πετρελαίου ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας (ΙΕΑ), που δημοσιεύτηκε σήμερα (15/3). Όπως είναι γνωστό, η κρίση ηλεκτρικής ενέργειας στη Βενεζουέλα έχει παραλύσει το μεγαλύτερο μέρος της χώρας για σημαντικό χρονικό διάστημα. Αν και υπάρχουν ενδείξεις ότι η κατάσταση βελτιώνεται, εν τούτοις, η υποβάθμιση του συστήματος ηλεκτρικής ενέργειας είναι τέτοια που κανείς δεν μπορεί να είναι σίγουρος για το αν θα υπάρξουν αντίστοιχες συνθήκες στο άμεσο μέλλον.
Έως πρόσφατα, η παραγωγή πετρελαίου της Βενεζουέλας είχε σταθεροποιηθεί σε περίπου 1,2 εκατ. βαρέλια την ημέρα. Ταυτόχρονα, όμως, 1,2 εκατ. βαρέλια την ημέρα είναι και ο όγκος των περικοπών παραγωγής πετρελαίου που συμφωνήθηκαν από τις χώρες του OPEC και ορισμένους παραγωγούς εκτός του διεθνούς καρτέλ, αναφέρει ο ΙΕΑ. Οι περικοπές τέθηκαν σε εφαρμογή τον Ιανουάριο και η συμμόρφωση από τον OPEC έφτασε το 94% τον Φεβρουάριο, με τη παραγωγή της Σαουδικής Αραβίας να μειώνεται κατά περίπου 170 χιλιάδες βαρέλια την ημέρα περισσότερο από ό,τι απαιτείται. Οι χώρες εκτός του OPEC συμμορφώνονται πιο αργά, με ποσοστό 51%, με τη Ρωσία να μειώνει την παραγωγή της πολύ σταδιακά. Λόγω των περικοπών, τα μέλη του OPEC συγκροτούν περίπου 2,8 εκατ. βαρέλια την ημέρα, πραγματικής πλεονάζουσας παραγωγικής ικανότητας (το Ιράν και η Βενεζουέλα αποκλείονται από τον υπολογισμό), με τη Σαουδική Αραβία να αναλογεί στα δύο τρίτα αυτής. Μεγάλο μέρος της πλεονάζουσας παραγωγικής ικανότητας αποτελείται από αργό πετρέλαιο παρόμοιο σε ποιότητα με τις εξαγωγές της Βενεζουέλας. Επομένως, σε περίπτωση σημαντικής απώλειας της πετρελαϊκής τροφοδοσίας από τη Βενεζουέλα, υπάρχουν θεωρητικώς, πιθανά μέσα αποφυγής μιας σοβαρής διατάραξης της αγοράς πετρελαίου, προσθέτει ο ΙΕΑ.
Πριν αποδειχθεί η σοβαρότητα της κατάστασης στη Βενεζουέλα, τα στοιχεία για τις πετρελαϊκές ισορροπίες του ΙΕΑ, για το πρώτο εξάμηνο του 2019, (βλέπε διάγραμμα), τα οποία δεν έχουν αλλάξει σημαντικά από την προηγούμενη έκθεση του Οργανισμού, υποδήλωναν ότι οι συνθήκες στην αγορά είναι πιο «σφιχτές». Με βάση τη σταθερή αύξηση της ζήτησης πετρελαίου, την μικρή πτώση της παραγωγής του OPEC, λόγω του Ιράν και της Βενεζουέλας, καθώς και την αυξανόμενη αμερικανική παραγωγή, η αγορά θα μπορούσε να παρουσιάσει ένα μέτριο πλεόνασμα κατά το πρώτο τρίμηνο του 2019, προτού οδηγηθεί σε έλλειμμα, το δεύτερο τρίμηνο του 2019, κατά περίπου 0,5 εκατ. βαρέλια την ημέρα. Μια παρόμοια εξέλιξη δεν λαμβάνει υπόψη τα ανακοινωθέντα σχέδια της Σαουδικής Αραβίας για περαιτέρω μείωση των εξαγωγών τον Απρίλιο.
Μολονότι θα πρέπει να αναμείνουμε τις εξελίξεις από την Βενεζουέλα, αν υπήρχε μια κατάρρευση της παραγωγής, θα μπορούσε να αποτελέσει ευκαιρία για άλλους παραγωγούς που μπορούν να προμηθεύσουν αντισταθμιστικά βαρέλια. Όπως αναφέρει χαρακτηριστικά ο ΙΕΑ, η Βενεζουέλα προμηθεύει, σήμερα, με περίπου 400 χιλιάδες βαρέλια την ημέρα, τόσο την Κίνα, όσο και την Ινδία. Άλλοι παραγωγοί έχουν ήδη επωφεληθεί από τα προβλήματα της Βενεζουέλας. Καθώς οι εξαγωγές προς τις ΗΠΑ έχουν μειωθεί, μετά την επιβολή κυρώσεων, η Ρωσία έχει αδράξει την ευκαιρία για να αυξήσει τις ποσότητες που εξάγει προς τις ΗΠΑ, από σχετικώς μέτρια επίπεδα, σε περίπου 150 χιλιάδες βαρέλια την ημέρα.
Η γεωπολιτική έχει προσθέσει μια άλλη επιπλοκή στην παγκόσμια αγορά πετρελαίου. Ταυτόχρονα, οι περικοπές στην πετρελαϊκή παραγωγή έχουν αυξήσει το «μαξιλάρι» της πλεονάζουσας παραγωγικής ικανότητας. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό τώρα, που το οικονομικό κλίμα γίνεται πιο απαισιόδοξο και η παγκόσμια οικονομία μπορεί να εισέλθει σε μια ευάλωτη περίοδο. Ένας άλλος τρόπος με τον οποίο ο κόσμος θα μπορεί να βρεθεί σε καλύτερη θέση για να αντιμετωπίσει τους γεωπολιτικούς κινδύνους, παρουσιάζεται στην πενταετή πρόβλεψη της ετήσιας έκθεσης του ΙΕΑ για το 2019, που αφορά την παγκόσμια πετρελαϊκή αγορά και η οποία δημοσιεύτηκε πριν από λίγες ημέρες (11/3).
Ένα βασικό θέμα είναι ο αυξανόμενα σημαντικός ρόλος των ΗΠΑ στις παγκόσμιες αγορές. Η αυξανόμενη παραγωγή δεν είναι μια νέα ιστορία. Αυτό που αλλάζει είναι ότι οι ΗΠΑ, το 2021, αναμένονται να γίνουν καθαροί εξαγωγείς πετρελαίου σε μέση ετήσια βάση. Με την παραγωγή του Καναδά να αυξάνεται, επίσης, και με τις περισσότερες εξαγωγές του να κατευθύνονται προς τα αμερικανικά διυλιστήρια, απελευθερώνονται όγκοι αμερικανικού αργού προς εξαγωγή. Φέτος, το εμπόριο πετρελαίου των ΗΠΑ, από τη θάλασσα, θα καταγράψει πλεόνασμα, με τις καθαρές εξαγωγές να ανέρχονται στα περίπου 4 εκατ. βαρέλια την ημέρα, έως το 2024. Η βελτιωμένη εικόνα των ΗΠΑ προσφέρει, όχι μόνο περισσότερες επιλογές στους καταναλωτές, αλλά, συμβάλει ουσιαστικά στην ασφάλεια του εφοδιασμού, ειδικά όταν (όπως τώρα) υπάρχουν αυξημένες γεωπολιτικές ανησυχίες, καταλήγει ο ΙΕΑ.
* Ο Δημήτρης Μεζαρτάσογλου είναι Διευθυντής Ερευνών του ΙΕΝΕ