Η παραδοσιακά ρωσόφωνη περιοχή αποτελεί τη «βασική αιτία» του πολέμου, σύμφωνα με τις δηλώσεις του Βλαντιμίρ Πούτιν, και η κατάληψή της βρίσκεται στην κορυφή της λίστας των εδαφικών αλλά και πολιτικών του διεκδικήσεων.
Ο Πούτιν έχει προσπαθήσει να αποκτήσει τον έλεγχο του Ντονμπάς ήδη από το 2014, αρχικά μέσω αυτονομιστών φίλα προσκείμενων στο Κρεμλίνο και έπειτα μέσω της στρατιωτικής εισβολής και προσάρτησης μέρους της περιοχής το 2022. Ηδη από την πρώτη ημέρα του πολέμου το Ντονμπάς έχει γίνει θέατρο των πιο αιματηρών μαχών, ενώ αποτέλεσε και κεντρικό στόχο της φετινής γενικευμένης καλοκαιρινής επίθεσης των Ρώσων.
Οι δυνάμεις του Κρεμλίνου και οι αυτονομιστές σύμμαχοί του έχουν καταλάβει περίπου του 87% του Ντονμπάς από το 2014. Οι ρωσικές δυνάμεις προσπαθούν να καταλάβουν τα εναπομείναντα 2.600 τετραγωνικά χιλιόμετρα που παραμένουν σε ουκρανικά χέρια, υφιστάμενες πολύ σοβαρές απώλειες. Χωρίς την υπογραφή μιας συνθήκης ειρήνευσης, η μάχη για το Ντονμπάς είναι σχεδόν βέβαιο πως θα διαρκέσει όλο τον ερχόμενο χρόνο και θα στοιχίσει δεκάδες χιλιάδες ζωές.
Η κατάσταση στο ουκρανικό μέτωπο την προηγούμενη εβδομάδα. Πηγή: Η Καθημερινή.
Οι λεπτομέρειες της συμφωνίας που συζητήθηκε μεταξύ Τραμπ και Πούτιν στην Αλάσκα παραμένουν ασαφείς. Τα λίγα πράγματα που γνωρίζουμε προκύπτουν από δηλώσεις του ίδιου του Αμερικανού προέδρου λίγο μετά τη σύνοδο. Ο Πούτιν ζητεί την απόσυρση των ουκρανικών δυνάμεων από το Ντονμπάς. Ως αντάλλαγμα προσφέρει το «πάγωμα» των συγκρούσεων στην υπόλοιπη Ουκρανία κατά μήκους το τρέχοντος μετώπου, καθώς και τη γραπτή δέσμευση πως δεν θα συνεχιστούν οι επιθέσεις.
Οι ουκρανικές Αρχές υπολογίζουν πως τουλάχιστον 200.000 πολίτες εξακολουθούν να ζουν στη γωνιά που Ντονμπάς που ελέγχεται ακόμη από το Κίεβο, κυρίως στην πυκνοκατοικημένη και καλά οχυρωμένη βιομηχανική περιοχή εντός και πέριξ των πόλεων του Σλοβιάνσκ και του Κραματόρσκ.
Από την έναρξη της εισβολής το 2022, η Μόσχα έχει προσαρτήσει τέσσερις περιοχές της Ουκρανίας κατόπιν δημοψηφισμάτων που διεξήχθησαν υπό παράτυπες συνθήκες. Στις περιοχές αυτές περιλαμβάνονται το Ντονέτσκ και το Λουγκάνσκ, που μαζί συναποτελούν το Ντονμπάς.
Από τις τέσσερις περιοχές που αφορούσε το δημοψήφισμα, μόνο μία, το Λουγκάνσκ, ελέγχεται πλήρως από τη Ρωσία. Οι δυνάμεις του Πούτιν έχουν πολεμήσει συνολικά σε οκτώ άλλες περιοχές, από τις οποίες είτε υποχώρησαν εντελώς είτε κατέλαβαν μικρά κομμάτια.
Το Ντονμπάς είναι, ωστόσο, εκείνο που βρίσκεται στο επίκεντρο του οράματος του Πούτιν γι’ αυτόν τον πόλεμο, ένα όραμα που βασίζεται στην ιδέα τις ιστορικής ενότητας όλων των ρωσόφωνων εντός της πρώην Σοβιετικής Ενωσης. Ο Πούτιν παρουσίασε αρχικά την εισβολή σαν μία προσπάθεια υπεράσπισης των ρωσόφωνων αυτονομιστών της περιοχής που πολεμούσαν εναντίον της κυβέρνησης του Κιέβου με τη (στρατιωτική και οικονομική) στήριξη του Κρεμλίνου ήδη από το 2014.
Ολη αυτή η αφοσίωση καθιστά τον έλεγχο του Ντονμπάς κομβικό ώστε ο Πούτιν να μπορεί να πει πως «τελείωσε τη δουλειά» στην Ουκρανία, όπως σχολιάζει ο Κονσταντίν Ρεμτσούκοβ, δημοσιογράφος που διατηρεί δεσμούς με το Κρεμλίνο.
Ο ίδιος και πολλοί ακόμα διεθνείς σχολιαστές υποθέτουν πως ο Πούτιν είναι πιθανώς έτοιμος να ανταλλάξει άλλα κατεχόμενα εδάφη για να πάρει ολόκληρο το Ντονμπάς.
Η περιοχή έχει υπάρξει διαφιλονικούμενη από τότε που η Ουκρανία αναδύθηκε πρώτη φορά ως αυτόνομο κράτος στις αρχές του 20ού αιώνα, εποχή κατά την οποία Ουκρανοί εθνικιστές, κομμουνιστές και Ρώσοι φιλομοναρχικοί πολέμησαν για τον έλεγχο του βιομηχανικού πλούτου της περιοχής κατά τη χαοτική περίοδο που ακολούθησε την επανάσταση των Μπολσεβίκων.
Το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού της περιοχής ήταν ουκρανικό μέχρι που οι εκστρατείες βίαιης εκβιομηχάνισης του Στάλιν οδήγησαν στη μαζική μετανάστευση Ρώσων εργατών και στις μαζικές δολοφονίες Ουκρανών αγροτών, παράλληλα με τη συστηματική καταπίεση της ουκρανικής γλώσσας.
Οι απόψεις σχετικά με το αν ο Πούτιν θα σταματήσει ή όχι στο Ντονμπάς ποικίλλουν έντονα. Η κακή πορεία της ρωσικής οικονομίας υποδεικνύει πως, εάν το άιτημά του ικανοποιηθεί, ο Πούτιν είναι πιθανό να μην επιτεθεί τουλάχιστον για τον επόμενο χρόνο. Από την άλλη, είναι βέβαιο πως θα υπάρξουν φωνές εντός της Ρωσίας που θα ζητήσουν περαιτέρω επέκταση των συνόρων.
*Από την εφημερίδα 'Η Καθημερινή'