να προσανατολίζονται σε ένα ενιαίο μέτωπο για την απολιγνιτοποίηση. Με τον πρόεδρο του Δικτύου Ενεργειακών Δήμων και δήμαρχο Φλώρινας κ. Βασίλη Γιαννάκη να τάσσεται υπέρ μιας πρότασης για συνέχιση της λειτουργίας των λιγνιτικών μονάδων της ΔΕΗ έως ότου ωριμάσει το αναπτυξιακό μοντέλο της περιοχής η κριτική των συμμετεχόντων εστίασε στα 12 μέτρα που παρουσίασε η κυβέρνηση και τα οποία, σύμφωνα με την πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ), ορισμένα από αυτά ήδη υλοποιήθηκαν.
Ειδικότερα, ο δήμαρχος Εορδαίας κ. Παναγιώτης Πλακεντάς, αναφέρθηκε στο πρώτο μέτρο που παρουσιάστηκε ως άμεσης υλοποίησης - δηλαδή στα παρακρατημένα από το 2013 κονδύλια από τον Τοπικό Πόρο (το τέλος λιγνίτη) - μιλώντας για τα πολλά «θα» και για ένα «ωραίο αμπαλάζ» από την κυβέρνηση. Οι μόνες ανακοινώσεις που αναγνωρίζονται ως «σοβαρές» από τους τοπικούς φορείς της Δυτικής Μακεδονίας αφορούν στα ειδικά φορολογικά μέτρα για την περιοχή, τα οποία ωστόσο, μένει να τα δουν να θεσμοθετούνται. Μάλιστα, ο κ. Πλακεντάς θεωρεί ότι πρέπει να γίνει προσφυγή στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την απολιγνιτοποίηση και πρότεινε να ζητηθεί άμεσα συνάντηση με τον πρωθυπουργό κ. Κυριάκο Μητσοτάκη.
Ο δήμαρχος Κοζάνης κ. Λάζαρος Μαλούτας, μίλησε για πιεστικά χρονικά περιθώρια, θεωρώντας ότι είναι ανέφικτο να υλοποιηθούν οι απαραίτητες για την επιβίωση της περιοχής δράσεις, εντός της επόμενης τετραετίας, με δεδομένη τη δέσμευση της κυβέρνησης για το σβήσιμο των υφιστάμενων μονάδων έως το 2023. Για τον λόγο αυτό, θεωρεί ότι, οι τοπικοί φορείς πρέπει να αντιδράσουν συντεταγμένα και να αναζητήσουν έναν κοινό βηματισμό στην αντιπαράθεσή τους με την κυβέρνηση.
Όσο για τον δήμο Αμύνταιου, ο οποίος θα είναι ο «μπροστάρης» της απολιγνιτοποίησης, καθώς εκεί το 2020 θα κατέβουν οι πρώτοι διακόπτες στις μονάδες Αμύνταιο 1 και 2, ο δήμαρχος κ. Άνθιμος Μπιτάκης, σε διαφορετικό …μήκος κύματος, ανέφερε ότι το Αμύνταιο θα μπορούσε να αποτελέσει πιλότο για τις υπόλοιπες περιοχές, καθώς ήδη υλοποιεί πρωτοπόρα σχέδια για τηλεθερμάνσεις και άλλες δράσεις, ωστόσο και εκείνος επεσήμανε ότι ο χρόνος δεν επαρκεί.
Επιστολή στην ΕΕ για την κατανομή των κονδυλίων
Ο Δήμαρχος Φλώρινας, κ. Βασίλης Γιαννάκης εξέφρασε επίσης τους προβληματισμούς του, ειδικά για το κόστος της μετάβασης. Δεν είναι τυχαίο ότι έχει ήδη αποστείλει επιστολή στον αντιπρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, κ. Φρανς Τίμερμανς, ζητώντας να αλλάξουν τα κριτήρια βάσει των οποίων κατανέμονται οι πόροι του Ευρωπαϊκού Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης, κάτι που θα έπρεπε ήδη να έχει πράξει η κυβέρνηση.
Κι αυτό διότι οι πόροι του νέου ευρωπαϊκού Μηχανισμού Δίκαιης Μετάβασης, προορίζονται, όπως εξηγεί ο κ. Νίκος Μάντζαρης, αναλυτής πολιτικής για την περιβαλλοντική δεξαμενή σκέψης TheGreenTank, για την ενίσχυση πολύ μεγαλύτερου αριθμού βιομηχανικών περιοχών στην Ευρωπαϊκή Ένωση και όχι αποκλειστικά των λιγνιτικών. Τον εντονότερο όμως προβληματισμό προκαλεί η κατανομή τους ανάμεσα στα κράτη μέλη που προκύπτει από την εφαρμογή -με συγκεκριμένη στάθμιση - 5 κριτηρίων:
1. Τις εκπομπές αερίων θερμοκηπίου των βιομηχανικών περιοχών των κρατών μελών που έχουν ένταση άνθρακα διπλάσια από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, με συντελεστή βαρύτητας49%.
2. Τις θέσεις εργασίας στις παραπάνω βιομηχανικές περιοχές με συντελεστή βαρύτητας 25%.
3. Τις θέσεις εργασίας στην εξόρυξη λιθάνθρακα και λιγνίτη με συντελεστή βαρύτητας 25%.
4. Την παραγωγή τύρφης με συντελεστή βαρύτητας 0,95 %.
5. Την παραγωγή σχιστολιθικού πετρελαίου με συντελεστή βαρύτητας 0,05%.
Επιπλέον, ανεξάρτητα από τα παραπάνω κριτήρια, κανένα κράτος μέλος της ΕΕ δεν θα λάβει λιγότερο από 6 ευρώ/κάτοικο από το συγκεκριμένο ταμείο.
Η εφαρμογή των παραπάνω κριτηρίων όμως, σύμφωνα με τον κ. Μάντζαρη, οδηγεί σε μεγάλες πολιτικές «στρεβλώσεις» καθώς:
- Η Πολωνία, η μόνη χώρα της ΕΕ η οποία αντιστέκεται στην υιοθέτηση των στόχων της κλιματικής ουδετερότητας για το 2050, λαμβάνει το μέγιστο δυνατό ποσό των 2 δισ. ευρώ.
- Η Γερμανία, η μεγαλύτερη οικονομία της ΕΕ η οποία δεν δεσμεύεται να απεξαρτηθεί από το κάρβουνο πριν το 2038, λαμβάνει το δεύτερο μεγαλύτερο ποσό των 877 εκατ. ευρώ.
- Ρουμανία, Τσεχία, Βουλγαρία, που ως τώρα δεν έχουν αναλάβει καμία δέσμευση για απεξάρτηση από το κάρβουνο, λαμβάνουν πολύ μεγαλύτερα ποσά από την Ελλάδα, η οποία πρόσφατα δεσμεύθηκε σε ένα εμπροσθοβαρές πρόγραμμααπολιγνιτοποίησης.
- Η Γαλλία που δεν έχει εξορυκτική δραστηριότητα, δεν αντιμετωπίζει επείγοντα ζητήματα μετάβασης, και είναι η δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία της ΕΕ, λαμβάνει 402 εκατ. ευρώ.
Λόγω όλων αυτών των στρεβλώσεων, ο Δήμαρχος Φλώρινας ζητά από τον κ. Τίμερμανς να λαμβάνεται υπόψη στην κατανομή των πόρων αφενός ο βαθμός εξάρτησης των Περιφερειών από τη λιγνιτική δραστηριότητα και αφετέρου η ταχύτητα με την οποία θα εξελιχθεί η απολιγνιτοποίηση με βάση τις αντίστοιχες δεσμεύσεις των κρατών μελών.
Στην επιστολή του, αναφέρεται στην αναστάτωση που έχει προκαλέσει η απόφαση ταχείας απολιγνιτοποίησης στην Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας, όπου το ένα τρίτο της Ακαθάριστης Προστιθέμενης Αξίας της προέρχεται από τη λιγνιτική δραστηριότητα, καταγράφοντας παράλληλα και ποσοστό ανεργίας 27%.
Για αυτό, όπως σημειώνει, τα επόμενα κρίσιμα χρόνια της μετάβασης σε βιώσιμες οικονομικές δραστηριότητες απαιτείται, μεταξύ άλλων, σημαντική οικονομική στήριξη. Αλλά, σύμφωνα με τον δήμαρχο, οι ευρωπαϊκοί θεσμοί δεν ανταποκρίνονται επαρκώς στην τεράστια πρόκληση, καθώς τα κριτήρια τα οποία χρησιμοποιήθηκαν για να κατανεμηθούν οι ευρωπαϊκοί πόροι του Μηχανισμού ανάμεσα στα κράτη - μέλη οδηγούν σε σημαντικές στρεβλώσεις και αδικίες. Και αυτό διότι δεν λαμβάνουν υπόψη ούτε τον βαθμό εξάρτησης των τοπικών οικονομιών από τη λιγνιτική δραστηριότητα, ούτε την ταχύτητα με την οποία τα κράτη μέλη δεσμεύονται για την απολιγνιτοποίηση.
Επιπλέον, σύμφωνα με τον κ. Γιαννάκη, οι θέσεις εργασίας στην εξορυκτική δραστηριότητα, που αποτελούν ένα από τα πέντε κριτήρια που χρησιμοποιήθηκαν, δεν αντικατοπτρίζουν με σαφήνεια την κατάσταση καθώς δεν λαμβάνουν υπόψη ούτε τη ραγδαία μεταβολή στις θέσεις εργασίας που έχει ξεκινήσει ήδη τα τελευταία χρόνια λόγω της μείωσης της λιγνιτικής παραγωγής, ούτε την αδυναμία των απολυμένων να βρουν δουλειά σε άλλους τομείς, λόγω της πολύ μικρής διαφοροποίησης των τοπικών οικονομιών, η οποία ενδεχομένως να μην ισχύει για άλλες λιγνιτικές περιφέρειες της Ε.Ε
Ο δήμαρχος Φλώρινας, επισημαίνει στον Ευρωπαίο αξιωματούχο ότι αν δεν καλυφθούν επιτυχώς οι επείγουσες ανάγκες των λιγνιτικών περιοχών «θα οδηγηθούμε σε κοινωνική κατάρρευση, την οποία δεν θα είμαστε σε θέση να διαχειριστούμε».