όπως αναφέρουν καλά πληροφορημένες πηγές, αναμένεται – εκτός απροόπτου - ότι θα έχουν ολοκληρωθεί έως το τέλος του έτους ώστε να γίνουν και τα επίσημα εγκαίνια.
Περίπου 4,5 χρόνια από την έναρξη της μηχανικής κατασκευής του, ο ΤΑΡ έχει ουσιαστικά ολοκληρωθεί. Φυσικό αέριο έχει εισαχθεί καθ’ όλο το μήκος του αγωγού, από τα ελληνοτουρκικά σύνορα έως τον τερματικό σταθμό παραλαβής αερίου στη Νότια Ιταλία.
Ο μήκους 878 χιλιομέτρων (773 χλμ. χερσαία και 105 χλμ. υποθαλάσσια) αγωγός συνδέεται με τον αγωγό Trans Anatolian Pipeline (TANAP) στους Κήπους στα ελληνοτουρκικά σύνορα, και διασχίζει την Ελλάδα, την Αλβανία και την Αδριατική θάλασσα, προτού εξέλθει στην ξηρά στη Νότια Ιταλία.
Η όδευση του TAP μπορεί να διευκολύνει την προμήθεια φυσικού αερίου σε αρκετές χώρες της Νοτιοανατολικής Ευρώπης και η προσγειάλωση του αγωγού στις ακτές της Ιταλίας παρέχει πολλαπλές δυνατότητες για περαιτέρω μεταφορά αερίου της Κασπίας στις ευρύτερες ευρωπαϊκές αγορές. Η Ελλάδα ήταν η πρώτη χώρα που ολοκλήρωσε το κατασκευαστικό κομμάτι που αντιστοιχεί στα εδάφη της με τον αγωγό να κάνει μία διαδρομή 550 χλμ. από τους Κήπους του Έβρου μέχρι τα ελληνο-αλβανικά σύνορα στην Ιεροπηγή της Καστοριάς. Στο μετοχικό κεφάλαιο του ΤΑΡ μετέχουν οι εταιρείες: BP (20%), SOCAR (20%), Snam (20%), Fluxys (19%), Enagás (16%) και Axpo (5%). Σε πρώτη φάση η δυναμικότητα του TAP θα είναι της τάξης των 10 δισ. κ.μ. με δυνατότητα επέκτασης του αγωγού στα 20 δισ.. κ.μ.
Ως βασικό τμήμα του Νότιου Διαδρόμου Φυσικού Αερίου, ο ΤΑΡ αποτελεί έργο στρατηγικής και οικονομικής σημασίας για την Ευρώπη, ενώ προσφέρει πρόσβαση σε μία νέα πηγή φυσικού αερίου. Επίσης παίζει ρόλο στην ενίσχυση της ενεργειακής ασφάλειας στην Ευρώπη, στη διαφοροποίηση του ενεργειακού ανεφοδιασμού (σήμερα το 40% της ευρωπαϊκής ζήτησης καλύπτεται από ρωσικό αέριο) καθώς και στην πορεία απανθρακοποίησης της Ευρώπης καθώς το φυσικό αέριο έχει καθοριστεί ως το «ενδιάμεσο καύσιμο» για την επίτευξη του στόχου της απανθρακοποίησης και της οικονομίας μηδενικών εκπομπών έως το 2050.
Το φυσικό αέριο καταλαμβάνει το 23% της συνολικής κατανάλωσης στην Ευρώπη, κατέχοντας τη δεύτερη θέση στο ευρωπαϊκό ενεργειακό μείγμα μετά το πετρέλαιο. Και όσο ο λιγνίτης και η πυρηνική ενέργεια θα σβήνουν τα επόμενα χρόνια η ζήτηση για αέριο θα αυξάνεται, έως ότου οι ΑΠΕ αυξήσουν το μερίδιό τους, όπως επιτάσσουν οι ευρωπαϊκές κατευθύνσεις.
Ο ρόλος του αερίου στο μέλλον
Ωστόσο είναι αξιοσημείωτο ότι, η Ευρώπη σταματά σταδιακά την …ασυλία και στο φυσικό αέριο. Μόλις την περασμένη εβδομάδα, η Επιτροπή Περιβάλλοντος του ευρωκοινοβουλίου ενέκρινε ψήφισμα με το οποίο ζητά να μπει «φρένο» στην επιδότηση έργων ορυκτών καυσίμων από το Ταμείο Ανάκαμψης των 750 δισ. ευρώ. Εκκρεμεί ωστόσο η ψηφοφορία στην Ολομέλεια και ακολούθως η θέση του Συμβουλίου. Ενδεικτικό πάντως της στάσης της Ευρώπης απέναντι στο φυσικό αέριο αποτελεί το γεγονός ότι υπάρχουν δεύτερες σκέψεις από την Κομισιόν για έργα φυσικού αερίου όσον αφορά στην κατάρτιση του επόμενου καταλόγου των έργων κοινού ενδιαφέροντος (PCI) της ΕΕ καθώς κριτήριο πλέον είναι η αειφορία.
Ο υποδιευθυντής της Γενικής Διεύθυνσης Ενέργειας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και μέχρι πρότινος επικεφαλής της Coal Regions in Transition Platform, κ. Κλάους-Ντίτερ Μπόρχαρντ τα λέει ξεκάθαρα, μιλώντας σχετικά με τις επενδύσεις σε υποδομές ορυκτού αερίου στο «Investigate Europe». Τα κριτήρια για ένταξη έργων στα PCI αναμένεται ότι θα προσαρμοστούν στα νέα δεδομένα, επηρεάζοντας κατά πάσα πιθανότητα την ένταξη μόνο των νέων έργων.
Όσον αφορά στον ρόλο του αερίου στο «κεφάλαιο» απολιγνιτοποίηση που αφορά και την Ελλάδα ο ευρωπαίος αξιωματούχος ανέφερε χαρακτηριστικά: «Θέλουμε πραγματικά να βάλουμε χρήματα εκεί όπου βλέπουμε το μέλλον. Για μένα - και νομίζω, επίσης και για την Ευρωπαϊκή Επιτροπή - δεν υπάρχει περιθώριο για να επισημάνουμε κάτι ως βιώσιμο εάν προέρχεται από φυσικό αέριο».
Σχετικά με τους αγωγούς αερίου, ο TAP έχει ήδη ολοκληρωθεί, ωστόσο το μέλλον για τον East Med όσον αφορά στην οικονομική στήριξη του project δείχνει αβέβαιη. Ο αγωγός που σχεδιάζεται να μεταφέρει αέριο από την ανατολική Μεσόγειο στην Ευρώπη, μέσω Κύπρου και Ελλάδας, είναι από τα έργα που μπορεί να μην γίνουν δεκτά στον κατάλογο της PCI. «Μπορώ να καταλάβω ότι υπάρχει πολύ αέριο στη Μεσόγειο Θάλασσα, υπάρχουν τα πεδία φυσικού αερίου, αλλά θα ήταν πιο λογικό να χρησιμοποιηθούν οι περιφερειακές εγκαταστάσεις LNG παρά να μεταφέρουμε, με έναν μακρύ αγωγό ,το φυσικό αέριο στην Ελλάδα και περαιτέρω στις ευρωπαϊκές αγορές. Και προσπαθούμε επίσης να κινηθούμε προς άλλες πηγές ενέργειας, όπως τα ανανεώσιμα αέρια και η ανανεώσιμη ηλεκτρική ενέργεια», επεσήμανε ο κ. Κλάους-Ντίτερ Μπόρχαρντ.