Υστερα από χρόνια μειούμενης ζήτησης, υπάρχει υπερβάλλον αργούν δυναμικό στην οικονομία το οποίο αποτελεί ανάχωμα στις επενδύσεις. Το εργατικό κόστος μειώθηκε τόσο που δεν μπορεί να συμπιεστεί και άλλο για να αυξηθεί η ανταγωνιστικότητα. Δάνεια, ίδια κεφάλαια και ρευστότητα είναι εξαιρετικά περιορισμένα. Το χρηματοπιστωτικό σύστημα δεν επαρκεί για τον ρόλο του χρηματοδότη της ανάπτυξης. Η κρατική μηχανή έχει φθάσει στα όριά της και έχει πάψει να έχει σχέσεις με την πραγματική οικονομία. Το ασφαλιστικό σύστημα, τέλος, έχει χρεοκοπήσει πρακτικά και χρηματοδοτείται κατά 55% από τον προϋπολογισμό, αποστερώντας πόρους από την ανάπτυξη.
Για να αντιμετωπίσει αυτή τη λιτανεία στρεβλώσεων, η κυβέρνηση χρειάζεται να επανασχεδιάσει τη δημόσια διοίκηση και το συνταξιοδοτικό σύστημα, να απομακρύνει όλους τους αχρείαστους περιορισμούς στην οικονομική δραστηριότητα και να διατυπώσει ένα νέο οικονομικό πρότυπο για τη χώρα.
Η ανάγκη μεταρρύθμισης της κρατικής μηχανής είναι ευρέως αποδεκτή. Απλά πρέπει να ξεκινήσει άμεσα και στοχευμένα. Η αντιμετώπιση του χρεοκοπημένου συνταξιοδοτικού συστήματος είναι πράξη τιμιότητας, όχι θάρρους, προς τους σημερινούς συνταξιούχους και τους συνεισφέροντες του μέλλοντος. Υπάρχουν λύσεις, αλλά είναι πολιτικά δύσκολο να εφαρμοστούν. Η πειθαρχία στη νομοθεσία και στην κωδικοποίηση του νόμου, η παροχή των κατάλληλων δεξιοτήτων στην αγορά, η αποτελεσματική δημόσια διοίκηση, η άμεση ανταπόκριση στις αιτήσεις αδειών, η γρήγορη δικαστική διαδικασία είναι τα αντίδοτα στη «σπαγγετοποίηση» της οικονομίας.
Η χαλάρωση των χρηματοδοτικών περιορισμών και η διαθεσιμότητα κεφαλαίων και πιστώσεων είναι ζωτικής σημασίας για την αύξηση των επενδύσεων, οι οποίες με τη σειρά τους θα ξαναφέρουν την τεχνολογία στην οικονομία. Η κινητοποίηση πόρων (κεφαλαίου, δεξιοτήτων και μυαλών) σε όλες τις διαστάσεις της οικονομίας έχει τη μέγιστη δυνατή επίπτωση μόνο όταν εφαρμόζεται πάνω στα συγκριτικά πλεονεκτήματα της χώρας. Αυτό απαιτεί μια νέα οικονομική αρχιτεκτονική, καθοδηγούμενη από ένα συναρπαστικό όραμα για το μέλλον, το οποίο θα περιορίσει και τους πολιτισμικούς παράγοντες που έθρεψαν αυτές τις στρεβλώσεις.
Τρεις είναι οι κύριες διαστάσεις της νέας αρχιτεκτονικής: η επένδυση στη γεωπολιτική θέση της Ελλάδας, η αξιοποίηση των συγκριτικών πλεονεκτημάτων της χώρας και η ταχύτατη εισαγωγή της τεχνολογίας σε όλες τις οικονομικές δραστηριότητες.
Η Ελλάδα είναι σημαντική για την περιοχή της ΝΑ Ευρώπης και για το εμπόριο Ανατολής-Δύσης, και επομένως είναι σημαντική για την Ευρώπη και τις ΗΠΑ. Εχει δεσμούς με τον αραβικό κόσμο και απολαμβάνει ιδιαίτερων σχέσεων με το Ισραήλ και το Ιράν. Αυτό αποτελεί ένα πολύ ιδιόρρυθμο αμάλγαμα γεωπολιτικών σχέσεων, πάνω στο οποίο ωστόσο μπορεί να στηριχθεί πολύπλευρη οικονομική δραστηριότητα.
Με την ηγετική της θέση στην παγκόσμια ναυτιλία και ως ένας από τους 15 πιο δημοφιλείς τουριστικούς προορισμούς παγκοσμίως, η χώρα μας αποτελεί ήδη ένα μικρό αλλά σημαντικό μέρος της παγκόσμιας οικονομίας. Η Ελλάδα, σαν σταυροδρόμι μεταξύ Ανατολής και Δύσης, μπορεί να προσελκύσει διεθνείς εμπορικές και ενεργειακές ροές και να αυξήσει την προστιθέμενη αξία που παράγει η οικονομία της. Ενα φυσικό εκκολαπτήριο ταλέντου, το οποίο καρπώνονται συνήθως άλλες χώρες, η Ελλάδα μπορεί να προσελκύσει, ή απλώς να συγκρατήσει, τα μυαλά και τις δεξιότητες που χρειάζεται για να δημιουργήσει ένα νέο οικονομικό οικοδόμημα, βασισμένο στην τεχνολογία και σε υπηρεσίες προστιθέμενης αξίας. Τέλος, με μαζική αστική ανάπλαση η χώρα θα καταστήσει τις πόλεις της ικανές να φιλοξενήσουν την οικονομική αυτή στροφή στην ποιότητα και έτσι να αναζωογονηθεί η «νεκρή» στεγαστική και εμπορική αγορά ακινήτων.
Στον καπιταλισμό, οι αγορές αποφασίζουν την κατανομή των πόρων. Η Ελλάδα θα μεταμορφωθεί μαθαίνοντας να πλοηγεί στα ταραχώδη νερά τους, πείθοντάς τις ότι η νέα οικονομική αρχιτεκτονική της έχει νόημα.
Η διαμόρφωση του διεθνούς ρόλου της Ελλάδας, η επένδυση στα συγκριτικά πλεονεκτήματα, η ενίσχυση των δεσμών με την παγκόσμια οικονομία και η πλήρης αξιοποίηση των μυαλών και των ταλέντων της χώρας φτιάχνουν μια νέα εικόνα για το μέλλον. Χωρίς ένα τέτοιο ενοποιητικό και συναρπαστικό όραμα, η Ελλάδα θα παραμείνει μόνιμα παραμορφωμένη και θα αποκλίνει συνεχώς από τις χώρες της Ευρώπης.
* Ο κ. Κώστας Σ. Μητρόπουλος είναι εντεταλμένος σύμβουλος της PwC Ελλάδος.
(Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ)