Την παραίτηση της κυβέρνησής του ανακοίνωσε το βράδυ της Πέμπτης, σε διάγγελμα του, ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας.
Η πιθανότερη ημερομηνία διεξαγωγής των πρόωρων εκλογών είναι η 20ή Σεπτεμβρίου, αλλά δεν αποκλείεται και η 27η. Αυτό εξαρτάται και από τις πρωτοβουλίες του προέδρου της ΝΔ Ευάγγελου Μεϊμαράκη.
Ο πρωθυπουργός άφησε αιχμές κατά όσων «επικαλούμενοι ιδεολογική συνέπεια διέπραξαν την ακραία ασυνέπεια» να μετατρέψουν την κυβερνητική πλειοψηφία της πρώτης αριστερής κυβέρνησης σε κυβερνητική μειοψηφία, «φωτογραφίζοντας» τον πρώην υπουργό ΠΑΠΕΝ. Παναγιώτη Λαφαζάνη και όσους βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ στηρίζουν την Αριστερή Πλατφόρμα και καταψήφισαν το νέο πρόγραμμα στήριξης.
Ανακοινώνοντας τις εκλογές, ο κ. Τσίπρας ζήτησε «καθαρή εντολή, ισχυρή κυβέρνηση και συμπόρευση με την κοινωνία για αλλαγές με δικαιοσύνη, διαφάνεια και δικαιοσύνη», ενώ σημείωσε ότι «θα συνεχίσουμε πιο έμπειροι, πιο έτοιμοι, πιο προσγειωμένοι».
Επανέλαβε ότι η κυβέρνηση δεν πέτυχε την συμφωνία που προσδοκούσε, ότι έγιναν υποχωρήσεις, αλλά -όπως είπε- είναι μια συμφωνία που στους δεδομένους συντριπτικούς συσχετισμούς και με βάση όσα κληρονόμησε η κυβέρνησή του, «είναι ό,τι καλύτερο μπορούσε να γίνει». Είμαστε υποχρεωμένοι να τηρήσουμε την συμφωνία, αλλά, πρόσθεσε ο κ. Τσίπρας, «θα δώσουμε μάχη για να περιορίσουμε τις συνέπειες».
Τι προβλέπει το Σύνταγμα
Σύμφωνα με το άρθρο 37 παράγραφο 3 και το άρθρο 40 του Συντάγματος, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας θα ξεκινήσει τη διαδικασία των διερευνητικών εντολών με τους αρχηγούς των τριών πρώτων σε κοινοβουλευτική δύναμη κομμάτων, προτού διορίσει έναν από τους επικεφαλής των τριών ανωτάτων δικαστηρίων της χώρας ως προσωρινό υπηρεσιακό πρωθυπουργό. Ο πρωθυπουργός ξεκαθάρισε ήδη ότι θα επιστρέψει αμέσως την διερευνητική εντολή.
Στο άρθρο 37 παράγραφος 3 του Συντάγματος αναφέρεται ότι «αν δεν διαπιστωθεί αυτή η δυνατότητα (σ.σ. του σχηματισμού κυβέρνησης από το κόμμα, το οποίο διαθέτει στη Bουλή την απόλυτη πλειοψηφία των εδρών) ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας παρέχει διερευνητική εντολή στον αρχηγό του δεύτερου σε κοινοβουλευτική δύναμη κόμματος και εάν δεν τελεσφορήσει και αυτή, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας δίνει διερευνητική εντολή στον αρχηγό του τρίτου σε κοινοβουλευτική δύναμη κόμματος.
Kάθε διερευνητική εντολή ισχύει για τρεις ημέρες. Aν οι διερευνητικές εντολές δεν τελεσφορήσουν, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας καλεί τους αρχηγούς των κομμάτων και, αν επιβεβαιωθεί η αδυναμία σχηματισμού Kυβέρνησης που να έχει την εμπιστοσύνη της Bουλής, επιδιώκει το σχηματισμό Kυβέρνησης από όλα τα κόμματα της Bουλής για τη διενέργεια εκλογών και σε περίπτωση αποτυχίας αναθέτει στον Πρόεδρο του Συμβουλίου της Eπικρατείας ή του Aρείου Πάγου ή του Eλεγκτικού Συνεδρίου το σχηματισμό Kυβέρνησης, όσο το δυνατόν ευρύτερης αποδοχής, για να διενεργήσει εκλογές, και διαλύει τη Bουλή».
Επίσης, στο άρθρου 40 παράγραφος 3, του Συντάγματος, επισημαίνεται ότι «το διάταγμα διάλυσης της Bουλής, προσυπογραμμένο στην περίπτωση της προηγούμενης παραγράφου από το Yπουργικό Συμβούλιο, πρέπει να περιλαμβάνει συγχρόνως την προκήρυξη εκλογών μέσα σε τριάντα ημέρες και τη σύγκληση της νέας Bουλής μέσα σε άλλες τριάντα ημέρες από τις εκλογές».
Η παράγραφος 4 του ίδιου άρθρου προβλέπει πως «η Bουλή που εκλέχθηκε μετά τη διάλυση της προηγούμενης δεν μπορεί να διαλυθεί πριν περάσει ένα έτος αφότου άρχισε τις εργασίες της, εκτός από τις περιπτώσεις του άρθρου 37 παράγραφος 3» (σ.σ. την αδυναμία δηλαδή σχηματισμού κυβέρνησης μετά από τις τρεις διερευνητικές εντολές).
Βάσει του εκλογικού νόμου και λόγω του ότι δεν έχουν συμπληρωθεί 18 μήνες από την προηγούμενη εκλογική αναμέτρηση (25 Ιανουαρίου), οι εκλογές θα γίνουν με λίστα και όχι με «σταυρό» προτίμησης.