όσο και από τους προβλεπόμενους όρους λειτουργίας της υπόγειας αποθήκης φυσικού αερίου (ΥΑΦΑ) η οποία προβλέπεται να ενταχθεί στο εθνικό σύστημα φ. αερίου ως Ανεξάρτητο Σύστημα Φυσικού Αερίου (ΑΣΦΑ).
Tο εξαντλημένο τώρα κοίτασμα φυσικού αερίου στη Νότια Καβάλα προσφέρει τη δυνατότητα δημιουργίας μόνιμου αποθηκευτικού χώρου φυσικού αερίου στις ανενεργές γεωτρήσεις, κάτι που έχει μεγάλη ανάγκη το εθνικό σύστημα φυσικού αερίου το οποίο, εκτός από τον τερματικό σταθμό LNG της Ρεβυθούσας στερείται οργανωμένου υπόγειου αποθηκευτικού χώρου και, συνεπώς, στρατηγικών αποθεμάτων ασφαλείας. Η δε ύπαρξη υπόγειων αποθηκευτικών δεξαμενών θεωρείται πια εντελώς απαραίτητη για την εύρυθμη λειτουργία ενός εθνικού συστήματος που εκτείνεται περισσότερα από 2.000 χλμ. κυρίως αγωγών και κλάδων, εξυπηρετώντας πολλές χιλιάδες καταναλωτές στην βιομηχανία και τον οικιακό τομέα, ενώ το σύστημα επεκτείνεται συνεχώς με μερικές εκατοντάδες χιλιόμετρα νέων αγωγών μεσαίας και χαμηλής πίεσης κάθε χρόνο. Σύμφωνα με μελέτη της Shell, στο κοίτασμα της Ν. Καβάλας μπορεί να αποθηκευτεί αέριο σε ποσότητα τουλάχιστον ίση με την αρχική (περίπου 1 δισ. μ3) από το οποίο 300-400 εκ. μ3 θα αποτελεί το αέριο βάσης ενώ 600-700 εκ. μ3 μπορεί να αποτελεί το διαθέσιμο για αποθήκευση και εμπορία αέριου.
Να σημειωθεί ότι η συνολική κατανάλωση αερίου στην Ελλάδα έφθασε τα 5 δισ. κυβικά μέτρα το 2019, ενώ αισιόδοξες προβλέψεις για μελλοντικές καταναλώσεις την επόμενη δεκαετία κάνουν λόγο για 10 δισ. κυβικά μέτρα τον χρόνο μέχρι το 2030. Δηλαδή ο προτεινόμενος αποθηκευτικός χώρος της Νοτίου Καβάλας μπορεί να καλύπτει το 5-10% της ετήσιας κατανάλωσης αερίου της χώρας προσφέροντας έτσι ικανοποιητική ασφάλεια στο εθνικό σύστημα. Σήμερα λειτουργούν παγκοσμίως περισσότερα από 630 συγκροτήματα υπόγειων δεξαμενών φυσικού αερίου, η δε ΕΕ ενθαρρύνει την χρήση τους με στόχο τη βελτίωση της ενεργειακής ασφάλειας των κρατών-μελών και της Ευρώπης συνολικά.
10ετής καθυστέρηση
Η σημερινή απόφαση για την αξιοποίηση του εξαντληθέντος κοιτάσματος αερίου South Kavala και την μετατροπή του σε μόνιμη υπόγεια αποθήκη που θα συνδεθεί με το εθνικό σύστημα μεταφοράς, αν και άκρως απαραίτητη για την ασφαλή λειτουργία του, καθυστέρησε δέκα ολόκληρα χρόνια! Ως γνωστό το εν λόγω κοίτασμα ευρίσκεται εντός της παραχώρησης της Energean η οποία βάσει συμβάσεως της με το Ελληνικό δημόσιο έχει την ευθύνη για την λειτουργία του και την συντήρηση του ενώ εμπίπτει στην επενδυτική της δικαιοδοσία. Όταν όμως η επιχείρηση το 2010 υπέβαλλε επενδυτικό σχέδιο στο ΥΠΕΝ, στο πλαίσιο άσκησης των επενδυτικών της υποχρεώσεων, για την ανάπτυξη του South Kavala και την μετατροπή του σε υπόγεια αποθήκη συντάσσοντας σχετική μελέτη με την συνδρομή γνωστού ξένου σύμβουλου, της Technip, με εκτιμώμενο ύψος επένδυσης στα 400 εκ. ευρώ, η τότε κυβέρνηση κυριολεκτικά σνόμπαρε την πρόταση θεωρώντας ότι η εταιρεία δεν διέθετε τα απαραίτητα εχέγγυα και επενδυτικές περγαμηνές. Αντ’ αυτού το ΥΠΕΝ, και κατά παράβαση των όρων της παραχώρησης με την Energean, έστειλε την όλη υπόθεση «πακέτο» στο ΤΑΙΠΕΔ σε μια ένδειξη δήθεν συμμόρφωσης του και ενεργής συμμετοχής του στο πρόγραμμα ιδιωτικοποιήσεων που προωθούσε τότε με ιδιαίτερη σπουδή η κυβέρνηση ΠΑΣΟΚ προσπαθώντας να αποσπάσει εύσημα και ανταλλάγματα από τους δανειστές με την ψήφιση του Α’ Μνημονίου.
Θα πρέπει να σημειωθεί ότι η Energean δεν εμφανίσθηκε τότε μόνη της προτείνοντας την ανωτέρω επένδυση αλλά είχε εξασφαλίσει επενδυτικό ενδιαφέρον από διεθνείς πετρελαϊκές οι οποίες επιθυμούσαν μαζί με την Energean να επεκτείνουν τις δραστηριότητες τους στην αγορά φ. αερίου στην Ελλάδα και ΝΑ Ευρώπη. Η δε μετατροπή και διαχείριση μιας υπόγειας δεξαμενής αερίου όπως η South Kavala, πρόσφερε σημαντικές εμπορικές ευκαιρίες στις συμμετέχουσες εταιρείες. Η εν λόγω επένδυση θα δημιουργούσε περί τις εκατό νέες θέσεις εργασίας και θα θωράκιζε το εθνικό σύστημα φυσικού αερίου. Ενώ, κανονικά, θα έπρεπε να ακολουθήσει διαβούλευση με τον ΔΕΣΦΑ για τη μακρόχρονη μίσθωση μέρους της αποθηκευτικής ικανότητας του κοιτάσματος της Νότιας Καβάλας ως στρατηγικού αποθέματος για τη χώρα και τη δημιουργία του φορέα υλοποίησης του έργου, με βασικό μέτοχο την παραχωρησιούχο εταιρία, δηλαδή την Energean, η όλη υπόθεση ναυάγησε αφού η τότε πολιτική ηγεσία του Υπουργείου (ΥΠΕΚΑ) εδήλωσε αδυναμία να χειρισθεί την προτεινόμενη επένδυση παραπέμποντας το όλο θέμα στον πλέον αναρμόδιο φορέα, το Ταμείο Αποκρατικοποιήσεων (ΤΑΙΠΕΔ). Ήταν μια ενέργεια η οποία χαρακτηρίσθηκε άστοχη από κάθε άποψη αφού, ουσιαστικά, έβαλε προσωρινά «ταφόπλακα» στην επένδυση.
Ελληνικές ιδιαιτερότητες
Πραγματικά δεν επιθυμούμε να φανούμε μάντεις κακών και απαισιόδοξοι ως προς την προοπτική υλοποίησης του έργου, αφού επιτέλους μετά από άπειρα γραφειοκρατικά εμπόδια προκηρύχθηκε ο διαγωνισμός και το έργο φαίνεται ότι έχει πάρει τον δρόμο του. Όμως δεν μπορούμε να μην παρατηρήσουμε ότι δύσκολα θα ενδιαφερθεί μία διεθνής εταιρεία να εισέλθει ως επενδυτής στα χωράφια μιας τρίτης (δηλ. της Energean), και μάλιστα να οργανώσει και να διαχειριστεί ένα ιδιαίτερα απαιτητικό έργο όπως αυτό της υπόγειας αποθήκευσης φ. αέριο στην South Kavala, δηλ. εντός των ορίων μιας ξένης παραχώρησης. Οι Ελληνικές ιδιαιτερότητες δεν έχουν τέλος και αυτό ίσως να εξηγεί γιατί η χώρα έχει μείνει τραγικά πίσω σε τόσους κρίσιμους τομείς.