και εξακολουθεί να επενδύει πολιτικά στις ΑΠΕ, στην απολιγνιτοποίηση και σε εμβληματικές πρωτοβουλίες προστασίας της φύσης, όπως η δημιουργία νέων Εθνικών Θαλάσσιων Πάρκων.
Αφετέρου όμως, η χαλάρωση των ευρωπαϊκών κανόνων για το net zero και τα θολά μηνύματα που εκπέμπονται διεθνώς για το Κλίμα, περιορίζουν τα περιθώρια φιλοδοξίας και μετατοπίζουν το βάρος από τη ριζική μείωση των εκπομπών ρύπων στη διαχείριση γεωπολιτικών και οικονομικών κινδύνων.
Σε αυτό το ιδιόμορφο περιβάλλον, η ελληνική πολιτική για το Περιβάλλον προσπαθεί να ισορροπήσει ανάμεσα στην ανάγκη προώθησης της πράσινης μετάβασης, και στην ανάγκη για γεωπολιτική θωράκιση της χώρας. Η έμφαση στην προστασία των θαλάσσιων οικοσυστημάτων, στη βιώσιμη ναυτιλία και στην ενεργειακή διαφοροποίηση, λειτουργεί όχι μόνο ως απάντηση στην κλιματική κρίση, αλλά και ως μήνυμα εθνικής κυριαρχίας και συμμόρφωσης με το διεθνές δίκαιο σε μια περιοχή αυξημένων εντάσεων.
Ωστόσο, όπως προειδοποιούν επιστήμονες και αναλυτές, αν η ευρωπαϊκή και διεθνής αναδίπλωση έναντι των στόχων για την κλιματική ουδετερότητα παγιωθεί, χώρες όπως η Ελλάδα κινδυνεύουν να απομείνουν μόνο να εκφράζουν φιλόδοξες εξαγγελίες, χωρίς να διαθέτουν τα απαραίτητα εργαλεία να τις υλοποιήσουν, σε μια στιγμή που οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής πλήττουν ήδη άμεσα την οικονομία και την κοινωνική συνοχή.
Η παγκόσμια κλιματική πολιτική έχει εισέλθει ήδη σε φάση υπαναχώρησης έναντι των αρχικών στόχων. Με αφετηρία τις Ηνωμένες Πολιτείες, το 2025, παρατηρείται μια άνευ προηγουμένου αναδίπλωση από κανόνες, κίνητρα και θεσμούς που συγκροτούσαν το οικοδόμημα της πράσινης μετάβασης, γεγονός που πυροδοτεί αλυσιδωτές αντιδράσεις στην Ευρώπη και σε άλλες δυτικές οικονομίες. Το παράδοξο είναι ότι αυτή η πολιτική οπισθοδρόμηση εξελίσσεται ταυτόχρονα με μια πραγματική άνθηση της καθαρής ενέργειας!
Από την πρώτη ημέρα της επιστροφής του Ντόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο, οι κανόνες για το Κλίμα βρέθηκαν στο στόχαστρο της ρητορικής του. Η νέα στρατηγική των ΗΠΑ δεν περιορίζεται στο εσωτερικό της χώρας, αλλά επηρεάζει πολιτικά και εμπορικά το διεθνές περιβάλλον, ενισχύοντας την άνοδο λαϊκιστικών κομμάρτων στην Ευρώπη, σε μια περίοδο κατά την οποία οι κυβερνήσεις πιέζονται από τις επιπτώσεις του υψηλού πληθωρισμού, του ενεργειακού κόστους και της γεωπολιτικής αστάθειας.
Οι ΗΠΑ άνοιξαν τον δρόμο με δραστικές περικοπές σε ρυθμιστικά πλαίσια, οικονομικά κίνητρα και θέσεις εργασίας, ασκώντας πίεση στην Ευρωπαϊκή Ένωση να μετριάσει την ισχύ των κανόνων της Πράσινης Συμφωνίας και εξωθώντας τον Καναδά σε στροφή υπέρ της παραγωγής πετρελαίου και φυσικού αερίου, υπό το βάρος της επιβολής εμπορικών δασμών από την κυβέρνηση Τραμπ. Πολλές ακόμη χώρες ακολούθησαν, καταθέτοντας αναποτελεσματικά εθνικά κλιματικά σχέδια.
Όλα τούτα συμβαίνουν ενώ οι επιστήμονες κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου. Ο πλανήτης αναμένεται να υπερβεί το όριο του 1,5 βαθμού Κελσίου αύξησης της μέσης θερμοκρασίας, σε σχέση με τα προβιομηχανικά επίπεδα, που έχει συμφωνηθεί στο πλαίσιο της Συμφωνίας του Παρισιού για το Κλίμα. Είναι ενδεικτικό ότι τα τελευταία τρία χρόνια είναι τα θερμότερα που έχουν καταγραφεί ποτέ, με τις επιπτώσεις, όπως δασικές πυρκαγιές, καύσωνες, πλημμύρες και σφοδρές καταιγίδες, να μετατρέπονται από ένα κίνδυνο στο μέλλον, σε καθημερινή πραγματικότητα.
Σε δηλώσεις του στους Financial Times κορυφαία στελέχη της αγοράς εκφράζουν την ανησυχία τους για τα τεκταινόμενα.
Ο Νικ Μέιμπι, ιδρυτικό στέλεχος της περιβαλλοντικής δεξαμενής σκέψης E3G, επισημαίνει ότι η πολιτική αναδίπλωση αφορά κυρίως στην Ευρώπη και στην Βόρεια Αμερική, ενώ πολλές αναπτυσσόμενες οικονομίες εξακολουθούν να επενδύουν σε καθαρότερες πηγές ενέργειας ως μέρος της αναπτυξιακής τους πορείας. Ωστόσο, σημειώνει, ένας συνδυασμός στενά συνδεόμενων γεγονότων, από τον πόλεμο στην Ουκρανία, μέχρι τους αμερικανικούς δασμούς, τροφοδοτεί διαπολιτισμικές συρράξεις και υποβαθμίζει τη δράση για το κλίμα στην πολιτική ατζέντα.
Το αποτέλεσμα είναι ένα κλίμα αβεβαιότητας για τις επιχειρήσεις. Παρά την αύξηση των επενδύσεων στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και τα οφέλη από τη βελτίωση της ενεργειακής αποδοτικότητας, τα αντιφατικά μηνύματα των κυβερνήσεων λειτουργούν αποτρεπτικά. Οι εταιρείες διστάζουν να επενδύσουν στην κλιμάκωση κρίσιμων εφοδιαστικών αλυσίδων της πράσινης μετάβασης, φοβούμενες ότι οι πολιτικοί κανόνες του παιχνιδιού μπορεί να αλλάξουν εκ νέου.
Από την πλευρά της, η Ρέιτσελ Κλίτους, ανώτερη διευθύντρια πολιτικής στο πρόγραμμα κλίματος και ενέργειας της Ένωσης Ανησυχούντων Επιστημόνων, χαρακτηρίζει τη δεύτερη θητεία Τραμπ «πολύ χειρότερη και πολύ ταχύτερη» από ό,τι αναμενόταν σε ό,τι αφορά την αποδόμηση της κλιματικής πολιτικής. Όπως τονίζει, η υπέρβαση του ορίου του 1,5°C δεν είναι απλώς θέμα αν θα συμβεί, αλλά πόσο μεγάλη και πόσο παρατεταμένη θα είναι.
Ενώ ο Ντιρκ Μέσνερ, επικεφαλής της Γερμανικής Υπηρεσίας Περιβάλλοντος, υπενθυμίζει ότι, παρότι η Συμφωνία του Παρισιού είναι νομικά δεσμευτική, οι εθνικοί στόχοι μείωσης εκπομπών είναι στην πράξη, εθελοντικοί.