Οι ελληνοτουρκικές σχέσεις προσδιορίζουν σταθερά την ελληνική εξωτερική
πολιτική από τη γένεση του νεοελληνικού κράτους. Το παρόν βιβλίο
καλύπτει σημαντικό κενό πολλών ετών στη σχετική επιστημονική
βιβλιογραφία. Παρουσιάζει συγκροτημένα όλες τις πτυχές των
ελληνοτουρκικών σχέσεων από την επομένη της Μικρασιατικής Καταστροφής το
1922 μέχρι και τα μέσα της δεκαετίας του 2010.
Ξεκινώντας από
την τύχη των αιχμαλώτων μετά το 1922, το βιβλίο αναλύει τη συνδιάσκεψη
και τη συνθήκη της Λωζάννης, την περίοδο της ελληνοτουρκικής
προσεγγίσεως κατά τον μεσοπόλεμο, το Κυπριακό από το 1955 μέχρι και τη
διαχείριση μετά την απόρριψη του Σχεδίου Ανάν, τη διαμάχη για την
υφαλοκρηπίδα του Αιγαίου, την αιγιαλίτιδα ζώνη, τον εναέριο χώρο και το
FIR Αθηνών, το νομικό καθεστώς αλλά και την αντιμετώπιση της
μουσουλμανικής μειονότητας στη Θράκη και της ελληνικής μειονότητας στην
Τουρκία, καθώς και το Οικουμενικό Πατριαρχείο. Αναπτύσσονται επίσης τα
σημερινά προβλήματα με τα κοιτάσματα αερίου της Κύπρου, τους αγωγούς
υδρογονανθράκων, την ΑΟΖ και το Καστελόριζο.
Το βιβλίο δεν
περιορίζεται σε παράθεση γεγονότων. Αναλύει τα θέματα, θέτει
προβληματισμούς και καταθέτει συγκεκριμένες προτάσεις για την πορεία της
ελληνικής εξωτερικής πολιτικής έναντι της Τουρκίας.
«Ελληνοτουρκικές σχέσεις», μια βίβλος ενός αιώνα με ρήξεις και χειραψίες -
Από τον καθηγητή Άγγελο Μ. Συρίγο
Η βίβλος των επαφών και των συγκρούσεων Ελλάδας –
Τουρκίας είναι γεγονός. Πρόκειται για το «πολυβιβλίο» «Ελληνοτουρκικές
σχέσεις», που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Πατάκη. Αριθμεί 895 σελίδες
μεγάλου σχήματος, με παραστατικούς χάρτες και πλούσια ελληνική και ξένη
βιβλιογραφία, η οποία καλύπτει 64 σελίδες, περιλαμβάνοντας άνω των 1.200
τίτλων, καθώς και ένα χρηστικό ευρετήριο. Συγγραφέας, ο καθηγητής του
Παντείου Πανεπιστημίου στο Τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών Άγγελος
Μ. Συρίγος.
Η εργασία αυτή συνιστά ένα εκδοτικό γεγονός, καθώς για πρώτη φορά
καλύπτεται με χρονική και θεματική πληρότητα ένας σχεδόν αιώνας πολέμων
και συζητήσεων, ρήξεων και συναντήσεων, απειλών και συμφωνιών, ήρεμων
νερών και φουρτουνιασμένων, ένοπλων αγώνων και διπλωματικών διεργασιών,
κρίσεων και συνθηκών, θερμών αναμετρήσεων και ψυχρών πολέμων,
εκκρεμοτήτων και διευθετήσεων, ντε φάκτο ενεργειών και συμφωνημένων
λύσεων, ανταλλαγής απειλών και ανταλλαγής κειμένων, χαμηλών πολιτικών
και υψηλών ρίσκων, πατριωτικών εξάρσεων και εθνικιστικών ανοησιών.
Ο αναγνώστης του έργου, είτε είναι πανεπιστημιακός είτε φοιτητής, είτε
ιστορικός είτε απλός πολίτης, πλουτίζει τις γνώσεις του για έναν γείτονα
που ελάχιστα ξέρουμε. Χάρη στον ρέοντα λόγο του καθηγητή, που αποφεύγει
ακαδημαϊκούς όρους και δυσνόητες διατυπώσεις, έχει μπροστά του ένα
κατανοητό πανόραμα γεγονότων, πρωταγωνιστών, χρονολογιών, κειμένων,
αντιλήψεων και στρατηγικών, που επηρεάζουν την ελληνική εξωτερική
πολιτική, έχοντας άμεση επίπτωση στην οικονομική και κοινωνική πορεία
του νεοελληνικού κράτους.
Ο μελετητής, αφού καταγράψει, βάσει πηγών, τις περιόδους διατάραξης αλλά
και ομαλότητας, παραθέτει σε αμφιλεγόμενα ζητήματα και τις δύο οπτικές
ερμηνειών προχωρώντας σε ανάλυση και προβληματισμούς. Τα περιεχόμενα
καλύπτουν από το Α έως το Ω την κρίσιμη πορεία των δύο κρατών, που
πολλές φορές έφθασαν στα πρόθυρα του πολέμου. Ενδεικτικοί είναι οι
τίτλοι των βασικών ενοτήτων: Ισορροπίες 1922-1954. Στην σκιά του
Κυπριακού 1955-1973. Ανατροπή 1973. Η ένοπλη ειρήνη 1974-2014. Η
αποτίμηση των ελληνοτουρκικών σχέσεων μετά το 1974.
Τα κεφάλαια διεξέρχονται τα πάντα: Ανακωχή των Μουδανιών, συνδιάσκεψη
Λωζάννης, ελληνοτουρκική προσέγγιση του 1930, ελληνοτουρκικές σχέσεις
στη γερμανική κατοχή, αγώνας ΕΟΚΑ στην Κύπρο, πογκρόμ Σεπτεμβριανών,
συμφωνία Ζυρίχης-Λονδίνου, διακοινοτικές συγκρούσεις στην Κύπρο, ρόλος
Σοβιετικής Ένωσης και ΗΠΑ, ελληνική μειονότητα στην Κωνσταντινούπολη-
Ίμβρο - Τένεδο, νομικό καθεστώς Οικουμενικού Πατριαρχείου,
μουσουλμανικές μειονότητες στην Ελλάδα, αποστρατικοποίηση ανατολικών
νησιών Αιγαίου, εισβολή Αττίλα στην Κύπρο, τουρκικές διεκδικήσεις στο
Αιγαίο, οριοθέτηση υφαλοκρηπίδας, επέκταση χωρικών υδάτων, αμφισβήτηση
εθνικού εναέριου χώρου, FIR Αθηνών, έρευνα και διάσωση στο Αιγαίο, όρια
επιχειρησιακής ευθύνης του ΝΑΤΟ, ΕΟΚ και ελληνοτουρκικά, κρίση «Σισμίκ»
1976 επί Κωνσταντίνου Καραμανλή, πρακτικό Βέρνης, κρίση Μαρτίου 1987 και
Ανδρέας Παπανδρέου, συνάντηση στο Νταβός, περίοδος Μητσοτάκη – Οζάλ,
κρίση Ιμίων, κρίση πυραύλων S300, στρατηγική μετά το Ελσίνκι, σχέδιο
Ανάν, αποκλειστικές οικονομικές ζώνες κ.λπ.
Ξεχωριστό ενδιαφέρον παρουσιάζει το υποκεφάλαιο με τίτλο «Οικονομική
κρίση και ελληνοτουρκικές σχέσεις», όπου ο καθηγητής καταγράφει πόσες
φορές η ηγεσία της Άγκυρας προσπάθησε να εκμεταλλευτεί περιόδους
ελληνικής αδυναμίας για να προωθήσει τις πάγιες επιδιώξεις της.
Συγκεκριμένα:
-Περίοδος κατοχής: Ενώ η Ελλάδα βρισκόταν υπό τριπλή κατοχή, οι
τουρκικές αρχές στρατολόγησαν το 1941 όλο τον ανδρικό πληθυσμό ηλικίας
από 18-45 ετών που ανήκε σε μη μουσουλμανικές μειονότητες και κατοικούσε
στην Πόλη και το 1942 επέβαλαν τον ειδικό φόρο περιουσίας, το βαρλίκι.
-Σεπτεμβρινά 1955: Ενώ στην Ελλάδα υπήρχε κενό εξουσίας λόγω του θανάτου
του πρωθυπουργού Παπάγου και των συνθηκών που επικρατούσαν για τη
διαδοχή του, το τουρκικό κράτος οργάνωσε επιθέσεις κατά της ελληνικής
μειονότητας στην Κωνσταντινούπολη.
- Δικτατορία 1967-1974: Το 1967, με την αποχώρηση της ελληνικής
μεραρχίας από την Κύπρο, και το 1974, με την εισβολή στο νησί, η Τουρκία
εκμεταλλεύθηκε τη διπλωματική απομόνωση στην οποία βρισκόταν η Ελλάδα
λόγω του δικτατορικού καθεστώτος.
- Κρίση στα Ίμια: Το 1996, η κρίση έγινε σε μία μεταβατική περίοδο, μετά από πολύμηνη απουσία της ελληνικής πολιτικής ηγεσίας.
«Εν αντιθέσει προς τους κεμαλικούς, η ισλαμική ηγεσία της Τουρκίας δεν
προσπάθησε να εκμεταλλευθεί με ακραίες ενέργειες την οικονομική κρίση
στην οποία είναι βυθισμένη η Ελλάδα μετά το 2008» σημειώνει ο Άγγελος
Συρίγος. Αλλά προειδοποιεί: «Με την προαναφερόμενη, πάντως, προϊστορία η
πιθανότητα εκμεταλλεύσεως της τρέχουσας ελληνικής αδυναμίας από την
Τουρκία δεν θα πρέπει να θεωρείται απόμακρη...»
(
www.e-typos.com, 31/03/2015)
Τίτλος:
Ελληνοτουρκικές σχέσεις
Συγγραφέας: Άγγελος Μ. Συρίγος
Εκδόσεις: Πατάκη
Έτος έκδοσης:
2015
σελ.: 895
ISBN: 978-960-16-5376-1