Στο παρελθόν, η προσέγγιση Ρωσίας και Κίνας έβρισκε τοίχο στον φόβο της Μόσχας για την ασυµµετρία λόγω µεγέθους, σε µια σχέση η οποία θα λειτουργούσε υπέρ της Κίνας. Εξάλλου, οι τιµές που διασφάλιζαν οι ρωσικές εξαγωγές αερίου στις αγορές της ∆ύσης ήταν σαφώς υψηλότερες από αυτές που θα πρόσφερε η φθηνότερη αγορά της Κίνας. Aλλωστε, το Πεκίνο δεν θα θυσίαζε την αξία των εµπορικών σχέσεων µε τις ΗΠΑ και την Ευρώπη για χάρη της Ρωσίας. Μεσολάβησαν όµως δύο γεγονότα τα οποία συνδυάζονται και εξαλείφουν τα εµπόδια για την εµβάθυνση των σχέσεων µεταξύ Μόσχας και Πεκίνου: η αποµόνωση της Ρωσίας από τη ∆ύση µετά την εισβολή στην Ουκρανία και ο εµπορικός πόλεµος που εξαπέλυσαν οι ΗΠΑ στην Κίνα.
Η Ρωσία έχει άφθονους φυσικούς πόρους και της λείπουν χρήµα και τεχνολογία. Η Κίνα χρειάζεται φυσικούς πόρους και είναι σε θέση να προσφέρει χρήµα και τεχνολογία. Ταυτόχρονα, το στυλ διακυβέρνησης στις δύο χώρες είχε φέρει κοντά το Κρεµλίνο µε το Πεκίνο στο Συµβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, όπου παρεµπόδιζαν –συνήθως αµερικανικής έµπνευσης– αποφάσεις, όπως η επιβολή κυρώσεων εις βάρος αυταρχικών καθεστώτων. Το «φλερτ» των δύο χωρών είχε ήδη αναβαθµιστεί µετά τη ρωσική προσάρτηση της Κριµαίας και τις κυρώσεις της ∆ύσης στη Μόσχα. Το µερίδιο των συναλλαγών µε την Κίνα στο συνολικό εµπόριο της Ρωσίας εκτινάχθηκε από 10% πριν από την προσάρτηση της Κριµαίας σε 18% πριν από τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία το 2022.
Ο πόλεµος στην Ουκρανία
Eπειτα, η Κίνα διατήρησε τους δεσµούς µε τη Ρωσία, άρχισε να αγοράζει σε καλές τιµές τα ρωσικά αποθέµατα ενέργειας και απέφυγε να επικρίνει ευθέως την επιχείρηση της Μόσχας στην Ουκρανία. Πάντως, απέφυγε να παράσχει άµεσα θανατηφόρο οπλισµό στη Ρωσία, τάχθηκε υπέρ της εδαφικής ακεραιότητας της Ουκρανίας και δεν συµµετείχε σε απροκάλυπτες παραβιάσεις των δυτικών κυρώσεων, αν και αρκετές κινεζικές εταιρείες έχουν κατηγορηθεί για την αποστολή απαγορευµένων αγαθών στη Ρωσία. Με τον έναν ή τον άλλον τρόπο, το σινορωσικό εµπόριο αυξήθηκε κατά τουλάχιστον 35% – από 190 δισ. δολάρια το 2022 σε 240 δισ. δολάρια το 2023. Εκτός από ενέργεια, η Κίνα εισάγει και ρωσικά προϊόντα, όπως µέταλλα, αγροτικά είδη και ξυλεία. Η Ρωσία αντλεί κινεζικά προϊόντα, όπως βιοµηχανικός εξοπλισµός, αυτοκίνητα και ηλεκτρονικά είδη. Κάποιες εισαγωγές αφορούν µέσα που φέρονται να ενισχύουν τη στρατιωτική της προσπάθεια, όπως τσιπ, drones και εξελιγµένα κατασκευαστικά εργαλεία. Το κινεζικό γουάν δίνει ανάσα ζωής στο ρωσικό χρηµατοπιστωτικό σύστηµα και οι εισαγωγές κινεζικών αγαθών διασφαλίζουν τον εφοδιασµό των καταστηµάτων, διασκεδάζοντας την ανασφάλεια των Ρώσων καταναλωτών.
Μετά το πακέτο κυρώσεων της ∆ύσης, η Μόσχα δεν έχει άλλη επιλογή από το να στραφεί στην Κίνα. Ο πόλεµος αποτελεί για το Κρεµλίνο τη βασική αρχή οργάνωσης τόσο της εσωτερικής όσο και της εξωτερικής πολιτικής, πόσο µάλλον της οικονοµικής. Πρακτικά, η Ρωσία αξιοποιεί οτιδήποτε της επιτρέπει να συνεχίσει την επιχείρηση στην Ουκρανία, να στηρίξει την οικονοµία της και να «τιµωρήσει» τις ΗΠΑ. Οι φόβοι που διαχρονικά υπήρχαν στο Κρεµλίνο απέναντι στο Πεκίνο έχουν τεθεί πια σε δεύτερη µοίρα. Η Κίνα είναι µεγαλύτερη χώρα µε πιο προηγµένη τεχνολογικά οικονοµία. Eχει ισχυρότερη διαπραγµατευτική δύναµη και σαφώς περισσότερες εναλλακτικές από τη Ρωσία. Το Πεκίνο θα γίνεται όλο και πιο ικανό να υπαγορεύει τους όρους της συνεργασίας µε τη Μόσχα, διαµορφώνοντας ανάλογα και τις τιµές στις εµπορικές συναλλαγές των δύο χωρών. Eχοντας όµως πάρει διαζύγιο από τη ∆ύση, ο Πούτιν επενδύει στη σχέση µε την Κίνα ως αναγκαίο κακό. Παρεµπιπτόντως, το εµπόριο µε τη Ρωσία επιτρέπει στην Κίνα τη διεθνοποίηση του κινεζικού νοµίσµατος – περίπου το 70% των διµερών συναλλαγών εκτελούνται σε γουάν. Οι Πούτιν και Σι έχουν περιγράψει τους δεσµούς τους ως µια εταιρική σχέση «χωρίς όρια». Ωστόσο, η παρατεταµένη σύγκρουση στην Ουκρανία καθιστά τώρα το Πεκίνο πιο διακριτικό στις τοποθετήσεις του. Το BBC εξέτασε τις σχετικές αναφορές από τα κρατικά µέσα ενηµέρωσης στην Κίνα και ο όρος «χωρίς όρια» έχει σχεδόν εξαφανιστεί από τις δηλώσεις για τις σχέσεις µε τη Ρωσία. Aλλωστε, οι απειλές του Πούτιν για τη χρήση πυρηνικών όπλων υποχρεώνουν το Πεκίνο να τηρήσει κάποιες αποστάσεις, έστω επικοινωνιακά, από το Κρεµλίνο. Επιπλέον, οι ΗΠΑ ενεργοποίησαν πρόσφατα µια νέα δέσµη κυρώσεων εις βάρος τραπεζών και εταιρειών που εδρεύουν στο Πεκίνο και το Χονγκ Κονγκ και οι οποίες συνεργάζονται µε τη Μόσχα. Η Κίνα δεν εµφανίζεται να προµηθεύει µε όπλα τη Ρωσία, αλλά η εκτίµηση που κυριαρχεί σε Ουάσιγκτον και Βρυξέλλες είναι ότι της παρέχει τεχνολογία και εξαρτήµατα, που είναι απαραίτητα για την επιχείρηση στην Ουκρανία. Το Πεκίνο επιµένει ότι είναι ουδέτερο και πως οι επίµαχες εξαγωγές αφορούν εµπορικές χρήσεις πέραν του πολέµου. Oµως, το πρόβληµα για την Κίνα παραµένει, καθώς διά της εµπορικής οδού είναι αντιµέτωπη µε αυξανόµενες πιέσεις να παρέµβει εις βάρος της Ρωσίας, την ώρα που η Ε.Ε. εξετάζει αντίστοιχους δασµούς εις βάρος της – από τους λόγους που ώθησαν τον Σι στο πρόσφατο ταξίδι στην Ευρώπη, σε µια φάση που η κινεζική οικονοµία είναι υποτονική και άρα δεν έχει την πολυτέλεια να έρθει αντιµέτωπη µε νέα εµπόδια από τους εµπορικούς εταίρους της.
Κίνα και Ρωσία είναι σήµερα πιο ευθυγραµµισµένες απ’ ό,τι υπήρξαν οποιαδήποτε άλλη στιγµή από τη δεκαετία του ’50. Συγκολλητική τους ουσία η αντιπαράθεση µε τη ∆ύση, εξ ου και αναλυτές σε ΗΠΑ και Ευρώπη αµφιταλαντεύονται ως προς τη µακροπρόθεσµη προοπτική τους. Για την ώρα, το µοµέντουµ στη συνεργασία τους είναι µία από τις µεγαλύτερες παράπλευρες απώλειες της ∆ύσης στην Ουκρανία. Το εφιαλτικό σενάριο δεν είναι άλλο από έναν κόσµο στον οποίο η ∆ύση θα ερχόταν αντιµέτωπη ταυτόχρονα µε την Κίνα και τη Ρωσία.
Η Ρωσία έχει άφθονους φυσικούς πόρους και της λείπουν χρήµα και τεχνολογία, ενώ η Κίνα είναι ακριβώς το αντίθετο.
Οι φόβοι του Κρεµλίνου απέναντι στο Πεκίνο έχουν τεθεί σε δεύτερη µοίρα. Η Κίνα θα µπορεί να υπαγορεύει τους όρους συνεργασίας.
(από την εφημερίδα "ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ")