Η ελληνική κυβέρνηση φέρεται να έχει λάβει γνώση του κειμένου σχετικά με τις θαλάσσιες ζώνες, από τουρκικά Μέσα και όχι από την πλευρά των Λίβυων.
Η επιτροπή εξωτερικών υποθέσεων της τουρκικής βουλής ενέκρινε, προ ολίγου, το μνημόνιο Τουρκίας – Λιβύης για την οριοθέτηση των θαλάσσιων ζωνών τους στην ανατ. Μεσόγειο και απεστάλη πλέον στην ολομέλεια για την τελική ψήφιση και επικύρωσή του. Η συμφωνία υπογράφηκε με βάση την αρχή της «μέσης γραμμής», υποστήριξε ο αναπληρωτής διευθυντής Ναυτιλίας και Αεροπορίας του τουρκικού ΥΠΕΞ, Τσαγάταϊ Ερτσίγες, υποστηρίζοντας ότι με βάση αυτή την αρχή τα νησιά δεν έχουν, αυτόματα, δικαίωμα σε υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ και πως για την οριοθέτηση λαμβάνεται υπόψη η ειδική θέση των νησιών, το μήκος των ακτών τους και η περιοχή που βρίσκονται.
Νωρίτερα, κατά την ενημέρωση της κοινοβουλευτικής επιτροπής εξωτερικών της τουρκικής εθνοσυνέλευσης για τη συμφωνία που η Τουρκία υπέγραψε με τη Λιβύη, ο κ. Ερτσίγες ανέφερε ότι με την υπογραφή του μνημονίου έχουν καθορίσει την υφαλοκρηπίδα και την ΑΟΖ μεταξύ των δύο χωρών, με μια γραμμή 18,6 θαλάσσιων μιλίων.
Το κείμενο αποκαλύπτει ότι η Τουρκία και η κυβέρνηση Σαράτζ της Λιβύης δεν προχώρησαν σε απλή καταγραφή προθέσεων, όπως θα υπέθετε κανείς με βάση τον όρο "μνημόνιο, αλλά σε πλήρη οριοθέτηση των θαλασσίων δικαιοδοσιών τους, ήτοι ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδας.
Επιπλέον, οι δύο πλευρές δεσμεύονται σε συνεκμετάλλευση τυχόν υποθαλάσσιων πόρων εντοπισθούν να εκτείνονται στις θαλάσσιες δικαιοδοσίες τους, όπως αυτές τις οριοθετούν, ενώ κάθε μέρος αναλαμβάνει την ευθύνη να διαβουλευθεί με το άλλο σε περίπτωση οριοθέτησης των θαλασσίων δικαιοδοσιών του με τρίτους (λ.χ. η Λιβύη με την Αίγυπτο ή την Ελλάδα).
Από τη στιγμή που θα τεθούν σε ισχύ, τα συμφωνηθέντα θα κατατεθούν στη Γραμματεία του ΟΗΕ.
Μολονότι το όριο των δύο φερόμενων δικαιοδοσιών έχει μικρή έκταση, είναι από πολιτική άποψη κρίσιμο, διότι δεν θα μπορούσε να προκύψει στον χάρτη παρά μόνο με την υιοθέτηση της τουρκικής εκδοχής ότι τα νησιά, ακόμη και του μεγέθους της Κρήτης, δεν έχουν δικαίωμα παρά μόνο σε χωρικά ύδατα και όχι υφαλοκρηπίδα ή ΑΟΖ. Όταν λοιπόν η Άγκυρα επικαλείται την καθιερωμένη αρχή της "μέσης γραμμής” την ερμηνεύει με αναφορά στα ηπειρωτικά εδάφη.
Τυφλό σημείο της συμφωνίας παραμένει, ωστόσο, το γεγονός ότι αυτή τίθεται σε ισχύ με την ολοκλήρωση των εσωτερικών νομικών ενεργειών της κάθε πλευράς, ήτοι την επικύρωση από το κοινοβούλιό της. Και η μεν Τουρκική Εθνοσυνέλευση, όπου το κείμενο θα κατατεθεί εντός της ημέρας, επισπεύδει, στη Λιβύη όμως το κοινοβούλιο εδρεύει στο Τομπρούκ, ανταγωνίζεται την κυβέρνηση Σαράτζ που εδρεύει στην Τρίπολη και αρνείται να δεχθεί τη συμφωνία με την Τουρκία.
Με βάση το κείμενο της συμφωνίας που διέρρευσε από τουρκικά μέσα ενημέρωσης προβλέπονται τα εξής:
Η κυβέρνηση της Δημοκρατίας της Τουρκίας και η κυβέρνηση της Εθνικής Συμμαχίας-Κράτους της Λιβύης, επιβεβαιώνοντας τη δέσμευσή τους στις αρχές και στους στόχους του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών,
Έχοντας αποφασίσει να καθορίσουν μια ακριβή και δίκαιη οριοθέτηση των αντίστοιχων θαλάσσιων ζωών στη Μεσόγειο στις οποίες οι δύο χώρες ασκούν κυριαρχία, κυριαρχικά δικαιώματα και δικαιοδοσία σύμφωνα με τους ισχύοντες κανόνες του διεθνούς δικαίου και λαμβάνοντας υπόψη όλες τις σχετικές περιστάσεις.
Λαμβάνοντας υπόψη την προθυμία των δύο χωρών να πετύχουν δίκαιες και αμοιβαίως αποδεκτές λύσεις στα προαναφερθέντα θέματα μέσω εποικοδομητικών διαπραγματεύσεων και με το πνεύμα σχέσεων καλής φιλίας,
Πεπεισμένες ότι αυτό το Μνημόνιο Συναντίληψης θα συμβάλει στην ενίσχυση των σχέσεων και θα ενθαρρύνει περαιτέρω συνεργασία μεταξύ των δύο χωρών προς το συμφέρον των δύο αδερφικών κρατών έχουν συμφωνήσει τα ακόλουθα:
Άρθρο I
ΤΑ ΟΡΙΑ ΤΗΣ ΥΦΑΛΟΚΡΗΠΙΔΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΖΩΝΗΣ
1.Τα όρια της Υφαλοκρηπίδας και της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης στη Μεσόγειο μεταξύ της Κυβέρνησης της Τουρκίας και της Κυβέρνησης Εθνικής Συμμαχίας-Κράτους της Λιβύης ξεκινούν στο "Σημείο Α" (34ο 16’ 13.720’’ν – 026ο 19’ 11.640’’Ε) και τελειώνουν στο Σημείο Β (34ο 09’ 07.0’’Ν – 026ο 39’ 06.3’’Ε).
Οι δύο πλευρές έχουν συμφωνήσει σε αυτά τα όρια.
2.Τα όρια της Υφαλοκρηπίδας και της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης που καθορίζονται στο Άρθρο 1, παράγραφο 1 αυτού του Μνημονίου Συναντίληψης φαίνονται στον Θαλάσσιο Χάρτη ΙΝΤ 308 (Πηγή Δεδομένων: ΒΑ Έκδοση Χάρτη 991), κλίμακα 1:1 102 000 (Παράρτημα 1). Οι συντεταγμένες φαίνονται στο διάγραμμα στο Παράρτημα 1 στο σύστημα συντεταγμένων. ΟΙ γεωγραφικές συντεταγμένες αναφέρονται στο Άρθρο 1 αυτού του Μνημονίου Συναντίληψης και εκφράζονται με όρους του Παγκοσμίου Γεωδαιτικού Συστήματος 1984 (WGS’84).
3.Τα βασικά σημεία των συντεταγμένων που χρησιμοποιούνται για να καθορίσουν τη γραμμή ισορροπίας φαίνονται στο Παράρτημα
ΑΡΘΡΟ II
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΜΝΗΜΟΝΙΟΥ ΣΥΝΑΝΤΙΛΗΨΗΣ
Τα παραρτήματα που αναφέρονται στη δεύτερη και τρίτη παράγραφο του Άρθρο 1, αποτελούν αναπόσπαστο μέρος του παρόντος Μνημονίου.
Άρθρο III
ΕΓΓΡΑΦΗ
Με την έναρξη ισχύος του, το παρόν Μνημόνιο Συναντίληψης εγγράφεται στην γραμματεία των Ηνωμένων Εθνών σύμφωνα με το Άρθρο 102 του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών.
Άρθρο IV
ΔΙΕΥΘΕΤΗΣΗ ΔΙΑΦΩΝΙΩΝ
1.Οποιαδήποτε διαφωνία προκύψει μεταξύ των δύο πλευρών από την ερμηνεία ή εφαρμογή αυτού του Μνημονίου Συναντίληψης θα πρέπει να διευθετείται μέσω διπλωματικών οδών στο πνεύμα της αμοιβαίας κατανόησης και συνεργασίας, σύμφωνα με το Άρθρο 33 τοπυ Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών.
2.Σε περίπτωση που υπάρχουν εθνικοί πόροι που εκτείνονται πέρα από την Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη της μιας πλευράς στην Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη της άλλης, οι δύο πλευρές θα μπορούσαν να συνεργαστούν προκειμένου να φθάσουν σε μια συμφωνία για τις λεπτομέρειες της αξιοποίησης τέτοιων πόρων.
3.Εάν οποιαδήποτε από τις δύο πλευρές εμπλέκεται σε διαπραγματεύσεις που αποσκοπούν στην οριοθέτηση της ΑΠΟκλειστικής Οικονομικής Ζώνης του με άλλο κράτος, αυτή η πλευρά, προτού έλθει σε τελική συμφωνία με το άλλο κράτος, θα πρέπει να ενημερώσει και να διαβουλευθεί με την άλλη πλευρά.
Άρθρο V
ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΕΠΑΝΕΞΕΤΑΣΗ
Οποιαδήποτε από τις δύο πλευρές μπορεί να προτείνει τροποποίηση ή επανεξέταση αυτού του Μνημονίου Συναντίληψης μέσω διπλωματικών οδών, εάν κρίνεται απαραίτητο εκτός των Άρθρων 1 και 2. Οι τροποποιήσεις γίνονται με τη συναίνεση των πλευρών.
Άρθρο VI
ΕΝΑΡΞΗ ΙΣΧΥΟΣ
Αυτό το Μνημόνιο Συναντίληψης αρχίζει να ισχύει από την ημερομηνία παραλαβής της τελευταίας γραπτής κοινοποίησης με βάση την οποία οι πλευρές αλληλοενημερώνονται μέσω διπλωματικών οδών για την ολοκλήρωση των νομικών τους διαδικασιών που απαιτούνται για την έναρξη ισχύος του Μνημονίου Συναντίληψης.
Αυτό το Μνημόνιο Συναντίληψης συνήφθη στην Κωνσταντινούπολη στις 27 Νοεμβρίου 2019 σε δύο πρωτότυπα αντίγραφα στην τουρκική, αραβική και αγγλική γλώσσα, με όλα τα κείμενα να είναι εξίσου αυθεντικά. Σε περίπτωση απόκλισης της ερμηνείας, υπερισχύει το αγγλικό κείμενο.
Εν τω μεταξύ στελέχη του τουρκικού ΥΠΕΞ ενημέρωσαν την τουρκική εθνοσυνέλευση για τη συμφωνία, με τον Τούρκο υφυπουργό Εξωτερικών να δηλώνει ότι τα όρια που καθορίστηκαν περνούν 45 μίλια μακριά από την Κρήτη.
Ο Τούρκος υφυπουργός Εξωτερικών Γιαβούζ Σελίμ Κιράν απαντώντας στις ερωτήσεις μελών του τουρκικού κοινοβουλίου για τη συμφωνία Τουρκίας – Λιβύης υπογράμμισε το «στρατηγικής σημασίας βάρος» του εγγράφου.
Σύμφωνα με τον Κιράν, η συμφωνία «συμμορφώνεται πλήρως με το Δίκαιο για τη Θάλασσα του ΟΗΕ και τις διεθνείς νομικές πράξεις».
«Από τεχνική, πολιτική, οικονομική άποψη, αυτή η συμφωνία θα έχει εξαιρετικά σημαντικά αποτελέσματα», υπογράμμισε ο ίδιος.
Το στέλεχος του τουρκικού ΥΠΕΞ τόνισε επίσης την πλήρη συμμόρφωση της συμφωνίας με τα διεθνή νομικά πρότυπα. «Στο ζήτημα του προσδιορισμού των συνόρων, πρώτα απ' όλα, παράμετροι όπως η γεωγραφική και στρατηγική θέση των νησιών, λαμβάνεται υπόψη το μήκος της ακτογραμμής τους. Σύμφωνα με αυτές τις διατάξεις, η Τουρκία, χρησιμοποιώντας τα φυσικά της δικαιώματα, έχει συνάψει συμφωνία με τη Λιβύη. Απ’ αυτή την άποψη, είναι πολύ σημαντικό να διασφαλίσουμε την έγκριση του εγγράφου από τα κοινοβούλια των χωρών μας και να το επισημάνουμε το συντομότερο δυνατό στον ΟΗΕ», σημείωσε.
Σύμφωνα με τον ίδιο, η συμφωνία είναι «πολύ σημαντική από την άποψη της προστασίας των δικαιωμάτων μας και των δικαιωμάτων της Λιβύης στην περιοχή».
Ο διπλωμάτης τόνισε ότι αυτή η συμφωνία περιέχει αποκλειστικά «μια γενική οριοθέτηση των θαλάσσιων συνόρων και δυνάμεων».
«Ο καθένας ρωτά αν περιλαμβάνει τη στρατιωτική πτυχή. Όχι, αυτό δεν συμβαίνει. Η συμφωνία ρυθμίζει και ορίζει τις ζώνες των θαλάσσιων συνόρων και τις εξουσίες της Τουρκίας και της Λιβύης στην περιοχή», υπογράμμισε.