ἀνοιχτό μικρόφωνο, νά σχολιάζει, ἐν ὄψει τῆς COP 26, στήν ὁποία πολλοί προβλέπουν, ὅτι δέν θά ληφθοῦν τά δραστικά μέτρα πού ζητοῦν οἱ ἀνά τόν κόσμο κλιματικοί ἀκτιβιστές, «Λοιπόν, δέν ξέρω ἀκόμα ποιός θά ἔρθει… ξέρουμε μόνο ποιός δέν θά ἔρθει. Εἶναι ἐνοχλητικό, πού ὅλο μιλᾶνε καί δέν κάνουν τίποτε!». Καί φυσικά καί τά ὑπόλοιπα μέλη τῆς Βασιλικῆς Οἰκογένειας καταγράφονται «πράσινα».
Μάλιστα ὁ Διάδοχος τοῦ Βρετανικοῦ Θρόνου Πρίγκηπας Κάρολος δέν χάνει εὐκαιρία νά ὑπογραμμίζει πόσο «καταλαβαίνει» τόν «θυμό» τῶν νέων κλιματικῶν ἀκτιβιστῶν, συνάντησε μάλιστα τήν ἀμφιλεγόμενη ἀκτιβίστρια Greta Thunberg, ἡ ὁποία ἐλέγχει τίς ἡγεσίες τοῦ κόσμου, γιατί δέν κάνουν τίποτε γιά τό κλῖμα, μή συνειδητοποιώντας τό παράδοξο μιᾶς τέτοιας κριτικῆς ἀπό μιά ἀνήλικη, πού δέν ἔχει προλάβει νά κάνει κάτι γιά τόν ἑαυτό της.
Ὄχι, ὅτι εἶναι περίεργο, πού αὐτές οἱ «πράσινες» ἀνησυχίες προέρχονται πρωτίστως ἀπό τίς πλούσιες χῶρες τῆς Δύσης καί ἀπό τά πλέον προνομιοῦχα μέλη τους. Μέ τόν κ. Gates, τοὐλάχιστον, νά ἐπιδεικνύει αὐτογνωσία, παραδεχόμενος ὅτι τά ταξίδια του, ἀνά τόν κόσμο, μέ τό ἰδιωτικό του ἀεροσκάφος ἀποτελοῦν «ἔνοχη ἀπόλαυση» –ἀφοῦ οἱ ἐκπομπές διοξειδίου πού προκαλοῦν εἶναι σίγουρα περισσότερες ἀπό ὅσες ὁ ἴδιος μπορεῖ νά περιστείλει. Μά ἀκριβῶς, γιά ἔνοχες ἀπολαύσεις μιλᾶμε! Καί αὐτό ἴσως δέν συνειδητοποιεῖ ἡ Βασίλισσα Ἐλισσάβετ, ὅταν ἐκπλήσσεται γιά τίς ἀπουσίες στήν Γλασκώβη. Ναί δέν θά πάει ὁ Πρόεδρος Xi, οὔτε ὁ Πρόεδρος Putin –οὔτε καί ὁ Διάδοχος τῆς ἐνεργοπαραγωγοῦ Σαουδικῆς Ἀραβίας. Ἄν δέ προσθέσει κανείς Ἰνδία, Βραζιλία καί τίς τίγρεις τῆς Ἀσίας, ἕνα μεγάλο μέρος τοῦ κόσμου (ἐνεργοπαραγωγοῦ καί μή) δέν σπεύδει. Γιατί; Γιατί φυσικά ἡ φθηνή ἐνέργεια ἀποτελεῖ ὅρο ἐπιβίωσης γιά τίς φτωχές χῶρες ὅπως ἀποτελοῦσε καί γιά τήν Δύση, ὅταν ξεκίνησε ἡ βιομηχανική ἐπανάσταση. Χωρίς κάρβουνο καί πετρέλαιο, ὁ κόσμος ὅπως τόν ξέρουμε, θά ἦταν ἀνύπαρκτος, θά γυρνούσαμε πίσω στήν ἐποχή, πού ὁ κόσμος πέθαινε ἀπό κρύο καί ζέστη, κατάσταση φυσικά πού ἀκόμα ἰσχύει στίς φτωχές χῶρες πού δέν ἔχουν τό περιθώριο «ἐνόχων ἀπολαύσεων». Ἤ, κατά τήν διατύπωση τoυ Ἀμερικανοῦ συγγραφέα Alex Epstein, στό best-seller του «Ἡ ἠθική ἀποτίμηση τῶν ὀρυκτῶν καυσίμων» (“The Moral Case for Fossil Fuels”), ἡ πρόωρη ἀπομάκρυνση ἀπό τήν παραδοσιακή ἐνέργεια ἀποτελεῖ «μιά οἰκονομικά αὐτοκαταστροφική καί βαθιά ἀνήθικη κίνηση, πού διαιωνίζει τήν φτώχεια στίς φτωχές χῶρες καί ἀπειλεῖ τόν ἐλεύθερο κόσμο».
Καί μιά πρόγευση αὐτῆς τῆς κατάστασης ζοῦμε σήμερα μέ τήν μορφή μιᾶς νέας ἐνεργειακῆς κρίσης καί στήν πλούσια Δύση. Καί μπορεῖ ὁ διεθνής Τύπος νά ἐξηγεῖ οὐδέτερα τήν κρίση σάν περίπτωση ἀναντιστοιχίας ζήτησης καί προσφορᾶς, ἡ ὁποία αὐξάνει τίς τιμές. Ὅμως τό πρόβλημα εἶναι περισσότερο πρόβλημα μείωσης τῆς προσφορᾶς. Γιατί φυσικά ἡ ζήτηση δέν εἶναι μεγαλύτερη αὐτῆς, πού ὑπῆρχε πρίν ἀπό τήν πανδημία, ὥστε ἡ κρίση νά ὀφείλεται στήν ἀνύπαρκτη αὔξησή της. Καί ἀντίθετα μέ ὅσα παραπλανητικά γράφουν, τήν μείωση τῆς προσφορᾶς δέν τήν προκάλεσε, ὅτι ὁ Putin δῆθεν ἔκλεισε τίς στρόφιγγες τοῦ φυσικοῦ ἀερίου ἤ ὅτι ὁ OPEC δέν αὔξησε τήν παραγωγή, γιατί τά στοιχεῖα δείχνουν ὅτι καί ἡ ρωσσική Gazprom ἔχει τηρήσει τίς συμβατικές της ὑποχρεώσεις πρός τίς χῶρες πού ἐξάγει καί ὁ OPEC δέν ἔχει μειώσει τήν παραγωγή. Ἡ ἀλήθεια εἶναι ὅτι τό πρόβλημα ἔχει νά κάνει μέ τίς πρόωρες «πράσινες» πολιτικές μιᾶς ἀνεύθυνης πολιτικῆς τάξης. Γιατί ἡ σπουδή ἀνεύθυνων πολιτικῶν νά σκοράρουν πόντους ὁδήγησε ὄχι ἁπλῶς σέ πρόωρο κλείσιμο ἀξιόπιστων μονάδων (τίς ὁποῖες τώρα στήν Βρεταννία θέλουν νά ἀνοίξουν ξανά) ἀλλά κυρίως σέ κατακόρυφη πτώση τῶν ἐπενδύσεων στίς μή ἀνανεώσιμες (καί δοκιμασμένες) πηγές ἐνέργειας, κατάσταση πού ὁδήγησε σέ σωρευτική πτώση τῆς προσφορᾶς σέ συνδυασμό καί μέ τήν μείωση τῆς παραγωγῆς τῶν ἀνανεώσιμων λόγῳ ἑνός συνδυασμοῦ σχετικῆς ἄπνοιας καί ἀνομβρίας σέ διάφορα μέρη τοῦ κόσμου, πού περιέκοψε τήν ἀνανεώσιμη παραγωγή καί ὑπενθύμισε πόσο ἀναξιόπιστη εἶναι –ὅπως ἡ ἴδια ἡ φύση.
Ἔτσι ἡ Σύνοδος στήν Γλασκώβη δέν εἶναι τόσο δημοφιλής γιατί κάποιοι πολιτικοί ἀρχίζουν νά ἀντιλαμβάνονται ὅτι ἄλλο ἡ «πράσινη» ρητορική ὅταν δέν φαίνεται τό σαθρό της ὑπόβαθρο καί ἄλλο ἐάν εἰσέλθουμε σέ μιά ἐποχή, πού στίς πλούσιες χῶρες θά ζοῦμε μέ πανάκριβη ἐνέργεια καί μέ κίνδυνο ἐλλείψεών της. Καί ὑποθέτω κάποιοι σάν τήν Greta Thunberg δέν θά ἔχουν πρόβλημα νά ἐπιστρέψουμε σέ μιά ἐποχή λιτῆς καί βάρβαρης ζωῆς ἀτενίζοντας ἕναν γαλανό οὐρανό, πού θά μᾶς οἰκτίρει. Ἡ πλειονότητα ὅμως σύντομα θά ἀντιληφθεῖ ὅτι ἡ πρόωρη ἀνεξαρτησία ἀπό τήν παραδοσιακή ἐνέργεια (εἴτε ἀπό ὀρυκτά καύσιμα, εἴτε ἀπό πυρηνικά), θά μᾶς ὑποχρεώσει νά ζήσουμε χειρότερα. Καί αὐτή εἶναι μιά ἔννοια τοῦ «πράσινου» σέ πολλές γλῶσσες –σημαίνει τό ἄγουρο, τό ἀνώριμο, τό ἀνόητο. Ἤ γιά νά δανειστῶ ἀπό τήν Κλεοπάτρα τοῦ Shakespeare («Ἀντώνιος καί Κλεοπάτρα», I.V.76-77), θά ζήσουμε μέρες, πού θά εἴμαστε «πράσινοι στήν κρίση καί κρύοι στό αἷμα»!
*Πολιτικός Ἐπιστήμων, Πανεπ. Cambridge