Η Περαιτέρω Ανάπτυξη των ΑΠΕ Βασικό Σημείο Αναφοράς της Μελέτης του E3M-Lab του ΕΜΠ για τον Ενεργειακό Σχεδιασμό της Κρήτης

Όπως ήδη αναφέραμε σε ανταπόκριση μας από το Ηράκλειο την περασμένη Παρασκευή (22/4, βλ. εδώ) στην διήμερη εκδήλωση που οργάνωσε η Περιφέρεια Κρήτης για τις ενεργειακές προοπτικές της Μεγαλονήσου, παρουσιάστηκε από την μελετητική ομάδα E3 M- Lab του καθηγητή Παντελή Κάπρου στο ΕΜΠ, η μελέτη για τον Ενεργειακό Σχεδιασμό της Περιφέρειας Κρήτης. Πρόκειται περί μίας εκτεταμένης και ιδιαίτερα κατατοπιστικής μελέτης η οποία αφού αναλύει με λεπτομέρεια το υπάρχον ενεργειακό ισοζύγιο εξετάζει όλα τα ενδεχόμενα σενάρια διαμόρφωσης και ανάπτυξης του ενεργειακού συστήματος της Κρήτης σε βάθος χρόνου, δηλαδή μέχρι το 2050.

Συνολικά η μελέτη μελετά και αξιολογεί έντεκα (11) ολοκληρωμένα σενάρια όπως λ.χ. το BAU- δηλ. το business as usual με συνέχιση της σημερινής μάλλον αδιέξοδης κατάστασης χωρίς ηλεκτρική διασύνδεση με την ηπειρωτική Ελλάδα. Άλλα σενάρια περιλαμβάνουν το Oil Green δηλ. διατήρηση των υφιστάμενων πετρελαϊκών μονάδων και εξοικονόμηση ενέργειας με αποκεντρωμένες ΑΠΕ, το ELC- MI με πρόβλεψη για το μικρό καλώδιο (2 Χ 350 MW) με μέτρια ανάπτυξη ΑΠΕ, κυρίως αιολικών, το ELC- M2 PV με διασύνδεση μέσω του μεγάλου καλωδίου (2 Χ 500 MW) και ανάπτυξη ΑΠΕ με έμφαση στα φωτοβολταϊκά. Εξετάζονται επίσης διάφορα σενάρια για την εισαγωγή φυσικού αερίου χωρίς ηλεκτρική διασύνδεση ( Gas- Central) αλλά και εισαγωγή φυσικού αερίου χωρίς διασύνδεση αλλά με εξοικονόμηση ενέργειας και αποκεντρωμένες ΑΠΕ. Ένα σενάριο πάντως που δεν εξετάζεται σε βάθος, το οποίο όμως κρίνεται απαραίτητο βάσει των τελευταίων εξελίξεων για την ανάγκη πλήρους απόσυρσης των εν ενεργεία πετρελαϊκών μονάδων του νησιού,  είναι η ηλεκτρική διασύνδεση με μεγάλο καλώδιο με εισαγωγή φυσικού αερίου και την παράλληλη ανάπτυξη ΑΠΕ σε μεγάλη κλίμακα.

Σε κάθε περίπτωση η περαιτέρω ανάπτυξη των ΑΠΕ στη Κρήτη θεωρείται αυτονόητη αφού ήδη αυτές, μέσω αιολικών πάρκων και φωτοβολταϊκών σταθμών καλύπτουν ήδη το 23.7% της συνολικής ηλεκτροπαραγωγής, δηλαδή κοντά στο τεχνικό όριο για ένα αυτόνομο ηλεκτρικά νησί όπως παρατηρεί η μελέτη του ΕΜΠ. Το δε 60% καλύπτεται από καύση πετρελαίου μαζούτ, και το υπόλοιπο 16% περίπου από ντήζελ. Σε ότι αφορά δε το συνολικό ενεργειακό ισοζύγιο της Κρήτης οι ΑΠΕ καλύπτουν μόνο το 11.7% της πρωτογενούς ενέργειας που ισοδυναμεί σε 1022 ΤΙΠ (τόνοι ισοδυνάμου πετρελαίου) και κατανέμεται ως εξής: βιομάζα (45 ΤΙΠ), ηλιακά θερμικά (17 ΤΙΠ), φωτοβολταϊκά (13 ΤΙΠ) και αιολικά (45 ΤΙΠ). Με το υπόλοιπο της πρωτογενούς ενέργειας ( 902 ΤΙΠ) να κυριαρχείται από προϊόντα πετρελαίου.

Η σημασία της μελέτης του E3Μ- Lab του ΕΜΠ είναι ότι για πρώτη φορά εκπονείται μία τόσο εμπεριστατωμένη μελέτη που μελετά διεξοδικά ρεαλιστικές λύσεις για την πετρελαϊκή απεξάρτηση με την αξιοποίηση εγχώριων πηγών ενέργειας (κυρίως ΑΠΕ) και την διασύνδεση με το ηπειρωτικό ηλεκτρικό σύστημα της χώρας, τερματίζοντας έτσι την ενεργειακή απομόνωση της μεγαλονήσου. Η μελέτη δίδει ιδιαίτερη έμφαση στην αντιμετώπιση των ενεργειακών αναγκών του τουριστικού κλάδου αφού το 42.5% ή 779.5 ΜWh αντιστοιχεί στην κατανάλωση ενέργειας από ξενοδοχειακά καταλύματα.

Όπως παρατηρεί η μελέτη οι προκλήσεις για την περαιτέρω ενεργειακή ανάπτυξη της Κρήτης είναι σημαντικές και για την αντιμετώπιση τους απαιτούν μία πολυδιάστατη θεώρηση. Έτσι η αλυσίδα των υπό εξέταση θεματικών περιλαμβάνει τους αναπτυξιακούς στόχους (οικονομικούς, κοινωνικούς, πολιτισμικούς), την βελτίωση του περιβάλλοντος (δηλ. μείωση εκπομπών CO₂), την διαφοροποίηση του ενεργειακού ισοζυγίου με στόχο την εξασφάλιση ενεργειακής ασφάλειας, τις ηλεκτρικές διασυνδέσεις με την ηπειρωτική Ελλάδα, την αξιοποίηση καινοτομικών λύσεων, την παραγωγή ενέργειας με ανταγωνιστικούς όρους (δηλ. συμπίεση τιμών), την ενεργειακή αποδοτικότητα και την περαιτέρω ανάπτυξη των ΑΠΕ. Με στόχο την σφαιρική μελέτη των ανωτέρω, μέσω των διάφορων σεναρίων, κρίνεται απαραίτητη η προβολή των ενεργειακών αναγκών της μεγαλονήσου στο μέλλον με άξονες αναφοράς την ζήτηση (ωφέλιμη και τελική ενέργεια κατά κλάδο, μείγμα μορφών ενέργειας και ωριαία ηλεκτρικά φορτία), την προσφορά (υποθέσεις κατά σενάριο για διασυνδέσεις, φυσικό αέριο, προτεραιότητα στην ανάπτυξη ΑΠΕ) και τέλος ο υπολογισμός των επιδόσεων των σεναρίων στα κριτήρια.

Σχεδόν σε όλα τα σενάρια ο ρόλος των ΑΠΕ είναι κομβικός αφού λόγω της υψηλής ηλιοφάνειας στην Κρήτη και των ιδιαίτερα ισχυρών και σταθερών ανέμων σε ορισμένα «περάσματα» του νησιού, αυτές εξασφαλίζουν ιδιαίτερα υψηλές αποδόσεις. Όπως παρατηρεί ο καθηγητής Κάπρος, «Η Κρήτη σήμερα αναφορικά με τις ΑΠΕ αποτελεί ένα τεράστιο ενεργειακό κοίτασμα για τη χώρα μας το οποίο μας καλεί για την εκμετάλλευση του. Η μελέτη που εκπονήσαμε υποδεικνύει ορισμένες λύσεις προς αυτή την κατεύθυνση ενώ πολιτεία και επιχειρήσεις καλούνται να συμπράξουν για την αξιοποίηση του ενεργειακού δυναμικού της νήσου». «Η μελέτη που εκπονήθηκε από την ομάδα του E3Μ Lab δεν υποδεικνύει συγκεκριμένες λύσεις», συμπληρώνει ο καθηγητής Κάπρος. «Οι λύσεις θα επιλεγούν από την περιφέρεια και τις τοπικές κοινότητες, με τη μελέτη να αποτελεί ένα χρήσιμο εργαλείο στην αξιολόγηση τους».

Σε κάθε περίπτωση η σημαντική αυτή μελέτη του ΕΜΠ καταλήγει σε ορισμένα συμπεράσματα και διαπιστώσεις που συνοψίζονται ως εξής:

¨ Η συνέχιση της σημερινής δομής της Η/Π είναι αδύνατη, αλλά ακόμα και αν ήταν δυνατή είναι οικονομικά ασύμφορη και περιβαλλοντικά επιβλαβής. Όλες οι εναλλακτικές λύσεις είναι σαφώς φθηνότερες.

¨ Χρειάζονται άμεσες ενέργειες για τη διασφάλιση του εφοδιασμού ΗΕ της Κρήτης. Οι νέες υποδομές πρέπει να λειτουργούν το 2020. Το είδος των νέων υποδομών που θα επιλεγούν θα δεσμεύει σε αρκετό βαθμό τη μακροχρόνια προοπτική.

¨ Οι νέες υποδομές μπορεί να είναι είτε η μεγάλη διασύνδεση είτε η εισαγωγή φυσικού αερίου.

¨ Μετά την απόφαση αυτή, τίθενται διλήμματα στρατηγικής σε μεσοχρόνιο και μακροχρόνιο ορίζοντα κυρίως σχετικά με το μείγμα ΑΠΕ. Το δίλημμα είναι εάν η ανάπτυξη των ΑΠΕ θα βασισθεί κυρίως στα αιολικά ή κυρίως στη διεσπαρμένη παραγωγή με Φ/Β.

¨ Οι ΑΠΕ και η εξοικονόμηση ενέργειας αποτελούν τους μόνους πυλώνες της μακροχρόνιας προοπτικής στο πλαίσιο απεξάρτησης από ορυκτά καύσιμα και δραστικής μείωσης των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου.

¨ Η διασύνδεση (και μόνο η μεγάλη) είναι στην ουσία ο μόνος τρόπος να αναπτυχθούν οι ΑΠΕ στο πλαίσιο συστήματος συμβατικής δομής, όπως το σημερινό. Όμως οι ΑΠΕ μπορούν μακροχρόνια να αναπτυχθούν και χωρίς διασύνδεση αλλά όμως στο πλαίσιο συστήματος βασισμένου σε νέες έξυπνες τεχνολογίες που θα είναι ώριμες μακροχρόνια.

¨ Το συνολικό κόστος είναι μικρότερο στην περίπτωση ανάπτυξης αιολικών όμως η διεσπαρμένη παραγωγή με Φ/Β και με αποθήκευση έχει σημαντικά πλεονεκτήματα για τη διαχείριση της ζήτησης και την οικονομική ανάπτυξη.

¨ Η εισαγωγή φυσικού αερίου δίνει άμεση λύση εφοδιασμού σε χαμηλό κόστος και με λιγότερους ρύπους από το πετρέλαιο όμως η περαιτέρω ανάπτυξη ΑΠΕ απαιτεί υλοποίηση διασύνδεσης (έστω μεσοχρόνια), ωφελώντας και τη βιωσιμότητα του συστήματος

¨ Όμως υφίσταται και η δυνατότητα, η εισαγωγή φυσικού αερίου να συνεχισθεί χωρίς διασύνδεση αλλά με έντονη ανάπτυξη διεσπαρμένης παραγωγής από ΑΠΕ, έξυπνα συστήματος διαχείρισης δικτύου και αποθήκευση ΗΕ, καθώς και με εκτεταμένο εξηλεκτρισμό και ενίσχυση της αποδοτικότητας. Το σενάριο αυτό οδηγεί σε απεξάρτηση από ορυκτά καύσιμα και εφόσον οι νέες τεχνολογίες ωριμάσουν θα είναι οικονομικά ανταγωνιστικό συγκριτικά με τις άλλες λύσεις.