Στην επιβεβαίωση της μακροπρόθεσμης πιστοληπτικής ικανότητας της Ελλάδας στο «CCC» προχώρησε τελικώς η Fitch Ratings, διαψεύδοντας τις προσδοκίες για πιθανή αναβάθμιση.
Ο οίκος αποδίδει την επιβεβαίωση της αξιολόγησης στην ουσιαστική πρόοδο που έχει σημειωθεί στο πεδίο της πρώτης αξιολόγησης με τους διεθνείς πιστωτές της χώρας, ωστόσο όπως προειδοποιεί, οι κίνδυνοι υλοποίησης του προγράμματος στήριξης παραμένουν.
Ειδικότερα, όπως αναφέρει ο οίκος, έχει σημειωθεί ουσιαστική πρόοδος προς την κατεύθυνση της συμφωνίας της πρώτης αξιολόγησης του προγράμματος οικονομικής στήριξης, αλλά οι κίνδυνοι στην υλοποίηση παραμένουν. Οι όροι του προγράμματος ύψους 86 δισ. ευρώ είναι απαιτητικοί και χρειάζονται εμπροσθοβαρή και περαιτέρω μέτρα φέτος για την επίτευξη του στόχου για πρωτογενές πλεόνασμα 0,5% του ΑΕΠ το 2016, 1,75% το 2017 και 3,5% το 2018.
Παράλληλα, σημειώνει ότι το ελληνικό πρωτογενές δημοσιονομικό έλλειμμα το 2015 εκτιμάται ότι είναι εντός του στόχου 0,25% του ΑΕΠ, εν μέρει λόγω των πιο ευνοϊκών οικονομικών επιδόσεων συγκριτικά με τις περυσινές προβλέψεις. Οι ελληνικές αρχές έχουν ήδη ολοκληρώσει την πλειονότητα των μέτρων που έχουν συμφωνηθεί, κυρίως για την αύξηση του ΦΠΑ και τη μείωση του κόστους της κοινωνικής ασφάλισης.
Ωστόσο, η Fitch επισημαίνει ότι το νέο πακέτο περιλαμβάνει αδιευκρίνιστα ακόμη μέτρα ύψους 1% του ΑΕΠ, ενώ το δημοσιονομικό κενό μένει να καθοριστεί και ίσως ξεπεράσει το 3% του ΑΕΠ έως το 2018. Το κυριότερο πιθανό εμπόδιο, προσθέτει, είναι οι πολιτικά «ευαίσθητες» προτάσεις για τις συντάξεις, αφού οι δανειστές ζητούν περισσότερες περικοπές «εδώ και τώρα», προκειμένου να αποφύγουν τον κίνδυνο της μη εφαρμογής των μέτρων.
Ο οίκος αξιολόγησης αναφέρει παράλληλα ότι ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας στοχεύει να εξασφαλίσει άμεσα μία συμφωνία που θα «ξεκλειδώσει» την υπόσχεση για μία ελάφρυνση του ελληνικού χρέους και παράλληλα θα ενισχύσει την επενδυτική εμπιστοσύνη. «Παρά τη μικρή του πλειοψηφία στο ελληνικό κοινοβούλιο, που περιλαμβάνει βουλευτές που αντιτίθενται στα εφαρμοζόμενα μέτρα», η Fitch αναμένει ότι ο ΣΥΡΙΖΑ θα καταφέρει να συνεχίσει να στηρίζεται στον κεντρώο χώρο.
Όπως εκτιμά ο οίκος αξιολόγησης, η κυβέρνηση διαθέτει επαρκή «μαξιλάρια» ρευστότητας για να αντέξει έως τον Μάιο χωρίς περαιτέρω εκταμίευση δανείων από τον ESM. Ωστόσο, προειδοποιεί ότι πιθανές αποκλίσεις από το χρονοδιάγραμμα και η επιστροφή στη «μικροπολιτική» του 2015 μπορεί να οδηγήσει σε έλλειψη ρευστότητας μέχρι το καλοκαίρι αλλά και στη επιστροφή των φόβων για Grexit.
Σύμφωνα με τη Fitch, η επόμενη δέσμη μέτρων που έχουν συμφωνηθεί με τους πιστωτές αναμένεται να δώσει μεγαλύτερη έμφαση στην διευκόλυνση της επίλυσης του προβλήματος των μη εξυπηρετούμενων δανείων και στην ενίσχυση των νομικών διαδικασιών και των θεσμών, που σε περίπτωση επιτυχίας, θα ενισχύσουν την αναπτυξιακή προοπτική της Ελλάδας. Το αν το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο θα συμμετάσχει επίσημα στο πρόγραμμα αργότερα αυτό το έτος παραμένει ασαφές και θα εξαρτηθεί από την αξιολόγηση του κινδύνου υλοποίησης, την υλοποίηση των μεταρρυθμίσεων από την κυβέρνηση και το μέγεθος της ελάφρυνσης χρέους. Όπως αναφέρει η Fitch, δεν αναμένει κούρεμα στην ονομαστική αξία του επίσημου χρέους και η ελάφρυνση μπορεί να παρασχεθεί σταδιακά σε συνάρτηση με την απόδοση του προγράμματος ως τρόπος διατήρησης των κινήτρων.
Το συνολικό δημόσιο χρέος ως προς το ΑΕΠ παρέμεινε σε γενικές γραμμές αμετάβλητο το 2015, κοντά στο 180% του ΑΕΠ, προσθέτει η Fitch. Σύμφωνα με τις προβλέψεις του αμερικανικού οίκου αξιολόγησης, τα πρωτογενή πλεονάσματα του 2016 και το 2017 θα διαμορφωθούν οριακά υψηλότερα από τους στόχους του προγράμματος, με το συνολικό δημόσιο χρέος να μειώνεται από την κορύφωσή του στο 183% του ΑΕΠ φέτος και στο 181% το 2017. Μία απότομη πτώση των εξαγωγών το 2015 μετακίνησε το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών από ένα έλλειμμα της τάξης του 2,1% του ΑΕΠ, κοντά στον ισοσκελισμό, ενώ το καθαρό εξωτερικό χρέος παρέμεινε αυξημένο πάνω από το 120% του ΑΕΠ.
Η ύφεση διαμορφώθηκε σε σχετικά χαμηλά επίπεδα, με τον ρυθμό μεταβολής του ΑΕΠ να εκτιμάται στο -0,3% για το 2015. Ειδικότερα, όπως επισημαίνει η Fitch, οι εγχώριες καταναλωτικές δαπάνες διατηρήθηκαν σε ικανοποιητικά επίπεδα, αφού ενισχύθηκαν κατά 0,3% πέρυσι, εξαιτίας των «επιλεκτικών» δαπανών και της περιορισμένης για περαιτέρω μεγάλες μειώσεις στη διακριτική ευχέρεια εξόδων.
Τα capital controls είχαν μικρότερες επιπτώσεις από τις αναμενόμενες, αφού οι επιχειρήσεις είχαν ήδη ενισχύσει τα αποθεματικά τους αλλά και τα νοικοκυριά διέθεταν μετρητά, σύμφωνα με τον οίκο. Μια ακούσια συνέπεια των περιορισμών στα κεφάλαια κίνησης ήταν η ενθάρρυνση για τη μετάβαση από την άτυπη στην επίσημη οικονομία, που υποστήριξε το ΑΕΠ, μια τάση που αναμένεται να συνεχιστεί και φέτος.
Η Fitch προβλέπει υποχώρηση του ρυθμού ανάπτυξης του ΑΕΠ κατά 0,9% το 2016 εξαιτίας του αρνητικού carry over από την δημοσιονομική σύσφιξη, με μία ήπια ανάκαμψη να ξεκινά κατά το δεύτερο εξάμηνο του έτους.