Αναγκαστική Συνύπαρξη

Το πρώτο μήνυμα προς τη Γερμανία και την Ε.Ε. συνολικά το απέστειλε ο Ερντογάν αμέσως μετά τη Συμφωνία τον περασμένο Μάρτιο ανάμεσα στον τότε πρωθυπουργό Νταβούτογλου και την καγκελάριο Μέρκελ για τη διαχείριση των προσφυγικών ροών με τη δραματική συρρίκνωσή τους σε ταχύτατο χρονικό διάστημα.

Επρόκειτο για ένα σαφές μήνυμα ότι η Αγκυρα είναι φερέγγυος συμβαλλόμενος υπό την προϋπόθεση ότι η άλλη πλευρά τηρεί τα συμφωνηθέντα.

Προχθές με την ογκώδη διαδήλωση οπαδών του Ερντογάν στην Κολωνία απεστάλη άλλο ένα μήνυμα: Ο ισχυρός άνδρας της Τουρκίας έχει επιρροή, αν όχι πλειοψηφική, σε κάθε περίπτωση βαρύνουσα στην τουρκική κοινότητα στη Γερμανία και μπορεί υπό την προϋπόθεση της αμοιβαιότητας να έχει εποικοδομητική και σταθεροποιητική συμβολή, σε μια στιγμή που η καγκελάριος κινδυνεύει λόγω των τρομοκρατικών πληγμάτων να πληρώσει υψηλό εσωτερικό πολιτικό κόστος για την πολιτική της στο προσφυγικό.

Από την μεριά της η Γερμανία με την απαγόρευση της ζωντανής παρέμβασης του Ερντογάν σε γιγαντοοθόνη, αλλά και με την παρεμπόδιση του υπουργού Εξωτερικών Τσαβούσογλου να είναι παρών στο βήμα της συγκέντρωσης έκανε μια επίδειξη πυγμής, καθώς χάραξε τις κόκκινες γραμμές των επί γερμανικού εδάφους κινήσεων του Ερντογάν.

Σε καμιά περίπτωση δεν πρέπει να διαβάσουμε τα παραπάνω σαν πολιτική ομηρεία της καγκελαρίου από τον Ερντογάν, καθώς μόνο και μόνο μια παρόμοια έστω και επικοινωνιακή εντύπωση ή αίσθηση θα ήταν πολλαπλά επιζήμια.

Επί της ουσίας και ο Ερντογάν είναι αυτός με τη σειρά του εξαρτημένος σε πολύ μεγάλο βαθμό από τη Μέρκελ και έτσι έχουμε μια συνολική εικόνα αλληλεξάρτησης.

Η εξάρτηση του καθεστώτος Ερντογάν δεν αφορά ούτε την κατάργηση της βίζας, ούτε την πρόοδο στις ενταξιακές διαπραγματεύσεις, το ναυάγιο των οποίων προφανώς και έχει προεξοφλήσει με την αυταρχική τροπή που δίνει στο καθεστώς του. Άλλωστε, το προσωποπαγές καθεστώς που θέλει να οικοδομήσει ο Ερντογάν μόνον σαν να παρενόχληση θα μπορούσε να εισπράξει την έστω προσχηματική συμμόρφωση προς το «Κοινοτικό Κεκτημένο».

Η χρησιμότητα της ευρωπαϊκής προοπτικής που ήταν για τον Ερντογαν πολιορκητικός κριός κατά του Κεμαλικού Κατεστημένου και του Βαθέος Κράτος έληξε όταν οι στρατηγοί έπαψαν να συγκυβερνούν μετά την τρίτη εκλογική νίκη του ΑΚΡ το 2011.

Σε ό,τι αφορά την κατάργηση της Βίζας πρόκειται για ένα σύμβολο ισότιμης μεταχείρισης και όχι πραγματικό ζητούμενο από τουρκικής πλευράς, σήμερα, την ώρα που η κυβέρνηση ακυρώνει δεκάδες χιλιάδες διαβατήρια.

Ο στόχος του Ερντογάν χάριν του οποίου θα αποφύγει αντιπαράθεση με δυναμική ρήξης με τη Γερμανία είναι μια Ειδική Σχέση με το Βερολίνο και την Ε.Ε. που να παραπέμπει στην Ειδική Σχέση Ρωσίας - Γερμανίας πριν ξεσπάσει η σύγκρουση στην Ουκρανία την άνοιξη του 2014.

Κοινά σημεία των στοχεύσεων του Ερντογάν με τη Διμερή Σχέση Μόσχας-Βερολίνου είναι πρώτον η διαφοροποίηση της ισχυρότερης χώρας της Ε.Ε. από τις ΗΠΑ και δεύτερον μια Ρεαλπολιτίκ που παραμερίζει τις ευαισθησίες της πολιτικής ορθότητας μέχρις ενός σημείου.

Ο στόχος του Ερντογάν να διαφοροποιηθεί η Γερμανία και η Ε.Ε. από τις ΗΠΑ απέναντι στο καθεστώς του έχει βαρύνουσα σημασία, καθώς έτσι εγκαθίσταται μια τροχοπέδη αποφυγής ουσιαστικής περιθωριοποίησης της Τουρκίας στο πλαίσιο της Νοτιοανατολικής Πτέρυγας του ΝΑΤΟ.

Απρόβλεπτος και με τυχοδιωκτική συμπεριφορά στη Συρία και στην Ευρύτερη Μέση Ανατολή, ο Ερντογάν έχασε την εμπιστοσύνη όλων των εμπλεκομένων. Την ίδια στιγμή με εργαλεία το προσφυγικό και τις τουρκικές κοινότητες στην Ευρώπη προσπαθεί να διαμορφώσει ένα μήνυμα στο οποίο να συνυπάρχουν η επίδειξη ισχύος και η φερεγγυότητα. Αρκεί να μην ξεπεράσει κάποια όρια και μπερδέψει τη χειραγώγηση των τουρκογενών μειονοτήτων στα Βαλκάνια με την επιρροή στους Τούρκους της Γερμανίας. Στην περίπτωση αυτή θα έχει χάσει την αίσθηση του μέτρου, καθώς το Βερολίνο δεν πρόκειται να επιτρέψει εργαλειοποίηση Τούρκων και τουρκικής καταγωγής κατοίκων που να παραπέμπει στην περίπτωση της Βουλγαρίας.