ισραήλ.
Η Ελλάδα πιθανόν θα παρακινηθεί στις ΗΠΑ να συνεννοηθεί με την Τουρκία. Αλλά παραμένει αμφίβολος ένας ουσιαστικός νέος διάλογος για το Κυπριακό με την αδιάλλακτη επιμονή της Τουρκίας στην «εξ αδιαιρέτου» εκμετάλλευση όλων των κυπριακών κοιτασμάτων φυσικού αερίου. Ή με το «τουρκολιβυκό μνημόνιο» να διώχνει επενδυτές από θαλάσσιες περιοχές που χαρακτηρίζονται «αμφιλεγόμενες».
Η αμερικανική ανοχή στις αντιδημοκρατικές μεθόδους Ερντογάν έχει, όμως, όρια. Η αμερικανική θέση ότι σήμερα συγκρούονται «δημοκρατίες με αυταρχικά καθεστώτα» δυσχεραίνει μια συνάντηση Μπάιντεν - Ερντογάν. Θα συναντηθούν, ωστόσο, σε επίπεδο υπουργών Εξωτερικών στην Ουάσιγκτον οι Μεβλούτ Τσαβούσογλου και Αντονι Μπλίνκεν, δύο ημέρες μετά τη συνάντηση Μητσοτάκη - Μπάιντεν. Την προηγούμενη, 17 Μαΐου, ο έλληνας Πρωθυπουργός θα μιλήσει στα δύο σώματα του αμερικανικού Κογκρέσου. Ως εκπρόσωπος της «κοιτίδας της δημοκρατίας» αναμένεται να επιβεβαιώσει τις κοινές δημοκρατικές αξίες ΗΠΑ - Ελλάδας και τη ζωτική σημασία της ενότητας του ΝΑΤΟ, τις οποίες τονίζει η τιμητική πρόσκληση.
Το συμβολικό φορτίο επισκιάζει πρακτικά ζητήματα, όπως η ενίσχυση της Αλεξανδρούπολης («Σούδας του Βορρά»), η αύξηση των προμηθειών αμερικανικού LNG, οι αμερικανικές επενδύσεις και η αμερικανική παρουσία στο σχήμα διακρατικής συνεργασίας «3+1» (Ελλάδα, Κύπρος, Ισραήλ, ΗΠΑ). Ζητήματα κρίσιμα στις συζητήσεις, καθώς η Ελλάδα προσπαθεί να εμπεδώσει τη θέση της απέναντι στον γεωπολιτικό σεισμό της Ανατολικής Ευρώπης. Μένει να φανεί αν θα πειστεί και η Τουρκία να συμβάλει εποικοδομητικά στην περιφερειακή σταθερότητα.
*Λίγα λόγια για την κα. Κωνσταντίνα Ε. Μπότσιου, καθηγήτρια Ιστορίας και Διεθνών Σχέσεων στο Τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών του Πανεπιστημίου Πειραιώς και γενική διευθύντρια του Συμβουλίου Διεθνών Σχέσεων
Η Κωνσταντίνα Ε. Μπότσιου είναι αριστούχος απόφοιτος του Τμήματος Ιστορίας-Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών και διδάκτωρ Ιστορίας του Πανεπιστημίου Tübingen.
Δίδαξε επί δεκαετία στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας Διοίκησης του Πανεπιστημίου Αθηνών. Σήμερα είναι Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Σύγχρονης Ιστορίας και Διεθνούς Πολιτικής στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου, όπου διετέλεσε Αντιπρύτανις και Πρόεδρος της ΜΟΔΙΠ (2012-2015). Από το 2015 είναι Επισκέπτρια Καθηγήτρια στην Σχολή Εθνικής Άμυνας.
Έχει λάβει σειρά υποτροφιών και ακαδημαϊκών διακρίσεων (π.χ. ΙΚΥ, Ίδρυμα «Κωνσταντίνος Γ. Καραμανλής», Ίδρυμα «Στρατής Ανδρεάδης», ΣΕΘΑ, Πρόγραμμα Erasmus, ECTS, US Department of State, DAAD). Έχει συμμετάσχει σε διοικητικά και επιστημονικά συμβούλια ελληνικών και διεθνών οργανισμών (Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος, Διπλωματική Ακαδημία του Υπουργείου Εξωτερικών, Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων, Martenscentre, LSE Ideas κ.ά.). Διετέλεσε Αναπλ. Διευθύντρια του Ευρωπαϊκού Κέντρου Αριστείας Jean Monnet του Πανεπιστημίου Αθηνών (2006-2008), Διευθύντρια Εκδόσεων-Έρευνας (2001-2009), Γενική Διευθύντρια (2009-2011, 2016-2018) και Αντιπρόεδρος του Ινστιτούτου Δημοκρατίας Κωνσταντίνος Καραμανλής (2011-2014). Διηύθυνε, μεταξύ άλλων ερευνητικών προγραμμάτων, την αξιοποίηση των ιστορικών αρχείων της Ελληνικής Αστυνομίας (2015-2017). Είναι διευθύντρια της σειράς «Σύγχρονη Ιστορία» των Εκδόσεων Παπαδόπουλος.
(το άρθρο δημοσιεύθηκε αρχικά στα ΝΕΑ στις 7/5/2022)