ναυτιλίας, η οποία συνεχίζει να αποτελεί έναν από τους πλέον υγιείς και εξωστρεφείς κλάδους και βασικό πυλώνα όχι μόνο της ελληνικής, αλλά και της ευρωπαϊκής οικονομίας.
Η σημασία του ναυτιλιακού οικοσυστήματος για τη χώρα
Η ελληνόκτητη ποντοπόρος ναυτιλία διαδραματίζει πρωταγωνιστικό ρόλο στις θαλάσσιες μεταφορές σε παγκόσμιο επίπεδο και επηρεάζει σε σημαντικό βαθμό τα μακροοικονομικά μεγέθη της ελληνικής οικονομίας. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο λειτουργίας και επιχειρηματικής δράσης, επιτυγχάνει να δημιουργεί θετικά για την οικονομία αποτελέσματα σε κλαδικό επίπεδο και σε επίπεδο χώρας μέσω των εισροών σε ναυτιλιακό συνάλλαγμα, της ενίσχυσης της απασχόλησης και της εγκατάστασης εταιρειών με σκοπό τη διαχείριση των πλοίων τους από την Ελλάδα. Τα οφέλη για την οικονομία πολλαπλασιάζονται αν σκεφτεί κανείς ότι η ναυτιλία συντηρεί και επεκτείνει και ένα ολόκληρο οικοσύστημα ή «cluster», όπως συχνά αναφέρεται, που περιλαμβάνει εταιρείες παροχής επαγγελματικών υπηρεσιών προς τη ναυτιλία, όπως οι πρακτορεύσεις, οι ασφαλίσεις πλοίων, οι τράπεζες και άλλες εταιρείες χρηματοδοτήσεων, σύμβουλοι, δικηγόροι, προμηθευτές κ.ά. Υφίσταται, λοιπόν, αδήριτη ανάγκη για διατήρηση της ανταγωνιστικότητας της ναυτιλίας σε παγκόσμιο επίπεδο, αλλά και για άμεση προσαρμογή της στις συνεχώς μεταβαλλόμενες συνθήκες.
Για την επίτευξη των ανωτέρω, σημαντικό ρόλο διαδραματίζει η ύπαρξη σταθερού θεσμικού πλαισίου που διέπει τον κλάδο και απορρέει από τη συνταγματική προστασία που απολαμβάνει η ναυτιλία.
Η έμπρακτη στήριξη της ελληνικής οικονομίας από τη ναυτιλία
Η ελληνική ναυτιλιακή κοινότητα είχε δείξει εξαρχής την επιθυμία της να στηρίξει τη χώρα κατά τη δύσκολη περίοδο της κρίσης, μέσα από την υπογραφή του πρώτου συνυποσχετικού μεταξύ ναυτιλιακής κοινότητας και ελληνικού Δημοσίου, για την καταβολή οικειοθελούς παροχής από τις ναυτιλιακές εταιρείες. Με την ψήφιση αυτού του συνυποσχετικού, η ναυτιλιακή κοινότητα είχε συμφωνήσει στην καταβολή διπλού φόρου χωρητικότητας (tonnage tax) επί των πλοίων του ελληνικού ναυτιλιακού θεσμικού πλαισίου (ν. 27/75) και στην επιβολή ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης επί των εισαγομένων εισοδημάτων από ναυτιλιακά μερίσματα σύμφωνα με τον Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος. Έτσι, η ελληνική ναυτιλία επέλεξε να συμβάλει έμπρακτα στην ενίσχυση της πληγείσας ελληνικής οικονομίας και να μην απέχει, οχυρωμένη πίσω από το Σύνταγμα, όπως και θα μπορούσε να κάνει.
Συνέπεια του ανωτέρω ήταν το ελληνικό σύστημα tonnage tax να καταστεί ένα από τα ακριβότερα στον κόσμο και κατ' επέκταση μη ανταγωνιστικό. Κάποιες διαχειρίστριες εταιρείες πλοίων με ξένη σημαία αναγκάστηκαν να αποχωρήσουν από την Ελλάδα, με προφανή αρνητικά επακόλουθα για την εγχώρια οικονομία.
Το νέο συνυποσχετικό
Με την υπογραφή του νέου συνυποσχετικού μεταξύ της κυβέρνησης και της ναυτιλιακής κοινότητας αφενός συνεχίζεται η οικειοθελής παροχή και συνεισφορά της ναυτιλιακής κοινότητας προς την ελληνική οικονομία και αφετέρου αποκαθίσταται η ανταγωνιστικότητα της ελληνικής ναυτιλίας και μειώνονται τα κίνητρα φυγής ελληνικών ναυτιλιακών επιχειρήσεων σε χώρες του εξωτερικού, διασφαλίζοντας την περαιτέρω ανάπτυξη του κλάδου εντός της ελληνικής επικράτειας.
Με το νέο συνυποσχετικό, θα ισχύουν τα ακόλουθα:
Α. Για τη φορολογία των πλοίων:
1) Για την ελληνική σημαία τον γνωστό φόρο χωρητικότητας (tonnage tax - GRT)
2) Για τα ξένης σημαίας πλοία διαχειριζόμενα από εταιρεία του Ν. 27/1975 θα πληρώνεται το tonnage tax ακριβώς όπως αν είχαν ελληνική σημαία, αφού αφαιρεθεί ο φόρος που καταβάλλεται στη χώρα της σημαίας. Κανένας άλλος φόρος δεν θα πληρώνεται για τα πλοία από τις διαχειρίστριες εταιρείες (management companies).
Β. Για τη φορολογία των φυσικών προσώπων:
Πλέον η οικειοθελής παροχή μετατοπίζεται στο επίπεδο των φυσικών προσώπων (μετόχων / τελικών πραγματικών δικαιούχων των πλοιοκτητριών εταιρειών).
Ειδικότερα, η νέα οικειοθελής παροχή συνίσταται στην εθελούσια καταβολή, ανερχομένη σε σταθερό ποσοστό 10% επί των εισαγομένων εισοδημάτων, από ναυτιλιακά μερίσματα των περιγραφόμενων πλοιοκτητριών εταιρειών. Η εφαρμογή της νέας οικειοθελούς παροχής αφορά αποκλειστικά φυσικά πρόσωπα/δικαιούχους ναυτιλιακών μερισμάτων, οι οποίοι είναι φορολογικοί κάτοικοι Ελλάδος και είναι αορίστου διάρκειας.
Είναι σαφές ότι η ανάληψη της νέας οικειοθελούς παροχής αντικαθιστά τη μέχρι σήμερα επιβαλλόμενη ειδική εισφορά αλληλεγγύης επί των εισαγομένων ναυτιλιακών μερισμάτων και εξαντλεί, κατά πρότυπο της ρύθμισης των άρθρων 2 και 26 του ν. 27/1975, κάθε φορολογική υποχρέωση των εν λόγω δικαιούχων / φυσικών προσώπων.
Οι ως άνω ουσιαστικές ρυθμίσεις θα εφαρμοστούν για τα εισοδήματα που προκύπτουν από ναυτιλιακά μερίσματα έτους (χρήσης) 2018 προς δήλωση το έτος 2019.
Η ερμηνεία του νέου συνυποσχετικού
Με βάση τα παραπάνω, το νέο συνυποσχετικό ερμηνεύεται ως ένα εποικοδομητικό θεσμικό πλαίσιο που θα επιτρέψει στην ελληνική ναυτιλιακή επιχειρηματικότητα να ανταγωνίζεται και πάλι ισάξια ναυτιλιακές επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται σε άλλες χώρες με πολύ χαμηλότερους συντελεστές φορολόγησης. Δημιουργούνται πλέον ευνοϊκές συνθήκες για να παραμείνει ο Πειραιάς στη χορεία των ισχυρών ανταγωνιστικών ναυτιλιακών κέντρων και να ενισχύσει τη θέση του, προκειμένου να προχωρήσει ο κλάδος μπροστά και να σημειώσει θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης.
Επιπλέον, η αποδέσμευση και μετατόπιση της οικειοθελούς παροχής από τις πλοιοκτήτριες εταιρείες στα φυσικά πρόσωπα, η επαναφορά στην καταβολή του προβλεπόμενου φόρου χωρητικότητας στο κανονικό καθεστώς του ν. 27/75, η αόριστη χρονική διάρκεια, ο εθελοντικός χαρακτήρας καταβολής της παροχής, η πλήρης κάλυψη του παγκόσμιου εισοδήματος των δικαιούχων εισοδημάτων από ναυτιλιακή δραστηριότητα αποτελούν όχι μόνο σημαντικό κίνητρο επαναπατρισμού Ελλήνων πλοιοκτητών που έφυγαν τα τελευταία χρόνια από την Ελλάδα, αλλά και προσέλκυσης εγγραφής πλοίων στην ελληνική σημαία και πόλος έλξης για εγκατάσταση αλλοδαπών εταιρειών με σκοπό τη διαχείριση των πλοίων τους (με ξένη σημαία) από την Ελλάδα.
Χρυσή τομή, όμως, για την προάσπιση της ανταγωνιστικότητας και την προσέλκυση ικανών στελεχών υψηλής εξειδίκευσης στην Ελλάδα αποτελεί και η υιοθέτηση της φορολόγησης με συντελεστή 10% των έκτακτων αμοιβών και ποσοστών (bonus) που διανέμουν από τα κέρδη οι διαχειρίστριες εταιρείες που είναι εγκατεστημένες στην Ελλάδα βάσει του άρθρου 25 του ν. 27/1975 στα μέλη Δ.Σ., σε διευθυντές, υπαλλήλους και στελέχη αυτών, από το έτος 2019 και μετά.
Συμπεράσματα
Το νέο θεσμικό πλαίσιο παρέχει τις συνθήκες για τη δημιουργία ενός ανταγωνιστικού ναυτιλιακού cluster, αναδεικνύοντας την Ελλάδα και ιδιαίτερα τον Πειραιά ως ένα από τα μεγαλύτερα διεθνή κέντρα παροχής ναυτιλιακών υπηρεσιών αποφέροντας σημαντικά οφέλη στην ελληνική οικονομία. Ταυτόχρονα, εστιάζουμε στη διευθέτηση του θεμελιώδους ζητήματος της αυτοτελούς φορολόγησης των αμοιβών των στελεχών των διαχειριστριών επιχειρήσεων, που αναμένουμε να οδηγήσει στην επιστροφή στην Ελλάδα ικανών στελεχών που είχαν φύγει από την Ελλάδα τα τελευταία χρόνια λόγω της υψηλής φορολόγησης αλλά και νέα στελέχη από όλο τον κόσμο. Είναι ένα μέτρο το οποίο αναστρέφει τη ζημιογόνα εκροή ικανού ανθρώπινου δυναμικού και συνεισφέρει ενεργά στην ανάπτυξη της ελληνικής ναυτιλίας.
Εν κατακλείδι, επιδοκιμάζουμε την κύρωση του νέου συνυποσχετικού για τον αέρα προόδου που επιφέρει στην ελληνική ναυτιλία, αφού θέτει τα θεμέλια για περαιτέρω ανάπτυξη και ευημερία στον κλάδο. Ευελπιστούμε ότι το νέο θεσμικό πλαίσιο θα αποτελέσει το παράδειγμα και για τους υπόλοιπους κλάδους της ελληνικής οικονομίας, ώστε να ανοίξει ο δρόμος για την προσέλκυση νέων επενδύσεων και την ενίσχυση της επιχειρηματικότητας.
* επικεφαλής Tax Partner
** στέλεχος της Moore Stephens Ορκωτοί Ελεγκτές Α.E.
(www.naftemporiki.gr)