Κάτι που από εδώ και στο εξής θα αρχίσει να γίνεται εμφανές ακόμη και δια γυμνού οφθαλμού προς μεγάλη ενόχληση ορισμένων γειτονικών χωρών που, αν και μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης και υποτιθέμενοι εταίροι, προσπαθούν με κάθε θεμιτό και αθέμιτο μέσο να υποσκάψουν τις όποιες προσπάθειες της Ελλάδας για την ενοποίηση και ανάπτυξη της ενεργειακής αγοράς συνολικά στη ΝΑ Ευρώπη.
Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή, απαριθμώντας ορισμένα γεγονότα τα οποία δεν επιδέχονται ουδεμία αμφισβήτηση:
Πρώτο: Μέχρι το τέλος του τρέχοντος έτους προβλέπεται η ολοκλήρωση της επέκτασης του τερματικού σταθμού LNG της Ρεβυθούσας, πράγμα που σημαίνει τη θεαματική αύξηση του όγκου των δεξαμενών αποθήκευσης από το σημερινό επίπεδο των 125.000 κυβ. μέτρων στα 220.000 κυβ. μέτρα και άρα τη δυνατότητα εξυπηρέτησης διαμετακομιστικού εμπορίου. Παράλληλα, ανοίγει ο δρόμος για την προώθηση μικρής κλίμακας LNG( μέσω ξεχωριστής εγκατάστασης φόρτωσης) για τροφοδοσία σε πλοία, νησιά και σε απομονωμένες περιοχές.
Δεύτερο: Ο διπλασιασμός σχεδόν της αποθηκευτικής ικανότητας του τερματικού σταθμού ενισχύει την ενεργειακή ασφάλεια του εθνικού συστήματος, αφού δυστυχώς η Ελλάδα δε διαθέτει ακόμα μόνιμη υπόγεια δεξαμενή φυσικού αερίου. Παράλληλα, ενισχύεται ο εφοδιαστικός ρόλος της χώρας σε περιφερειακό επίπεδο, σε περιπτώσεις έκτακτου ανάγκης και στο πλαίσιο των solidarity mechanisms που έχουν διαμορφωθεί μέσα από το Energy Union.
Έργα Υποδομών Φυσικού Αερίου στην ΝΑ Ευρώπη
Τρίτο: Την 1 Ιουλίου ξεκίνησε την επίσημη λειτουργία της η πλατφόρμα εξισορρόπησης φορτίου (balancing platform) του ΔΕΣΦΑ μαζί με το Virtual Trading Platform. Αν και σε αυτή τη φάση η ανωτέρω πλατφόρμα εξυπηρετεί αποκλειστικά τις ανάγκες προμήθειας του ίδιου του ΔΕΣΦΑ, η μετεξέλιξη του παρόντος συστήματος σε full trading platform (gas hub), που προγραμματίζεται να λειτουργήσει μέχρι τα τέλη του 2019, θα αποτελέσει τον πρώτο εμπορικό κόμβο φυσικού αερίου της ευρύτερης περιοχής, εξυπηρετώντας trades και από τις γειτονικές χώρες. Πρέπει να σημειώσουμε ότι στις 18 Ιουλίου προηγήθηκε η ίδρυση του Ελληνικού Χρηματιστήριου Ενέργειας (ΕΧΕ), το οποίο και πρόκειται να λειτουργήσει πλήρως εντός του α΄ εξαμήνου του 2019. Το δε gas trading platform του ΔΕΣΦΑ θα αποτελέσει βασικό εργαλείο για τη δημιουργία και διαπραγμάτευση συμβολαίων φυσικού αερίου μέσω του ΕΧΕ.
Τέταρτο: Πριν το τέλος του 2018 -και με την προϋπόθεση ότι δεν θα υπάρξουν νέες κωλυσιεργίες από πλευράς Σόφιας ( η οποία ας σημειωθεί ότι, με τις κατά καιρούς ανάρμοστες συμπεριφορές της και πισωγυρίσματα, καθυστέρησε το εν λόγω έργο για περισσότερο από 6 χρόνια)- θα έχει ξεκινήσει η κατασκευή του ελληνο-βουλγαρικού διασυνδετηρίου αγωγού. Ενός μικρού σε μέγεθος έργου, αλλά με τεράστια στρατηγική σημασία για την ενεργειακή ασφάλεια της περιοχής (κυρίως της Βουλγαρίας) και ταυτόχρονα σημαντικό εργαλείο για την προώθηση του περιφερειακού εμπορίου φυσικού αερίου.
Πέμπτο: Από τα τέλη του 2019 προβλέπεται να ξεκινήσει η παραλαβή των πρώτων ποσοτήτων αζέρικου αερίου από το εθνικό σύστημα μέσω του ΤΑP. Έχει σημασία το γεγονός ότι σε πρώτη φάση το σύστημα αγωγών TANAP-TAP θα τροφοδοτήσει Ελλάδα και Τουρκία, με τη Βουλγαρία να ξεκινά να παραλαμβάνει τις δικές της ποσότητες (1,0 δισ. κυβ. μέτρα το χρόνο) μετά το 2021.
Έκτο: Εντός του β΄ εξαμήνου του 2020 πρόκειται να εγκατασταθεί η πλωτή μονάδα LNG της Gastrade (του ομίλου Κοπελούζου) στην Αλεξανδρούπολη, ενισχύοντας περαιτέρω την ελληνική ενεργειακή υποδομή και ικανότητα προμήθειας αερίου σε περιφερειακό επίπεδο.
Δραστηριότητες Εμπορίας Φυσικού Αερίου στην Ελλάδα
Πέραν των ανωτέρω σημαντικών έργων και δράσεων στο χώρο του φυσικού αερίου, δε θα πρέπει να παραβλέψουμε και μια σειρά άλλων, εξίσου θετικών εξελίξεων στον ευρύτερο ενεργειακό τομέα που καθιστούν την χώρα μας leader σε περιφερειακό επίπεδο. Πολύ συνοπτικά αυτές οι εξελίξεις περιλαμβάνουν: (α) την επιστροφή της Ελλάδος στην αγορά μεγάλων έργων ΑΠΕ μετά την πρόοδο των τελευταίων 18 μηνών στα αιολικά και την (προεξοφλούμενη) θετική έκβαση του διαγωνισμού της ΡΑΕ, τη στιγμή που οι πέριξ χώρες τα τελευταία χρόνια δεν έχουν προσθέσει ούτε ένα μεγαβάτ αιολικής η φωτοβολταϊκής ισχύος, (β) την επιτελεσθείσα πρόοδο στη διασύνδεση του ηπειρωτικού δικτύου με το νησιωτικό χώρο και τις νέες διασυνδέσεις που έχουν ήδη δρομολογηθεί από τον ΑΔΜΗΕ, δηλ. υπόλοιπες Κυκλάδες και Κρήτη, (γ) τις θεαματικές εξαγωγικές επιδόσεις των δυο ελληνικών διυλιστηριακών ομίλων με αποτέλεσμα να έχουν καταστεί οι βασικοί προμηθευτές πετρελαϊκών προϊόντων της Ανατολικής Μεσογείου (συμπεριλαμβανομένης και της Τουρκίας) και της Βόρειας Αφρικής, (δ) την ανάδειξη ελληνικών εταιρειών ως βασικών EPC contractors ενεργειακών έργων στη λεκάνη της Μεσογείου και ευρύτερα και (ε) το ανανεωμένο ενδιαφέρον για έρευνες υδρογονανθράκων από μεγάλες πετρελαϊκές (ExxonMobil, Total, ENI, Repsol, Edison), μετά την πλήρη επανασύσταση, μέσω της ΕΔΕΥ, του κρατικού μηχανισμού αδειοδότησης, επίβλεψης και συντονισμού ερευνών και παραγωγής.
Όλα τα ανωτέρω έργα και δραστηριότητες ,εφόσον εξελίσσονται κανονικά κατά τα επόμενα 2 με 3 χρόνια, πρόκειται νομοτελειακά να δράσουν σωρευτικά, ενισχύοντας ακόμη περισσότερο τη θέση της χώρας στο ενεργειακό σύστημα της περιοχής. Αυτό είναι λογικό να ενοχλεί ορισμένες, γεωπολιτικά και ενεργειακά αδύναμες χώρες οι οποίες, αν και αναμένεται ότι θα ωφεληθούν από τη συντελούμενη ενεργειακή αναγέννηση της Ελλάδος, δε βλέπουν με καλό μάτι την ισχυροποίηση της χώρας μας. Η Βουλγαρία είναι μια από αυτές τις χώρες, αφού με διάφορους φανερούς, αλλά και αδιαφανείς τρόπους τα τελευταία χρόνια προσπαθεί συστηματικά να αποδομήσει κάθε ελληνική πρωτοβουλία και προσπάθεια για την ενοποίηση (integration) της περιφερειακής ενεργειακής αγοράς. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η αντίδρασή της στην ελληνική πρωτοβουλία για τη δημιουργία ενός περιφερειακού gas trading hub.
(Βλέπε μελέτη ΙΕΝΕ (2014) http://www.depa.gr/uploads/Outlook_for_a_natural_gas_trading_hub_in_SE_Europe_FINAL%20DRAFT%20%282%29.pdf )
Αφού υποβάθμισε πλήρως τη σημασία της ελληνικής πρότασης, προχώρησε άμεσα στην επεξεργασία ενός μεγαλεπήβολου σχεδίου (εξασφαλίζοντας μάλιστα και ευρωπαϊκή χρηματοδότηση) για τη δημιουργία ενός physical gas hub στην Βάρνα! Παρά το γεγονός ότι ούτε η τοποθεσία, αλλά ούτε οι προβλεπόμενες ποσότητες αερίου που βεβαιωμένα θα διέρχονται από την περιοχή δικαιολογούν ένα τέτοιο έργο. Παράλληλα, η Σόφια -μέσω δηλώσεων τόσο της υπουργού Ενέργειας, όσο και του πρωθυπουργού Μπορίσοφ- φέρεται να εκλιπαρεί τη Μόσχα για την όδευση ενός τμήματος του Turkish Stream μέσω Βουλγαρίας, ενώ η ίδια κυβέρνηση πριν από τέσσερα χρόνια τίναξε κυριολεκτικά στον αέρα το ρωσικό σχέδιο του αγωγού South Stream. Και ας μην αναφερθούμε καλύτερα στην ύποπτη και επιβλαβή για την Ελλάδα συμπεριφορά του κ. Μπορίσοφ, όταν το 2010 με διάφορες αστείες, αλλά απόλυτα προσβλητικές δικαιολογίες, κατάφερε και ματαίωσε τον πετρελαιαγωγό Μπουργκάς - Αλεξανδρούπολη, ένα έργο υψίστης στρατηγικής σημασίας για την Ελλάδα.
Εάν κρίνουμε δε από τις πρόσφατες διθυραμβικές δηλώσεις του ίδιου του Μπορίσοφ και μελών της κυβέρνησής του στο πλαίσιο της πρόσφατης συνάντησης του CESEC στην Σόφια (29/6) και της (δήθεν) προσήλωσής του στο έργο του IGB, η ελληνική κυβέρνηση θα πρέπει να αρχίσει να ανησυχεί σοβαρά. Όχι ότι δε θα προχωρήσει το έργο, αφού υπάρχουν ισχυρές ευρωπαϊκές δεσμεύσεις και εξασφαλισμένη χρηματοδότηση, αλλά απλούστατα είναι στο χέρι της Σόφιας να καθυστερήσει περαιτέρω το έργο στη φάση της κατασκευής με κίνδυνο να μην ολοκληρωθεί (ρίχνοντας ως συνήθως όλο το φταίξιμο στην ελληνική πλευρά), ενώ παράλληλα θα διαπραγματεύεται με την Τουρκία την κατασκευή του τούρκο-βουλγαρικού διασυνδετηρίου αγωγού που την ενδιαφέρει πρωτίστως, αποβλέποντας να διέλθουν μέσω αυτού οι επιπλέον ποσότητες του Turkish Stream (από τη δεύτερη γραμμή) που θα προορίζονται για τις ευρωπαϊκές αγορές. Αυτός είναι εξάλλου o λόγος που η Βουλγαρία, αν και υπέγραψε το Νοέμβριο του 2014 τη συμφωνία με Ελλάδα και Ρουμανία για τη δημιουργία του Vertical Corridor, ουδέποτε προχώρησε στην προβλεπόμενη υπογραφή δεσμευτικής συμφωνίας και αντ’ αυτού προώθησε τον -μάλλον άσχετο για τα ελληνικά ενδιαφέροντα- αγωγό BRUΑ που θα συνδέει Βουλγαρία, Ρουμανία, Ουγγαρία κα Αυστρία.
Τελευταία, αλλά όχι αμελητέα, είναι μια λεπτομέρεια που είναι ενδεικτική του αρνητικού κλίματος που παρασκηνιακά καλλιεργεί η Σόφια εις βάρος των κατά καιρούς συμφωνηθέντων με την Ελλάδα κοινών θέσεων και σχεδίων. Η λεπτομέρεια συνίσταται στο γεγονός ότι εφέτος στο ετήσιο Energy Dialogue που οργάνωσε το ΙΕΝΕ στη Θεσσαλονίκη (26 - 27 Ιουνίου), οι βουλγαρικές εταιρείες που μετά από σχετικές συνεννοήσεις είχαν ειδικά προσκληθεί να συμμετάσχουν και να λάβουν ενεργό μέρος στις εργασίες, ειδικά για θέματα φυσικού αερίου, έλαμψαν δια της απουσίας των, χωρίς καν να στείλουν τις προβλεπόμενες τυπικά δικαιολογίες.
Υπάρχει μια λαϊκή παροιμία που πιστεύουμε ότι ταιριάζει απόλυτα στην περίπτωση του διασυνδετηρίου αγωγού Ελλάδος-Βουλγαρίας (IGB), η κατασκευή του οποίου συζητείται πάνω από μια δεκαετία: «Όπου λαλούν πολλά κοκόρια αργεί να ξημερώσει», λέει ο θυμόσοφος λαός. Τελευταία ακούγονται όλο και περισσότερες φωνές!