Ένα από τα βασικά συστατικά στοιχεία της επίτευξης της αλλαγής στο παραγωγικό μοντέλο της Δυτικής Μακεδονίας είναι η κοινωνική συμμετοχή στη νέα εποχή. Μάλιστα, ο θεσμός των ενεργειακών κοινοτήτων μπορεί να διαδραματίσει σημαίνοντα ρόλο. Όμως, παράλληλα, θα πρέπει στο πλαίσιο του Master Plan να δοθεί έμφαση σε σημεία – κλειδιά τα οποία αφορούν, τόσο το θεσμικό πλαίσιο με βάση το οποίο θα επιταχυνθούν οι επενδύσεις, όσο και τους τομείς που θα στηριχθεί το νέο παραγωγικό μοντέλο.

Ειδικότερα, οι θεματικές ενότητες που θα τύχουν και της αντίστοιχης επεξεργασίας σε τοπικό επίπεδο αποτελούν το μεγάλο στοίχημα, με την περιφέρεια της Δυτικής Μακεδονίας να έχει ήδη συγκροτήσει και τις αντίστοιχες ομάδες, όπου θα κατατεθούν και οι αντίστοιχες προτάσεις.

Οι ενότητες αυτές αφορούν την αποκατάσταση των εδαφών των ορυχείων λιγνίτη και την αποκατάσταση του χωροταξικού σχεδιασμού. Την αξιοποίηση υποδομών και ειδικότερα των μονάδων παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, που δεν θα αξιοποιούνται και θα πρέπει να αναζητηθούν οι εναλλακτικές χρήσεις τους. Την αναζήτηση επενδύσεων που συνδέονται με τη διαφοροποίηση της τοπικής οικονομίας. Στο πλαίσιο αυτό περιλαμβάνεται η «καθαρή» ενέργεια, το εμπόριο, η τεχνολογία και η εκπαίδευση. Την επανακατάρτιση των εργαζομένων και ανέργων και τέλος το θεσμικό πλαίσιο.

Παράγοντες της αγοράς, μάλιστα επισημαίνουν πως «θα πρέπει να δούμε ένα θεσμικό πλαίσιο προσαρμοσμένο στον χρόνο στον οποίο καλείται η περιοχή να μπει σε ένα νέο μοντέλο. Χρειάζεται αναθεώρηση και άλλους ρυθμούς υλοποίησης των παρεμβάσεων και εκεί θα πρέπει να δοθεί το ιδιαίτερο βάρος». Τονίζουν ακόμα πως θα πρέπει ο αδειοδοτικός μηχανισμός για τις επιχειρήσεις να αλλάξει στην κατεύθυνση της απλοποίησης των διαδικασιών, ενώ χρειάζεται και μια πολιτική κινήτρων, και χρηματοδοτικών εργαλείων που θα ενισχύσουν την τοπική επιχειρηματικότητα.

Βέβαια, φορείς και εργαζόμενοι αλλά και συνολικότερα η τοπική κοινωνία έχουν εκφράσει τις αμφιβολίες τους ως προς τους χρόνους επίτευξης των στόχων. Μάλιστα, στις αρχές του μήνα η δημοτική παράταξη «Κοζάνη Τόπος να ζεις» δημοσίευσε τις θέσεις της για την απολιγνιτοποίηση. Η παράταξη επισημαίνει πως «η μετάβαση που καλείται να διαχειριστεί η Δυτική Μακεδονία δεν είναι δίκαιη, είναι βιαστική και άρα επικίνδυνη επιλογή, διότι θα προκαλέσει κοινωνική κατάρρευση και ερήμωση». Χαρακτηρίζει δε πρόκληση όχι μόνο την δημιουργία νέων θέσεων εργασίας, αλλά και τον προσδιορισμό των τομέων που μπορούν να αντικαταστήσουν την αξία που χάνεται από τον τομέα των ορυχείων και της ενέργειας. Μεταξύ των προτάσεων της δημοτικής κίνησης συγκαταλέγεται η επαναπόδοση των απαλλοτριωμένων εδαφών στην τοπική κοινωνία και η αξιοποίηση τους προς όφελος της περιοχής. Η δέσμευση για αντικατάσταση του Τοπικού Πόρου με άλλο χρηματοδοτικό εργαλείο, η ολοκλήρωση των μεγάλων και απαραίτητων για την περιοχή υποδομών, η ολοκλήρωση των μετεγκαταστάσεων και η διεκδίκηση ρήτρας δίκαιης ενεργειακής μετάβασης.