από φυσικό αέριο. Ολα τα θεωρούσα παιδιά μου, και παρακολουθούσα για χρόνια τις επιδόσεις τους και ένιωθα περήφανος. Ομως αυτή τη φορά βλέπω τα μηχανήματα, ζυγίζω την περιρρέουσα ατμόσφαιρα και νιώθω προβληματισμό.
Η MYTILINEOS ήταν από τις εταιρείες που επέλεξαν από νωρίς να επενδύσουν στην ηλεκτρική ενέργεια, διαβλέποντας τις ευρωπαϊκές τάσεις, αλλά και προσβλέποντας στο ουσιαστικό άνοιγμα της αγοράς ενέργειας. Ηδη από τις αρχές της προηγούμενης δεκαετίας κατασκευάσαμε δύο υπερσύγχρονους σταθμούς ηλεκτρικού ρεύματος. Επιλέξαμε δηλαδή να διαθέσουμε πολύ σημαντικά κονδύλια – εν μέσω οικονομικής κρίσης – που θα μας επέτρεπαν να συμμετάσχουμε στο ενεργειακό μείγμα, μειώνοντας τόσο το κόστος παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος για όλους όσο και το ανθρακικό αποτύπωμα της χώρας.
Οπως κάθε υγιής ιδιωτική επιχείρηση, προσβλέπαμε στην καθιέρωσή μας στον κλάδο και τη μεγιστοποίηση του εταιρικού και κοινωνικού οφέλους. Ωστόσο, μας περίμενε μια δυσάρεστη έκπληξη. Η πολιτεία, ενδιαφερόμενη – διαχρονικά – μόνο για την προστασία του τότε κρατικού μονοπωλίου, δυσχέρανε την απελευθέρωση της αγοράς και οδήγησε συνολικά τους ιδιωτικούς σταθμούς σε ζημιογόνο λειτουργία ή στην καλύτερη περίπτωση σε μηδενικά κέρδη, ανοιγοκλείνοντας, αποσπασματικά, στρόφιγγες ρυθμιστικών μέτρων, απλά και μόνο για να μην καταρρεύσουν οικονομικά αυτοί οι σταθμοί, οι οποίοι πλέον ήταν απαραίτητοι για την επάρκεια ηλεκτρικής ενέργειας.
Παράλληλα, ξεκινούσε και η απελευθέρωση της λιανικής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας μετά από ένα πρώτο οδυνηρό και αποτυχημένο εγχείρημα κάποια χρόνια πριν. Στη νέα αγορά, και με δεδηλωμένο στόχο η δεσπόζουσα επιχείρηση να μειώσει το μερίδιό της από το 100% στο 50% μέχρι το 2020, ξεκίνησαν να δραστηριοποιούνται οι τρεις καθετοποιημένοι ιδιώτες παραγωγοί και κάποιοι άλλοι ανεξάρτητοι ιδιώτες προμηθευτές, υπό ένα καθεστώς ισχυρής προστασίας, μέσω των δημοπρασιών ρεύματος – ΝΟΜΕ.
Οι ιδιώτες παραγωγοί με αίσθημα ευθύνης συνέχισαν να συμβάλλουν στην ενεργειακή επάρκεια, χωρίς όμως να αμείβονται για τις υπηρεσίες ευελιξίας και εξισορρόπησης που προσέφεραν. Η στρεβλή αυτή πραγματικότητα, ωστόσο, δημιούργησε έναν εφησυχασμό στους ανεξάρτητους προμηθευτές που, όπως δείχνουν τα αποτελέσματα, δεν ασχολήθηκαν στο διάστημα της προστασίας να θωρακιστούν με διάφορα εργαλεία αντιστάθμισης κινδύνου, τα οποία παρέχουν οι αγορές.
Ταυτόχρονα, εφησύχαζε συνολικά η αγορά, με προσφορά υπέρμετρων εκπτώσεων, που σε αρκετές περιπτώσεις δεν δικαιολογούνταν μεσοπρόθεσμα από τα πραγματικά κοστολόγια
Οι ανεξάρτητοι παραγωγοί ρεύματος, παρακολουθώντας και τον τρόπο λειτουργίας των ευρωπαϊκών αγορών, προσέβλεπαν στη λειτουργία του target model, του ευρωπαϊκού μοντέλου-στόχου, ώστε να καταστεί επιτέλους πιο ορθολογική και πιο οικονομική η λειτουργία του συστήματος και να διαφανεί η πραγματική αξία του ρεύματος και η αξία της εξισορρόπησης.
Εμείς ως MYTILINEOS, πιστεύοντας σε αυτή τη νέα αγορά, ξεκινήσαμε την κατασκευή μιας νέας υπερσύγχρονης μονάδας. Ομως, απ’ ό,τι φαίνεται, η νέα αγορά τείνει επικίνδυνα να καταλήξει σε μία από τα ίδια, δηλαδή να μη δίνει τα κατάλληλα οικονομικά σήματα για τη διενέργεια νέων επενδύσεων. Οι τιμές στο Ελληνικό Χρηματιστήριο Ενέργειας είναι μόνιμα χαμηλότερες από το κόστος παραγωγής και η Ελλάδα, από μία διαχρονικά εισαγωγική χώρα, έγινε ξαφνικά εξαγωγέας ρεύματος σε χώρες με πυρηνικά και τον Ιανουάριο ήταν η φθηνότερη αγορά στην Ευρώπη. Οταν ξεκίνησε η νέα αγορά εξισορρόπησης να δίνει οικονομικά σήματα αμοιβής της ευελιξίας και της σπανιότητας, ακούστηκαν κραυγές από επίσημα χείλη περί της «ηθικής της αγοράς», περί κυρώσεων, περί αναδρομικών εκκαθαρίσεων, περί ρύθμισης του εσόδου και βέβαια πριν καν ξεκινήσει η αγορά η Ρυθμιστική Αρχή επέβαλε εσπευσμένα ρυθμιστικά μέτρα που στην ουσία την ακυρώνουν, ενώ μάταια προσπαθήσαμε να πείσουμε ότι τα κόστη προμηθευτή παρέμειναν στα ίδια επίπεδα με πριν και αντίστοιχα με παρόμοιες αγορές όπως η Ιρλανδία. Εμείς με ψυχραιμία προσφέραμε επιλογή σταθερών τιμολογίων στον καταναλωτή για να καταδείξουμε ότι δεν πρέπει να λαμβάνονται αποφάσεις υπό καθεστώς πανικού, χωρίς όμως αποτέλεσμα.
Αναρωτιέμαι, λοιπόν, θα γίνει ποτέ αντιληπτό στην Ελλάδα ότι έχει αξία η ασφάλεια εφοδιασμού; Θα γίνει ποτέ αντιληπτό στην Ελλάδα ότι για να αναπτυχθούν οι Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας χρειάζονται μια ισχυρή και ικανοποιητικά αμειβόμενη βάση ευέλικτης θερμικής παραγωγής, χαμηλών ρύπων; Θα γίνει ποτέ αντιληπτό στην Ελλάδα ότι με τιμή διοξειδίου του άνθρακα στα 40 €/τόνο δεν μπορεί να λειτουργούμε στο μέγιστο λιγνιτικές μονάδες, και ότι αυτό δεν βοηθάει την οικονομικότητα του συστήματος για τον τελικό καταναλωτή;
Στο Texas, όπου είχα την ευκαιρία να ζήσω για πέντε χρόνια, οι αρμόδιες αρχές επέλεξαν να αγνοήσουν τη σημασία της ασφάλειας εφοδιασμού και τη σημασία των θερμικών μονάδων για την ασφαλή ανάπτυξη των ΑΠΕ. Τα αποτελέσματα γνωστά στους περισσότερους. Μετά από αυτά πρέπει τελικά να αποφασίσουμε: Θέλουμε στην Ελλάδα επενδύσεις σε σύγχρονες μονάδες βάσης και θα αφήσουμε την αγορά και τους μηχανισμούς της αγοράς, συμπεριλαμβανομένου του μηχανισμού αμοιβής ισχύος, να δώσουν ένα στοιχειωδώς ικανοποιητικό αποτέλεσμα για τους επενδυτές;
Τα συμβάντα στο Texas δείχνουν πως αξίζει, τουλάχιστον, να εξεταστεί σοβαρά.
*Ο κ. Ντίνος Μπενρουμπή είναι γενικός διευθυντής Τομέα Ηλεκτρικής Ενέργειας και Φυσικού Αερίου, PROTERGIA / MYTILINEOS.
Tο άρθρο του δημοσιεύτηκε αρχικά στην εφημερίδα TO BHMA στις 7 Μαρτίου 2021