Η ανακοίνωση οδήγησε σε πολιτικούς τριγμούς, όσο εντός της ομοσπονδιακής κυβέρνησης, όσο και με τις άλλες καναδικές περιφέρειες, ενώ το διακύβευμα αφορά στον επανακαθορισμό της ενεργειακής στρατηγικής του Καναδά πέρα από τις εξαγωγές προς τις ΗΠΑ.
Ένα Μνημόνιο Κατανόησης για την ενεργειακή συνεργασία υπέγραψαν χθες ο Πρωθυπουργός του Καναδά, Μαρκ Κάρνεϊ, και η επικεφαλής της περιφέρειας Αλμπέρτα, Ντανιέλ Σμιθ. Η συμφωνία θεωρείται κομβικής σημασίας, τόσο για την ευρύτερη ενεργειακή στρατηγική του Καναδά, όσο και τις σχέσεις μεταξύ της Οτάβα και του Έντμοντον που είχαν πληγεί έντονα κατά την πρωθυπουργία Τριντό.
Μεταξύ άλλων, το μνημόνιο προβλέπει την κατασκευή τουλάχιστον ενός επιπλέον αγωγού πετρελαίου που θα μεταφέρει το καύσιμο από τα γιγάντια κοιτάσματα της Αλμπέρτα προς τον Ειρηνικό. Ο αγωγός θα πρέπει να μεταφέρει τουλάχιστον ένα εκατομμύριο βαρέλια πετρελαίου την ημέρα και θα βρίσκεται υπό την ιδιοκτησία των ιθαγενών κοινοτήτων της περιοχής. Ο αγωγός θα καταλήγει στις ακτές της περιφέρειας της Βρετανικής Κολούμπια με στόχο να εξάγει καναδικό αργό προς τις ασιατικές αγορές. Ως εκ τούτου, η ομοσπονδιακή κυβέρνηση θα ακυρώσει την ισχύουσα απαγόρευση για φόρτωση τάνκερ από τις δυτικές ακτές του Καναδά, μία πολιτική που είχε εφαρμόσει ο Τριντό. Σύμφωνα με τον σχεδιασμό, η επίσημη πρόταση για τον νέο αγωγό θα παρουσιαστεί μέχρι τον Ιούλιο, οπότε και θα πρέπει να περάσει από αρκετά στάδια αδειοδότησης.
Η κατασκευή του αγωγού εκ πρώτης όψεως ανατρέπει την προηγούμενη κλιματική πολιτική του Καναδά, σηματοδοτώντας μία σαφή μεταστροφή εκ μέρους του Κάρνεϊ. Η κατασκευή του αγωγού θα συνοδευτεί από την αναίρεση του πλαφόν στις εκπομπές της βιομηχανίας ορυκτών καυσίμων της Αλμπέρτα, το οποίο είχε αποφασίσει η κυβέρνηση Τριντό. Ωστόσο, η Αλμπέρτα δεσμεύτηκε να μειώσει τις εκπομπές της κατά 75% μέχρι το 2035 και μηδενισμό των ρύπων μέχρι το 2025, ένα ιδιαίτερα φιλόδοξο σχέδιο. Σε αυτό θα βοηθήσει το έργο δέσμευσης και αποθήκευσης άνθρακα Pathways Plus, το οποίο αναμένεται να είναι το μεγαλύτερο σε διεθνές επίπεδο και να κοστίσει πάνω από 11 δισεκατομμύρια δολάρια. Η συμφωνία που θα αφορά αποκλειστικά το συγκεκριμένο έργο θα πρέπει να έχει υπογραφεί μέχρι τον Απρίλιο, με την κατασκευή να ολοκληρώνεται σε διαφορετικές φάσεις μεταξύ 2027 και 2040. Παράλληλα, μέχρι τον Απρίλιο θα πρέπει να έχει ολοκληρωθεί και μία συμφωνία για το τέλος εκπομπών άνθρακα, με το τρέχον σύστημα θα χαρακτηρίζεται ως ιδιαίτερα δυσλειτουργικό.
Εκτός από τον αγωγό και τη δέσμευση και αποθήκευση άνθρακα, το μνημόνιο περιλαμβάνει σχέδια για την ηλεκτρική αγορά της Αλμπέρτα. Αφενός, Οτάβα και Έντμοντον θα συνεργαστούν για την κατασκευή νέων μονάδων ηλεκτροπαραγωγής από πυρηνική ενέργεια. Επί του παρόντος, υπάρχουν τέσσερα πυρηνικά εργοστάσια στον Καναδά, τα οποία όμως βρίσκονται κυρίως κοντά στα ανατολικά αστικά κέντρα όπως το Τορόντο και το Μοντρεάλ. Αφετέρου, η ομοσπονδιακή κυβέρνηση θα βοηθήσει την Αλμπέρτα να ενισχύσει το ηλεκτρικό δίκτυό της. Η αναβάθμιση του δικτύου έχει δύο στόχους. Ο πρώτος είναι η προσέλκυση επενδύσεων για data centers, με τον Καναδά να ευελπιστεί να κερδίσει ένα κομμάτι της μεγάλης αυτής επενδυτικής πίτας. Ο δεύτερος είναι η διασύνδεση με γειτονικές περιφέρειες, ώστε η Αλμπέρτα να εξάγει και ηλεκτρική ενέργεια εκτός από ορυκτά καύσιμα.
Η ανακοίνωση της συμφωνίας προκάλεσε άμεσες αντιδράσεις. Η βιομηχανία ορυκτών καυσίμων καλωσόρισε το μνημόνιο, αλλά και την επανέναρξη του διαλόγου μεταξύ Οτάβα και Έντμοντον. Ωστόσο, το σχέδιο δέχθηκε και έντονες επικρίσεις. Ο πρώην Υπουργός Περιβάλλοντος επί πρωθυπουργίας Τριντό και νυν Υπουργός Πολιτισμού επί Κάρνεϊ, Στίβεν Γκιλμπότ, δήλωσε ότι θα παραιτηθεί από την κυβέρνηση, κρατώντας ωστόσο την εκλογική έδρα του στο Κεμπέκ. Ταυτόχρονα, ο επικεφαλής της περιφέρειας της Βρετανικής Κολούμπια, Ντέιβιντ Έμπυ, δήλωσε ότι αντιτάσσεται στη συμφωνία, ενώ επιβεβαίωσε πως δεν είχε ενημέρωση για τις διαπραγματεύσεις μεταξύ της ομοσπονδιακής κυβέρνησης και της γειτονικής ηγεσίας, κάτι που χαρακτήρισε ως «απαράδεκτο». Σφοδρές αντιδράσεις καταγράφηκαν και από περιβαλλοντικές και ιθαγενείς οργανώσεις, που κατηγορούν τον Κάρνεϊ για αδιαφορία για το φυσικό περιβάλλον του δυτικού Καναδά και αντιστροφή της πολιτικής για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής.
Για τον ίδιο τον Κάρνεϊ, όμως, η υλοποίηση των συμφωνηθέντων αποτελεί ένα μεγάλο στοίχημα. Το κεντρικό διακύβευμα είναι η αποδέσμευση του Καναδά από τις ενεργειακές εξαγωγές προς τις ΗΠΑ, μία εμπορική σχέση δεκαετιών που διαταράχθηκε εξαιτίας των δασμών και των απειλών Τραμπ. Χαρακτηριστικά, οι ΗΠΑ αποτελούν τον προορισμό για το 90% των εξαγωγών πετρελαίου του Καναδά, προμήθειες 4 εκατομμυρίων βαρελιών που τροφοδοτούν τις μεσοδυτικές και βόρειες πολιτείες με καύσιμα και ισούνται με το 60% των αμερικανικών εισαγωγών. Μετά την κήρυξη του εμπορικού πολέμου από την Ουάσιγκτον, η Οτάβα έχει αναζητά νέους εταίρους, με το ενδιαφέρον να στρέφεται στην Ασία. Μάλιστα, ο Κάρνεϊ έχει πραγματοποιήσει αρκετές συναντήσεις με ομολόγους του από την Ανατολική και Νοτιοανατολική Ασία πρόσφατα, αναδεικνύοντας την προσωπική του δέσμευση για το συγκεκριμένο ζήτημα.