τη χάραξη του τεράστιου αγωγού φυσικού αερίου γνωστού ως Turkish Stream, που θα μεταφέρει ρωσικό αέριο μέσω της Μαύρης Θάλασσας προς Τουρκία και Ευρώπη. Ο εν λόγω αγωγός, αφού πρώτα διοχετεύσει ένα μέρος του μεταφερόμενου όγκου στην Τουρκία, δηλ. 15,5 δισ. κυβικά μέτρα κατ’ έτος, θα κατευθύνει ισόποσο όγκο αερίου προς τις αγορές των Βαλκανίων και της Κεντρικής Ευρώπης. Κατά τη σύντομη παραμονή του στο Βελιγράδι και σε συνεντεύξεις που παραχώρησε σε ρωσικά και τοπικά μέσα, ο Ρώσος πρόεδρος ξεκαθάρισε ότι η Σερβία θα αποτελέσει τη δεύτερη Βαλκανική χώρα (μετά τη Βουλγαρία) μέσω της οποίας θα οδεύσει ο αγωγός Turkish Stream στην ευρωπαϊκή του χάραξη.
Η συμφωνία μεταξύ Ρωσίας και Σερβίας για τη συνέχιση του αγωγού φυσικού αερίου Turkish Stream μέσω σερβικού εδάφους, όπως και η επέκταση και αναβάθμιση του ήδη υπάρχοντος τερματικού σταθμού (περιλαμβάνει υπόγειες αποθήκες και συμπιεστές αερίου) έχει μεγάλη στρατηγική σημασία για το Βελιγράδι, όπως τόνισε ο πρόεδρος της Σερβίας, Αλεξάνταρ Βούτσιτς, σε διάγγελμά του προς το έθνος, στο οποίο μίλησε για τα αποτελέσματα της επίσκεψης του Βλάντιμιρ Πούτιν. Σύμφωνα με το Σέρβο πρόεδρο, οι προγραμματισμένες υποδομές «θα αναβαθμίσουν τη χώρα μας και επίσης θα καλύψουμε τις ανάγκες μας σε φυσικό αέριο». Η απόφαση για την όδευση του ευρωπαϊκού σκέλους του Turkish Stream μέσω της Σερβίας έρχεται μετά από παρόμοιες δεσμεύσεις της Μόσχας για το πέρασμα του αγωγού μέσω Βουλγαρίας (βλ. άρθρο μας με τίτλο ‘Προβάδισμα Βουλγαρίας στην Κούρσα Μεταφοράς Ρωσικού Αερίου από Turkish Stream Προς Ευρώπη’) και Ουγγαρίας με τελική απόληξη την Αυστρία, η κυβέρνηση της οποίας έχει ταχθεί αναφανδόν υπέρ του έργου. Να θυμίσουμε ότι στην Αυστρία, στο Baumgarten, ευρίσκεται ένας από τους μεγαλύτερους κόμβους μεταφοράς και αποθήκευσης φυσικού αερίου στην Ευρώπη.
Η συμφωνία μεταξύ Ρωσίας και Σερβίας για την όδευση του Turkish Stream μέσω των εδαφών της τελευταίας έρχεται να ‘δέσει’ τα σχέδια της Μόσχας για την ολοκλήρωση της νότιας διαδρομής μέσω της οποίας η Gazprom θα προμηθεύει με αέριο την Ευρώπη. Με το βόρειο άξονα να ολοκληρώνεται σύντομα, μέχρι το τέλος του 2019, μέσω της κατασκευής του Nord Stream 2. Έτσι, η Μόσχα πολύ σύντομα (μετά το 2021) θα διοχετεύει αέριο στους Ευρωπαίους πελάτες της κυρίως μέσω του συστήματος αγωγών Nord Stream 1 & 2 και του Turkish Stream, παρακάμπτοντας πλήρως την ενοχλητική και προκλητική -για τα ρωσικά συμφέροντα- Ουκρανία.
Όπως παρατηρούν καλά ενημερωμένες πηγές του energia.gr στις Βρυξέλλες δεν αναμένεται να υπάρξουν σοβαρές αντιδράσεις από πλευράς Κομισιόν για τον απλούστατο λόγο ότι έχει προηγηθεί μια συνολική συμφωνία μεταξύ Ευρωπαϊκής Επιτροπής και Gazprom (Μάιος 2018) για τη συμμετοχή της δεύτερης στην ευρωπαϊκή αγορά επί ίσοις όροις και με την πλήρη αποδοχή του ευρωπαϊκού πλαισίου ανταγωνισμού. Ως αποτέλεσμα, η Gazprom διοχετεύει σήμερα σημαντικές επιπλέον ποσότητες αερίου στην Ευρώπη, συμμετέχει στις ανταγωνιστικές διαδικασίες των διαφόρων ευρωπαϊκών gas hubs, έχοντας αυξήσει εντυπωσιακά τις πωλήσεις της σε ευρωπαϊκές εταιρείες. Να σημειωθεί ότι το 2018 οι πωλήσεις της Gazprom προς την Ευρώπη, συμπεριλαμβανομένης και της Τουρκίας, ξεπέρασαν κάθε προηγούμενο και έφθασαν τα 190 δισ. κυβικά μέτρα και με πρόβλεψη το 2020 να ξεπεράσει τα 200 δισ. κυβικά μέτρα. Αυτό σημαίνει ότι η Gazprom σύντομα θα καλύπτει το 40% των ευρωπαϊκών αναγκών σε φυσικό αέριο. Για αυτό εξάλλου η ανακοίνωση που εξεδόθη από την Κομισιόν μόλις έγινε γνωστή η συμφωνία Ρωσίας - Σερβίας ήτο τελείως ήπια, αναφέροντας «η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρακολουθεί την κατάσταση που διαμορφώνεται σε σχέση με τον αγωγό Turkish Stream και θα εφαρμόσει όλους τους ενεργειακούς κανόνες της ΕΕ που ισχύουν για όλους τους αγωγούς φυσικού αερίου».
Οι ανωτέρω εξελίξεις είναι ιδιαίτερα ανησυχητικές για την Ελλάδα, αφού η μη όδευση ενός σκέλους του Turkish Stream μέσω των εδαφών μας σημαίνει ότι η τροφοδοσία μας με ρωσικό αέριο, που καλύπτει σήμερα σχεδόν το 65% των αναγκών μας, θα γίνεται αποκλειστικά μέσω της Τουρκίας και δευτερευόντως μέσω της Βουλγαρίας, με τις δυο αυτές χώρες να μπορούν ανά πάσα στιγμή να μειώσουν την πίεση ή την παροχή (ή και τα δυο μαζί) σε περιόδους μεγάλου ψύχους ή σε περίπτωση έντασης των μεταξύ μας σχέσεων, κάτι που ισχύει στην περίπτωση της Τουρκίας.
Χωρίς αντίβαρο στη διαμορφούμενη νέα ενεργειακή κατάσταση στα Βαλκάνια, η Ελλάδα εμφανίζεται απομονωμένη και εξαρτώμενη αποκλειστικά από την καλή βούληση της Άγκυρας, με την οποία θα πρέπει τώρα να διαπραγματευθεί την πρόσβαση στο ρώσο-τουρκικό κόμβο (επί τουρκικού εδάφους ευρισκόμενο) εάν επιθυμεί να αποκτήσει απευθείας πρόσβαση στο ρωσικό αέριο που προμηθεύεται, αφού από το 2020 θα σταματήσει πλήρως (από την Gazprom) η λειτουργία του Trans Balkan Pipeline μέσω του οποίου Ελλάδα, Βουλγαρία και Τουρκία προμηθεύονται μέχρι σήμερα φυσικό αέριο.