Τις τελευταίες ημέρες έχουμε γίνει μάρτυρες μιας απρόσμενης
διπλωματικής διελκυστίνδας μεταξύ Μόσχας και Λονδίνου, με άμεση εμπλοκή της Ουάσινγκτον,
με αφορμή την υποτιθέμενη δολοφονική απόπειρα κατά του υπό βρετανική προστασία
(μάλλον δεν τον προστάτευσαν καλά!) Ρώσου διπλού πράκτορα, Σεργκέι Σκρίπναλ και
της θυγατέρας του, Γιούλιας. Ενώ πατέρας και κόρη χαροπαλεύουν υπό την επήρεια
της ρωσικής προέλευσης τοξικής ουσίας Novichok, το Λονδίνο κατηγορεί ανοικτά το
Κρεμλίνο για σειρά δολοφονικών επιθέσεων (14 άτομα φέρεται να έχουν δολοφονηθεί
από Ρώσους πράκτορες τα τελευταία 10 χρόνια επί βρετανικού εδάφους), απειλώντας
με σειρά αντίμετρων και μεγάλης κλίμακας οικονομικών κυρώσεων.
Βέβαια, οι παντός είδους δυτικές οικονομικές κυρώσεις κατά
της Ρωσίας δεν είναι κάτι το πρωτόγνωρο, αρχής γενομένης επί περιόδου ψυχρού
πολέμου (1950-1989) και πλέον πρόσφατα, το 2014-2015, με αφορμή την προσάρτηση
της Κριμαίας και την αμυντική εμπλοκή της Μόσχας στο ουκρανικό αποσχιστικό
κίνημα. Ως γνωστό, οι κυρώσεις αυτές είχαν σκοπό να πλήξουν την ρωσική
οικονομία, εμποδίζοντας αφενός μεν τις εξαγωγές ρωσικών προϊόντων στην Δύση,
και αφετέρου δυτικές επενδύσεις στην Ρωσία, με τον ενεργειακό τομέα να επηρεασθεί αναλογικά περισσότερο, λόγω του μεγάλου ύψους και εμβέλειας των ξένων
επενδύσεων σε διάφορα projects στην Ρωσία. (π.χ. ερευνητικά προγράμματα για
υδρογονάνθρακες στην Αρκτική, κατασκευή σταθμού υγροποίησης φυσικού αερίου στη
χερσόνησο Yamal, ναυπηγήσεις πλοίων LNG, κατασκευή του αγωγού Nord Stream 2
κλπ.).
Όπως όμως προκύπτει από πρόσφατες αναφορές, οι παντός είδους
κυρώσεις, που στρέφοντο κατά συγκεκριμένων ατόμων και εταιρειών και έθεταν
σειρά αυστηρών απαγορευτικών όρων και περιορισμών, δεν κατάφεραν να πλήξουν
καίρια την ενεργειακή βιομηχανική παραγωγή, με αποτέλεσμα κατά τα τέσσερα τελευταία
χρόνια να έχει αυξηθεί η ρωσική παραγωγή αργού πετρελαίου και
προϊόντων, με αυτή να έχει φθάσει τα 10,98 εκατ. βαρ. την ημέρα μέσο όρο το
2017, με προοπτική να σταθεροποιηθεί το 2108 στα 11,0 εκατ. βαρ., δηλαδή αρκετά
υψηλότερη από αυτή της Σαουδικής Αραβίας. Θα πρέπει δε να ληφθεί υπόψη ότι η
Ρωσία έχει σήμερα τη δυνατότητα να αυξήσει περαιτέρω την παραγωγή της έως και
11.5 εκατ. βαρ. την ημέρα, αλλά δεν το πράττει στο πλαίσιο της συμφωνίας της με
τον OPEC για συγκράτηση της παραγωγής με στόχο τη στήριξη των τιμών. Παράλληλα,
η Ρωσία -κυρίως μέσω της Gazprom, αλλά και ιδιωτικών εταιρειών όπως η
Novatek- έχει αυξήσει την παραγωγή φυσικού αερίου, με αυτή να έχει ξεπεράσει τα
690 δισ. κυβικά μέτρα (BCMs) το 2017, σημειώνοντας αύξηση 7,9% σε σύγκριση με
το 2106 και +2,9% σε σύγκριση με το 2011, οπότε και είχε σημειωθεί ρεκόρ
παραγωγής.
Η Ρωσία καλύπτει σήμερα σχεδόν το 40% των αναγκών φυσικού αερίου
της Ευρώπης (180 BCMs το 2017), το 30% των αναγκών πετρελαίου και το 30% του
άνθρακα. Με άλλα λόγια, υπάρχει μια διαχρονική εξάρτηση της Ευρώπης από ρωσικές
ενεργειακές εξαγωγές, οι οποίες μάλλον αυξάνονται παρά μειώνονται.
Έχει δε πολύ μεγάλο ενδιαφέρον η πληροφορία ότι εν μέσω
κυρώσεων και μιας επαπειλούμενης νέας ρήξης μεταξύ Μόσχας και Δύσης, με αφορμή
την απόπειρα δολοφονίας κατά του Σκρίπναλ στο Salisbury της Αγγλίας πριν 10 ημέρες,
το ρωσικό δημόσιο μέσω της κρατικής τράπεζας VTB Capital, εξέδωσε με μεγάλη επιτυχία στην αγορά του Λονδίνου δυο
ευρωομόλογα συνολικού ύψους $ 4,0 δισ. 10ετούς και 30ετούς διάρκειας αντίστοιχα
και ένα εταιρικό ομόλογο $ 750 εκ. της Gazprom, τα οποία μάλιστα και έγιναν
τρεις φορές oversubscribed. Πράγμα που σημαίνει ότι, παρά τις κυρώσεις και το
διπλωματικό πόλεμο που έχουν κηρύξει Μ. Βρετανία και ΗΠΑ κατά της Ρωσίας, οι
αγορές δε φαίνεται να έχουν επηρεασθεί στο ελάχιστο.
Συμπερασματικά, θα παρατηρούσαμε ότι οι κυρώσεις και τα
παντός είδους μέτρα κατά της Ρωσίας από ΗΠΑ και Ευρώπη όχι μόνο δεν έβλαψαν την
Ρωσία, αλλά συνέβαλαν στην αναγέννηση της ρωσικής οικονομίας, αφού υποχρέωσαν
την κυβέρνηση Πούτιν να ενισχύσει και να αναπτύξει με κάθε δυνατό τρόπο την
εγχώρια παραγωγή και να προωθήσει πολύ ισχυρές οικονομικές και εμπορικές
συνεργασίες με ανεξάρτητα (από το εγκαθιδρυμένο διεθνές χρηματοπιστωτικό σύστημα)
κράτη, όπως η Κίνα και η Σαουδική Αραβία. Δηλαδή, η Ρωσική οικονομία επέδειξε
μια απαράμιλλη ανθεκτικότητα, ξεπερνώντας τα όποια εμπόδια με αποτέλεσμα και η
βιομηχανική παραγωγή να μην καμφθεί, αλλά και μεγάλα έργα υποδομών όπως ο Nord
Sream2 και η μονάδα υγροποίησης αερίου στη χερσόνησο Yamal να κατασκευασθούν.
Όλα αυτά, δε, θα πρέπει να ληφθούν σοβαρά υπόψη στο μακροχρόνιο ενεργειακό
προγραμματισμό των ΕΕ28, καθότι η Ρωσία αποτελεί σήμερα τον de facto στρατηγικό
ενεργειακό εταίρο της ΕΕ και ως τέτοιος θα πρέπει να αξιολογηθεί και να ληφθεί
σοβαρά υπόψη σε όλους τους σχεδιασμούς.