Ο “ελέφαντας στο δωμάτιο” και το πεδίο της πιο σκληρής αντιπαράθεσης ήταν σίγουρα το μέλλον των ορυκτών καυσίμων. Η COP28 στο Ντουμπάι είχε καταφέρει να συμφωνήσει στη «μετάβαση από τα ορυκτά καύσιμα». Όμως, δύο χρόνια αργότερα, η ιδέα αυτή παραμένει στα χαρτιά. Οι διαπραγματεύσεις στην COP30 έφτασαν πιο κοντά από ποτέ, με δεκάδες κράτη να υποστηρίζουν την υιοθέτηση ενός οδικού χάρτη που θα έθετε σαφείς στόχους για τη διαδικασία μετάβασης. Δυστυχώς, οι παρασκηνιακές πιέσεις από τις χώρες πετρελαιοπαραγωγούς όπως η Ρωσία και η Σαουδική Αραβία απέτρεψαν την ψήφιση του οδικού χάρτη. Μάλιστα, ο όρος «ορυκτά καύσιμα» δεν αναφερόταν καν στα επίσημα συμπεράσματα της Διάσκεψης.
Για εκείνους που συνεχίζουν στην πορεία της ενεργειακής μετάβασης, το δίλημμα είναι πρωτίστως οικονομικό. Για τις φτωχότερες χώρες, αρκετές από τις οποίες μπορεί να μην διαθέτουν ούτε πλήρη κάλυψη από τις συμβατικές μορφές ενέργειας λόγω της έλλειψης επενδύσεων, το πέρασμα από τα ορυκτά καύσιμα στην πράσινη ενέργεια απαιτεί υπέρογκα ποσά που ούτε διαθέτουν στα ταμεία τους, ούτε μπορούν να διασφαλίσουν στις διεθνείς αγορές. Χαρακτηριστικά, οι αναπτυσσόμενες χώρες με εξαίρεση την Κίνα θα χρειαστούν 2,4 τρισεκατομμύρια δολάρια ετησίως μέχρι το 2035 ώστε να υλοποιήσουν τα εθνικά κλιματικά σχέδιά τους. Για πολλές κυβερνήσεις, τα ορυκτά καύσιμα συνιστούν μία φθηνότερη επιλογή, ειδικά καθώς η ζήτηση από τις πλουσιότερες αγορές περιορίζεται, μειώνοντας τις τιμές. Εντούτοις, η παραμονή στην τροχιά της ενεργειακής μετάβασης χρειάζεται την κινητοποίηση τεράστιων κεφαλαίων, ένα θέμα που επίσης έμεινε σε εκκρεμότητα στην COP30.
Από την άλλη πλευρά, υπάρχουν και τομείς που βρίσκονται ακόμα σε πρώιμη φάση συγκριτικά με την εντυπωσιακή ανάπτυξη των ΑΠΕ που καταγράφεται τα τελευταία χρόνια. Ένας από αυτούς είναι τα βιώσιμα καύσιμα, όπως τα βιοκαύσιμα και το υδρογόνο. Παρά τους φιλόδοξους στόχους που είχαν τεθεί, το υψηλό κόστος και η αβέβαιη ζήτηση στην πραγματική αγορά έχουν φρενάρει αρκετές επενδύσεις. Ένα βασικό πλεονέκτημα αυτών των τομέων είναι πως μπορούν να δημιουργήσουν νέες αλυσίδες αξίας, δρώντας πολλαπλασιαστικά στις θέσεις εργασίας και τις παρελκόμενες επενδύσεις.
Ένας άλλος τομέας που βρέθηκε στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος ήταν η αγορά άνθρακα. Στην περσινή COP29, τα κράτη είχαν συμφωνήσει να προωθήσουν τη δημιουργία μίας παγκόσμιας αγοράς άνθρακα με κοινά κριτήρια. Η πρωτοβουλία αυτή παραμένει εν πολλοίς ανυλοποίητη, ενώ η μεγαλύτερη περιφερειακή προσπάθεια ενοποίησης, δηλαδή ο Μηχανισμός Συνοριακής Προσαρμογής Άνθρακα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, έχει δεχθεί έντονες επικρίσεις από άλλες κυβερνήσεις που θεωρούν ότι αποτελεί ουσιαστικά έναν εμπορικό περιορισμό. Υπήρχαν και εκείνοι που έθεσαν ακόμα πιο σθεναρά το ζήτημα του εμπορίου ως ενός κεντρικού μοχλού για τη διαχείριση των παγκόσμιων εκπομπών, ζητώντας τη συμπερίληψη της θεματικής αυτής στις επόμενες Διασκέψεις του ΟΗΕ.
Με τον άνθρακα να μονοπωλεί όλο και περισσότερο τις συνομιλίες, το άλλο επικίνδυνο αέριο του θερμοκηπίου, το μεθάνιο, φαινομενικά πέρασε σε δεύτερη μοίρα. Με το στοίχημα για τη διατήρηση της υπερθέρμανσης του πλανήτη στον 1,5℃ να θεωρείται ήδη χαμένο και τα σημερινά δεδομένα να προμηνύουν ένα μέλλον όπου οι 2,5℃ είναι αρκετά πιθανοί, η άμεση αντιμετώπιση του βραχύβιου αλλά ισχυρού μεθανίου συνιστά κρίσιμη προτεραιότητα. Μία σημαντική αλλά σιωπηρή επιτυχία της COP30 ήταν η αναγνώριση πως το φυσικό αέριο δεν μπορεί να αποτελεί το «καύσιμο της μετάβασης» όταν έχει υψηλότατες εκπομπές μεθανίου, ανοίγοντας τον δρόμο για τη διακρατική συνεργασία με στόχο την ανάπτυξη φυσικού αερίου με σχεδόν ουδέτερους ρύπους. Μία τέτοια εξέλιξη θα μπορούσε να αλλάξει τα δεδομένα της ενεργειακής μετάβασης, εξουδετερώνοντας μία πραγματική βραδυφλεγή βόμβα.