Για τη δυναμική της κατασκευής του αγωγού EastMed υπογραμμίζει ως ατού τη συμμετοχή χωρών με μειωμένες πιθανότητες να χρησιμοποιήσουν το αέριο ως πολιτικό όπλο, αλλά προσθέτει με νόημα ότι κάθε απόφαση θα πρέπει να λαμβάνεται πια σε ευθυγράμμιση με την επιλογή της πράσινης μετάβασης, η οποία «δυστυχώς έχει αρχίσει τώρα να πέφτει πιο χαμηλά στις προτεραιότητες των κυβερνήσεων».
Ο δρ Μπιρόλ δείχνει προς τις ΗΠΑ, το Κατάρ και την Αυστραλία, ως χώρες που θα πρέπει να αυξήσουν την παραγωγή τους για να πέσουν οι διεθνείς τιμές και τονίζει ότι οι χώρες της Ε.Ε. θα έπρεπε να έχουν εναρμονίσει σε ένα μίνιμουμ επίπεδο τα συστήματα αποθήκευσης ενεργειακών αποθεμάτων.
– Πώς μπορεί η Ευρώπη να μειώσει την ενεργειακή εξάρτηση από τη Ρωσία και πόσο γρήγορα;
– Ο τομέας με τη μεγαλύτερη πρόκληση για την Ευρώπη είναι το φυσικό αέριο, το οποίο χρησιμοποιεί για θέρμανση και για παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Μπαίνουμε πλέον στην άνοιξη. Τον Μάρτιο η ζήτηση για αέριο στην Ευρώπη είναι ήδη 20% χαμηλότερη σε σύγκριση με τον Ιανουάριο. Το ερώτημα όμως είναι πώς θα τη βρει ο επόμενος χειμώνας, έχοντας χαμηλά αποθηκευμένα αποθέματα. Εμείς προτείνουμε παρεμβάσεις σε τρία επίπεδα: πρώτον, η Ευρώπη θα πρέπει να πει «όχι» στα νέα συμβόλαια για φυσικό αέριο από τη Ρωσία. Υπάρχουν πολλές συμβάσεις που λήγουν στο τέλος του 2022 και στην αρχή του 2023. Θα πρέπει να μην ανανεωθούν και αντιθέτως να χρησιμοποιηθούν όσο περισσότερες εναλλακτικές πηγές ενέργειας. Μπορεί να είναι από τα LNG ή από τα αποθέματα του Κατάρ, ακόμη και της Αλγερίας και της Νορβηγίας.
Δεύτερον, θα πρέπει να βελτιωθεί η ενεργειακή απόδοση, κυρίως στις κατοικίες. Παρέχοντας κίνητρα για ανακαινίσεις και αντικαθιστώντας τους λέβητες αερίου με αντλίες θερμότητας. Τρίτον, θα πρέπει να «σπάσει» η γραφειοκρατία και να προχωρήσουν πιο άμεσα οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Η Ευρώπη θα μπορούσε έτσι να μειώσει σύντομα τις εισαγωγές ρωσικού φυσικού αερίου κατά περισσότερο από 1/3. Ειδάλλως, θα συνεχίσει να χρηματοδοτεί εμμέσως τις ενέργειες της Ρωσίας στην Ουκρανία.
– Μια τέτοια μείωση των εισαγωγών από τη Ρωσία θα καθυστερούσε τον σχεδιασμό της Ευρώπης για την πράσινη μετάβαση;
– Είναι αλήθεια ότι, μιλώντας με διάφορες κυβερνήσεις αυτό το διάστημα, διαπιστώνω ότι η κλιματική αλλαγή και η πράσινη μετάβαση, που ήταν ψηλά στην ατζέντα, δυστυχώς πέφτει πλέον πιο χαμηλά στις προτεραιότητες των κρατών, εντός και εκτός Ευρώπης. Ιδανικά θα πρέπει η κρίση αυτή να προκαλέσει στο τέλος της ημέρας ένα πραγματικό άλμα στον τομέα της καθαρής ενέργειας, σε τομείς όπως τα ηλεκτροκίνητα οχήματα, το υδρογόνο ή άλλες ανανεώσιμες πηγές. Θέλω όμως να είμαι ρεαλιστής. Η Ευρώπη έχει μπροστά της σκληρούς μήνες, καθώς ενέργεια και γεωπολιτική είναι τομείς στενά συνδεδεμένοι μεταξύ τους.
– Στο σενάριο που η Ευρώπη καταφέρει να μειώσει καταλυτικά τις εισαγωγές, η Ρωσία θα είχε εναλλακτικές αγορές;
– Στο φυσικό αέριο θα είχε μεγάλο πρόβλημα. Διότι η εξαγωγική της δυνατότητα στηρίζεται κατά βάση στους αγωγούς και είναι δύσκολο να φτιάξεις αλλού αγωγούς από τη μια μέρα στην άλλη. Στο πετρέλαιο θα μπορούσε πιο εύκολα να βρει κάποιους άλλους πελάτες. Oμως εδώ θα πρέπει να σας πω ότι η Ρωσία αυτή τη στιγμή συναντά ήδη μεγάλες δυσκολίες να πουλήσει τα πετρελαϊκά της προϊόντα, λόγω των οικονομικών κυρώσεων τις οποίες ΗΠΑ και Ε.Ε. εφαρμόζουν εις βάρος της.
– Μήπως θα έπρεπε η Ευρώπη να έχει φροντίσει εδώ και καιρό για υψηλότερα αποθέματα, ακόμη και με ρωσικό αέριο, ώστε να έχει τη δυνατότητα να ρυθμίζει τις τιμές σε περιόδους αβεβαιότητας;
– Είναι αλήθεια, η Ευρώπη θα μπορούσε να τα έχει πάει καλύτερα. Για παράδειγμα, οι χώρες της Ε.Ε. θα έπρεπε να έχουν εναρμονίσει σε ένα μίνιμουμ επίπεδο τα συστήματα αποθήκευσης ενεργειακών αποθεμάτων. Να σημειώσω εδώ ότι στη Γερμανία τα αποθηκευμένα αποθέματα βρίσκονται σε ιστορικά χαμηλά. Σημασία όμως έχει να μαθαίνει κανείς από τα λάθη του και αυτό θα πρέπει να κάνει τώρα η Ευρώπη.
– Θεωρείτε ότι θα πρέπει πλέον να συζητηθούν πιο ενεργά προτάσεις για πρότζεκτ όπως ο αγωγός EastMed;
– Είναι πολύ σημαντικό να έχεις αέριο και πετρέλαιο από περιοχές και χώρες που εμφανίζουν λιγότερες πιθανότητες να χρησιμοποιήσουν την ενέργεια ως πολιτικό όπλο. Επομένως, θεωρώ ότι το να έρχεται ενέργεια από την ανατολική Μεσόγειο, ή την Κασπία ή τη Βόρεια Θάλασσα είναι κάτι που θα βοηθήσει τις αγορές. Θα πρέπει όμως να μην ξεχνάμε ότι έχουμε σε εξέλιξη τρεις παράλληλες κρίσεις: ανθρωπιστική κρίση στην Ουκρανία, ενεργειακή κρίση στην παγκόσμια οικονομία, αλλά και κλιματική κρίση. Θα πρέπει δηλαδή τα βήματα που θα κάνουμε τώρα ασφαλώς να έχουν προτεραιότητα την ενεργειακή ασφάλεια στην Ευρώπη, με όσο το δυνατό πιο οικονομικά συμφέροντα τρόπο, αλλά θα πρέπει και να είναι σε ευθυγράμμιση με τη στρατηγική μας για καθαρή ενέργεια, οπουδήποτε στον κόσμο.
– Πώς θα επιστρέψουν οι τιμές φυσικού αερίου σε φυσιολογικά επίπεδα;
– Θα είναι δύσκολο να δούμε γρήγορα την επιστροφή στο 2019. Θα πρέπει να αυξηθεί η παραγωγή ενέργειας από ΗΠΑ, Κατάρ, Αυστραλία, ίσως λίγο και από Νορβηγία και Αλγερία. Επίσης, να μειωθεί η ζήτηση. Για παράδειγμα, να βάλουμε όλοι τον θερμοστάτη έναν βαθμό χαμηλότερα. Φυσικά, μια ειρηνευτική λύση στην ουκρανική κρίση θα βοηθούσε σημαντικά. Παρεμπιπτόντως, βλέπω πλέον τη φήμη της Ρωσίας ως ενεργειακού εταίρου να έχει τεθεί υπό αμφισβήτηση και νομίζω ότι αυτό θα της κοστίσει για πολλά χρόνια μπροστά σε συνεργάτες και πελάτες.
(από την εφημερίδα "ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ", 28.03.2022)